ԵԿԵՂԵՑԱԿԱՆ ԽՈՐՀՐԴԱԺՈՂՈՎ

Հա­յաս­տա­նեայց Ա­ռա­քե­լա­կան Ե­կե­ղեց­ւոյ Հիւ­սի­սա­յին Ա­մե­րի­կա­յի Ա­րեւմ­տեան Թե­մը ներ­կա­յիս բազ­մա­կող­մա­նի ծրագ­րով մը կը նշէ իր հիմ­նադ­րու­թեան 90-ա­մեա­կին ձօ­նուած յո­բե­լեա­նը։ Այս շրջագ­ծով յա­ռա­ջի­կա­յին նա­խա­տե­սուած է ե­կե­ղե­ցա­կան խորհր­դա­ժո­ղով մը, ո­րու ըն­թաց­քին պի­տի քննար­կուին հա­յոց ազ­գա­յին-ե­կե­ղե­ցա­կան կեան­քի այժ­մու հրա­տապ խնդիր­նե­րը։ Պըր­պեն­քի Ա­ռաջ­նոր­դա­րա­նի դի­ւա­նին կող­մէ հրա­պա­րա­կուած հե­տե­ւեալ մամ­լոյ հա­ղոր­դագ­րու­թիւ­նը ման­րա­մաս­նու­թիւն­ներ կը բո­վան­դա­կէ այս խոր-հըրդա­ժո­ղո­վին մա­սին։ Հարկ է նշել, որ խորհր­դա­ժո­ղո­վը տե­ղի պի­տի ու­նե­նայ Ա­ռաջ­նորդ Տ. Յով­նան Արք. Տէր­տէ­րեա­նի նա­խա­գա­հու­թեամբ, իսկ ծրագ­րի պա­տաս­խա­նա­տուն է՝ Տ. Տա­ճատ Ծ. Վրդ. Եար­տը­մեան։

Հիւ­սի­սա­յին Ա­մե­րի­կա­յի Ա­րեւմ­տեան Թե­մի պաշ­տօ­նա­կան հաս­տատ­ման 90-ա­մեա­կին ա­ռի­թով, ա՛յլ ծրա­գիր­նե­րու շար­քին. Թե­մի Սրբա­զան Ա­ռաջ­նորդ՝ Տ. Յով­նան Արք. Տէր­տէ­րեա­նի նա­խա­գա­հու­թեամբ, Ե­կե­ղե­ցա­կան­նե­րու եր­կօ­րեայ խորհր­դա­ժո­ղո­վի (conference) լուրջ ծրա­գիր մը մշա­կուե­ցաւ, որ տե­ղի պի­տի ու­նե­նայ Փետ­րուա­րի 2-3 թուա­կա­ննե­րուն: Թե­մին 90-ա­մեա­կի նշու­մը եւ տօ­նախմ­բու­թիւ­նը մեկ­նա­կէտ ու­նի Ա­րեւմ­տեան Թե­մէն ներս կա­րե­լիին չափ «հո­գե­ւոր շար­ժում» եւ «կրօ­նա­կան զար­թօնք» մը ստեղ­ծե­լու իբր հիմ­նա­կան նպա­տակ:

Նոր ժա­մա­նակ­նե­րու կրօ­նա­կան, հո­գե­ւոր, ըն­կե­րա­յին եւ բա­րո­յա­կան մտա­ծո­ղու­թեան, ըմբռ­նում­նե­րու եւ ար­ժէք­նե­րու ան­կու­մը եւ լու­սանց­քայ­նա­ցու­մը (marginalizing) կը պար­տադ­րեն մեզ նոր մղում, նոր աշ­խու­ժու­թիւն տա­լու ե­կե­ղեց­ւոյ «Ա­ւե­տա­րան­չա­կան ա­ռա­քե­լու­թեան»:

Խորհր­դա­ժո­ղո­վին ներ­կայ պի­տի գտնուին Ա­րեւմ­տեան Թե­մի բո­լոր հո­գե­ւո­րա­կան­նե­րը: Իսկ ե­կե­ղե­ցա­կան, աս­տուա­ծա­բա­նա­կան, ըն­կե­րա­յին եւ բա­րո­յա­կան ժա­մա­նա­կա­կից նիւ­թե­րով եւ հար­ցե­րով ու­սում­նա­սի­րուած զե­կոյց­ներ պի­տի ներ­կա­յաց­նեն Ա­րեւմ­տեան Թե­մի ո­րոշ ե­կե­ղե­ցա­կան­ներ, ո­րոնք ի­րենց յանձնուած նիւ­թե­րը պի­տի զար­գաց­նեն եւ ներ­կա­յաց­նեն հա­մալ­րուած՝ ամ­բող­ջա­կան կեր­պով: Ընտ­րուած հար­ցա­նի­ւթե­րը պի­տի ա­ռաջ­նոր­դեն նիւ­թե­րու հա­մա­պա­տաս­խան քննար­կում­նե­րու եւ գնա­հա­տա­կան­նե­րու՝ գործ­նա­կա­նա­պէս նպաս­տե­լու հա­մար հա­ւա­տա­ցեալ­նե­րու կրօ­նա­կան դաս­տիա­րա­կու­թեան եւ քրիս­տո­նէա­կան կեան­քի զար­գա­ցու­մին եւ զօ­րա­ցու­մին:

Ե­կե­ղե­ցին, որ­պէս­զի կա­րե­նայ պա­հել եւ զօ­րաց­նել իր ա­ռա­քե­լու­թեան «այժ­մէու­թիւ­նը» եւ «կեն­սու­նա­կու­թիւ­նը»՝ պար­տա­ւո­րու­թեան տակ կը գտնուի աստուա­ծաշն­չա­կան, աս­տուա­ծա­բա­նա­կան, բա­րո­յա­կան եւ ըն­կե­րա­յին ժա­մա­նա­կա­կից շուն­չով ար­տա­յայ­տուե­լու, լու­սա­ւո­րե­լու, ուղ­ղու­թիւն եւ հո­գե­ւոր բա­ւա­րա­րու­թիւն տա­լու հա­ւա­տա­ցեալ­նե­րուն: Ե­կե­ղե­ցին կը փոր­ձէ վե­րա­րժե­ւո­րել եւ վե­րա­սահ­մա­նել իր կրօ­նա­կան­-ե­կե­ղե­ցա­կան սկզբունք­նե­րը եւ ար­ժէք­նե­րը: Հայ Ե­կե­ղեց­ւոյ դի­մաց կան անս­պառ կա­րե­լիու­թիւն­ներ…:      

Այս նպա­տա­կով, Ա­րեւմ­տեան Թե­մի հաս­տատ­ման 90-ա­մեա­կի  ա­ռա­ջին խորհր­դա­ժո­ղո­վի ըն­թաց­քին քննար­կու­մի պի­տի են­թար­կուին հե­տե­ւեալ ո­լորտ­նե­րը եւ նիւ­թե­րը.

1. «Ե­րի­տա­սարդ­նե­րու «գոր­ծօն» մաս­նակ­ցու­թիւ­նը ե­կե­ղեց­ւոյ կեան­քէն ներս» (Տ. Մես­րոպ Քհնյ. Աշ):

2. «Ոչ­-ուղ­ղա­փառ կամ կրօ­նա­կան տար­բեր հո­սանք­նե­րու եւ կազ­մա­կեր­պու­թիւն­նե­րու «այ­լա­սե­րում»ի վնա­սա­կար դե­րը մեր ժո­ղո­վու­րին մէջ» (Տ. Ե­ղիա Քհնյ. Ե­սա­յեան):

3. «Բա­րե­պաշ­տու­թիւ­նը եւ ծի­սա­կան պաշ­տա­մուն­քը քրիս­տո­նեա­յի «հո­գե­ւոր կեանք»ին իբր աղ­բիւր» (Տ. Զա­ւէն Քհնյ. Մար­կո­սեան):

4. «Քրիս­տո­նէա­կան վկա­յու­թիւն՝ նոր ժա­մա­նակ­նե­րու մէջ» (Տ. Գրի­գոր Քհնյ. Զա­քա­րեան):

5. «Հայ Ե­կե­ղեց­ւոյ «ազ­գա­յին» դի­մա­գի­ծի հաս­կա­ցո­ղու­թիւ­նը կամ «ազ­գայ­նա­կա­նու­թի՞ւն», թէ Սուրբ Ա­ւե­տա­րան, յղաց­քի յստա­կում, վե­րա­սահ­մա­նում, նշա­նա­կու­թիւն» (Տ. Յո­վէլ Քհնյ. Օ­հա­նեան):

6. «Փնտռտուք քրիս­տո­նէու­թեան իս­կա­կան ա­կունք­նե­րուն» (Տ. Ա­ւե­տիս Քհնյ. Ա­բո­վեան):

7. «Ե­կե­ղե­ցին ինչ­պէ՞ս դարձ­նել ժա­մա­նա­կա­կից» (Տ. Վազ­գէն Քհնյ. Մով­սէ­սեան):

8. «Ե­կե­ղեց­ւոյ դի­մագ­րա­ւած ըն­կե­րա­յին եւ բա­րո­յա­կան հար­ցե­րը» (Տ. Յա­րու­թիւն Քհնյ. Թաշ­ճեան):

9. «Ե­կե­ղե­ցին սուր­բե­րու խումբ չէ, այլ ա­պաշ­խա­րող հա­ւա­տա­ցեալ­նե­րու» (Տ. Շնորհք Ա. Քհնյ. Տե­միր­ճեան):

10. «Հայ Ե­կե­ղե­ցին Հիւ­սի­սա­յին Ա­մե­րի­կա­յի մէջ» (Տ. Սար­գիս Ա. Քհնյ. Փե­թո­յեան):

11. «Քրիս­տո­նէա­կան հա­ւատ­քին պաշտ­պա­նու­թիւ­նը» (Տ. Վար­դան Ա. Քհնյ. Գաս­պա­րեան):

12. «Հայ Ե­կե­ղե­ցին 16-րդ եւ 17-րդ դա­րե­րուն. հո­գե­ւոր եւ մշա­կու­թա­յին զար­թօնք» (Տ. Զա­ւէն Ա. Քհնյ. Ար­զու­մա­նեան):

13. «Ս. Պա­տա­րա­գի «Ող­ջոյ­նը» կամ «Սի­րոյ համ­բոյ­րը» եւ ա­նոր աս­տուա­ծա­բա­նա­կան բո­վան­դա­կու­թեան դի­տա­ւո­րու­թիւ­նը» (Տ. Տա­ճատ Ծ. Վրդ. Եար­տը­մեան):

Խորհր­դա­ժո­ղո­վին յա­տուկ քննար­կու­մի պի­տի են­թար­կուին նաեւ հե­տե­ւեալ եր­կու կա­րե­ւոր նիւ­թե­րը. «Աշ­խար­հա­կան հա­ւա­տա­ցեալ­նե­րուն մաս­նակ­ցու­թեան կա­րե­ւո­րու­թիւ­նը ծու­խե­րու կրօ­նա­կան կեան­քէն ներս» եւ «Քրիս­տո­նեայ հա­ւա­տա­ցեա­լին պար­տա­ւո­րու­թիւն­նե­րը՝ իբր հա­ւատ­քի, խիղ­ճի եւ հա­մո­զում­նե­րու գործ­նա­կան կա­տա­րում (ինք­նու­թիւն, պատ­կա­նե­լիու­թիւն, նուի­րում եւ աշ­խա­տանք)»:

Քրիս­տո­նէու­թեան մարդ­կա­յին եւ ըն­կե­րա­յին ար­ժէք­նե­րուն փնտռտու­քը, պահ­պա­նու­մը, ա­նոնց զար­գա­ցու­մը եւ իւ­րա­ցու­մը կեն­սա­կան պայ­ման­ներ են ե­կե­ղեց­ւոյ յա­ջող ա­ռա­քե­լու­թեան եւ հա­ւա­տա­ցեալ­նե­րու կեան­քին հա­մար, ո­րով­հե­տեւ մեր հա­մայնք­նե­րուն դի­մագ­րա­ւած կեն­ցա­ղա­յին, ըն­կե­րա­յին, կրօ­նա­կան եւ ե­կե­ղե­ցա­կան մար­տահ­րա­ւէր­նե­րը կը սպառ­նան հայ քրիս­տո­նեայ ան­հա­տը կտրել իր կրօ­նա­կան­-ե­կե­ղե­ցա­կան ար­մատ­նե­րէն:

Յա­ռա­ջի­կայ Փետ­րուա­րի 2-3 թուա­կան­նե­րուն ե­կե­ղե­ցա­կան խորհր­դա­ժո­ղո­վի ըն­թաց­քին ներ­կա­յա­ցուե­լիք բո­լոր նիւ­թերն ալ յա­տուկ դի­տա­ւո­րու­թեամբ այս միտ­քով կը բա­նին եւ այս ուղ­ղու­թեամբ կ­՚ըն­թա­նան: Միայն «պահ­պա­նե­լու» գա­ղա­փա­րը «պար­տուո­ղա­կան» շունչ մը ու­նի եւ նոյ­նիսկ «ետ­քայլ»ի, «մա­շում»ի եւ «կազ­մա­լու­ծում»ի տա­նող ե­րե­ւոյթ մը կը մատ­նան­շէ կար­ծէք: Ե­կե­ղե­ցին այս մտա­հո­գու­թիւ­նը կ­ÿապ­րի այ­սօր…:

Եւ ճիշդ այս մտա­հո­գու­թեամբ է, որ Ա­րեւմ­տեան Թե­մի  խորհր­դա­ժո­ղո­վը հիմ­նա­կա­նօ­րէն կը հե­տապնդէ թե­մի ե­կե­ղե­ցա­կան հա­մայնք­նե­րուն կամ հա­ւա­տա­ցեալ­նե­րուն կրօ­նա­կան թե­քում­նե­րու անձ­նա­կան թէ հա­ւա­քա­կան գի­տակ­ցու­թիւ­նը. աշ­խու­ժա­ցու­մը եւ հզօ­րա­ցու­մը, միշտ ա­ւե­լի հիմ­նա­ւոր ե­րաշ­խիք­նե­րով ա­պա­հո­վե­լու հա­մար հա­ւա­տա­ցեալ ժո­ղո­վուր­դին «քրիս­տո­նէա­կան կեանք»ին իս­կա­կան ապ­րու­մը…: