ԶՕՐԱԿՑՈՒԹԵԱՆ ՀԱՒԱՔՈՅԹ

Մե­ծի Տանն Կի­լի­կիոյ Կա­թո­ղի­կո­սու­թիւ­նը հե­տե­ւո­ղա­կան ջան­քեր կը գոր­ծադ­րէ է­քիւ­մէ­նիք մա­կար­դա­կով դի­մագ­րա­ւե­լու հա­մար Մի­ջին Ա­րե­ւել­քի քրիս­տո­նեա­նե­րու առ­կայ մար­տահ­րա­ւէր­նե­րը։ Այս շրջագ­ծով, Տ.Տ. Ա­րամ Ա. Կա­թո­ղի­կոս վեր­ջին օ­րե­րուն Գա­հի­րէի մէջ ու­նե­ցաւ կա­րե­ւոր հան­դի­պում մը։ Ան­թի­լիա­սի աղ­բիւր­նե­րու հա­ղոր­դում­նե­րով, ան մէկ­տե­ղուե­ցաւ Ղպտի Ե­կե­ղեց­ւոյ հո­գե­ւոր պետ Թա­ւատ­րոս Բ. Պատ­րիար­քի եւ Ա­սո­րի Ուղ­ղա­փառ Ե­կե­ղեց­ւոյ հո­գե­ւոր պետ Աֆ­րամ Բ. Պատ­րիար­քի հետ։ Սոյն հան­դի­պու­մը մաս կը կազ­մէր շուրջ քսան տա­րի­ներ ա­ռաջ Մի­ջին Ա­րե­ւել­քի մէջ ի­րենց կեդ­րո­նը ու­նե­ցող Ա­րե­ւե­լեան Ուղ­ղա­փառ «Ոչ-քաղ­կե­դո­նա­կա­ն» քոյր ե­կե­ղե­ցի­նե­րու հո­գե­ւոր պե­տե­րու հա­մախմ­բու­մին։

Ա­րամ Ա. Կա­թո­ղի­կո­սին նա­խա­ձեռ­նու­թեամբ ստեղ­ծուած յի­շեալ կա­ռոյ­ցին նպա­տակն էր գոր­ծակ­ցու­թիւն յա­ռա­ջաց­նել Հայ, Ա­սո­րի ու Ղպտի ե­կե­ղե­ցի­նե­րուն մի­ջեւ, Մի­ջին Ա­րե­ւել­քի շրջագ­ծէն ներս։ Մի­ջե­կե­ղե­ցա­կան գոր­ծակ­ցու­թիւ­նը կազ­մա­կեր­պուած հի­մե­րու վրայ դնե­լու հե­ռան­կա­րով՝ Գոր­ծա­դիր յանձ­նա­խումբ մը նշա­նա­կուած էր, ինչ­պէս նաեւ են­թա­յանձ­նա­խում­բեր։ Անց­նող տա­րի­նե­րու ըն­թաց­քին թէ՛ հո­գե­ւոր պե­տե­րը եւ թէ յանձ­նա­խում­բե­րը կա­նո­նա­ւոր հան­դի­պում­ներ ու­նե­ցան Ան­թի­լիա­սի, Դա­մաս­կո­սի եւ Գա­հի­րէի մէջ։ Սա­կայն վեր­ջին մի քա­նի տա­րի­նե­րուն հան­դի­պում­նե­րը կա­նո­նա­ւոր չըն­թա­ցան, նկա­տի ու­նե­նա­լով ա­սո­րի ու ղպտի պատ­րիարք­նե­րուն վախ­ճա­նու­մը եւ նոր պատ­րիարք­նե­րու ընտ­րու­թիւ­նը։

Գա­հի­րէի ղպտի պատ­րիար­քա­րա­նին մէջ տե­ղի ու­նե­ցած հո­գե­ւոր պե­տե­րու հան­դի­պու­մէն ա­ռաջ Գոր­ծա­դիր յանձ­նա­խում­բը աշ­խա­տան­քա­յին հան­դի­պում մը ու­նե­ցաւ, ո­րուն Մե­ծի Տանն Կի­լի­կիոյ Կա­թո­ղի­կո­սու­թեան կող­մէ ի­րենց մաս­նակ­ցու­թիւ­նը բե­րին Թեհ­րա­նի Հա­յոց Թե­մի Ա­ռաջ­նորդ Տ. Սե­պուհ Արք. Սար­գի­սեան եւ Կա­թո­ղի­կո­սա­րա­նի մի­ջե­կե­ղե­ցա­կան յա­րա­բե­րու­թեանց վա­րիչ Տ. Յու­սիկ Ծ. Վրդ. Մար­տի­րո­սեան։ Գոր­ծա­դիր յանձ­նա­խում­բը ա­պա իր զե­կոյ­ցը ներ­կա­յա­ցուց հո­գե­ւոր պե­տե­րուն։ Կա­տա­րուած ընդ­հա­նուր քննար­կում­նե­րէն յե­տոյ ե­րեք հո­գե­ւոր պե­տե­րը միա­ցեալ յայ­տա­րա­րու­թիւն մը կա­տա­րե­ցին։

Յի­շեալ յայ­տա­րա­րու­թիւ­նը՝ շնոր­հա­ւո­րե­լէ ետք Թա­ւատ­րոս Բ­. Պատ­րիար­քի եւ Աֆ­րամ Բ­. Պատ­րիար­քի ընտ­րու­թիւ­նը, լայ­նօ­րէն կ՚անդ­րա­դա­ռնայ Մի­ջին Ա­րե­ւել­քի ընդ­հա­նուր կա­ցու­թեան, կը դա­տա­պար­տէ ծայ­րա­յե­ղա­կան շար­ժում­նե­րու վե­րա­բե­րու­մը ան­մեղ մար­դոց ու յատ­կա­պէս քրիս­տո­նեայ հա­մայնք­նե­րուն նկատ­մամբ, կը շեշ­տէ իս­լամ-քրիս­տո­նեայ հա­մա­կե­ցու­թեան կա­րե­ւո­րու­թիւ­նը՝ փո­խա­դարձ յար­գան­քի ու վստա­հու­թեան վրայ հիմ­նուած, կը շեշ­տէ Ա­րե­ւե­լեան Ուղ­ղա­փառ ե­կե­ղե­ցի­նե­րու ներ­քին միաս­նա­կա­նու­թիւ­նը ամ­րապն­դե­լու կա­րե­ւո­րու­թիւ­նը, կ՚ող­ջու­նէ Ա­րե­ւե­լեան քոյր ե­կե­ղե­ցի­նե­րու աս­տուա­ծա­բա­նա­կան երկ­խօ­սու­թիւ­նը Կա­թո­լիկ, Անկ­լի­քան եւ Ուղ­ղա­փառ ե­կե­ղե­ցի­նե­րուն հետ, եւ ընդ­հան­րա­պէս մի­ջե­կե­ղե­ցա­կան շար­ժու­մին մաս­նա­կից դառ­նա­լը եւ կը յի­շեց­նէ Մի­ջին Ա­րե­ւել­քի հո­գե­ւոր պե­տե­րու հան­դիպ­ման մը կա­րե­ւո­րու­թիւ­նը նկա­տի առ­նե­լով շրջա­նէն ներս ստեղ­ծուած կա­ցու­թիւ­նը։ Յայ­տա­րա­րու­թիւ­նը նաեւ կ՚անդ­րա­դառ­նայ ներ­կայ տա­րուան 100-ա­մեա­յ տա­րե­լի­ցին, եւ մէ­կու­կէս մի­լիոն նա­հա­տակ­նե­րու սրբա­դաս­ման, եւ կոչ կ՚ուղ­ղէ ե­կե­ղե­ցի­նե­րուն ի­րենց մաս­նակ­ցու­թիւ­նը բե­րե­լու յի­շեալ կա­րե­ւոր դէպ­քե­րուն։

Ա­րամ Ա. Կա­թո­ղի­կոս հան­դիպ­ման ըն­թաց­քին շեշ­տեց, թէ յի­շեալ կա­ռոյ­ցը Մի­ջին Ա­րե­ւել­քէն ներս անհ­րա­ժեշտ է վե­րա­կազ­մա­կեր­պել, նկա­տի ու­նե­նա­լով Մի­ջին Ա­րե­ւել­քի մէջ ե­կե­ղե­ցի­նե­րուն դի­մագ­րա­ւած դժուա­րու­թիւն­նե­րը։ Նո­րին Սրբու­թիւ­նը նաեւ յոյժ կա­րե­ւոր նկա­տեց Ա­րե­ւե­լեան Ուղ­ղա­փառ քոյր ե­կե­ղե­ցի­նե­րու հո­գե­ւոր պե­տե­րու հան­դի­պու­մը 1965 թուա­կա­նին Ա­տիս Ա­պա­պա­յի մէջ գու­մա­րուած հա­մա­գու­մա­րին նման, որ­պէս­զի լայ­նօ­րէն քննար­կուին մեր ե­կե­ղե­ցի­նե­րը յու­զող հար­ցե­րը։ Նկա­տի ու­նե­նա­լով Է­րիթ­րիոյ եւ Հնդկաս­տա­նի քոյր ե­կե­ղե­ցի­նե­րու ներ­քին դժուա­րու­թիւն­նե­րը, հո­գե­ւոր պե­տե­րը յար­մար նկա­տե­ցին յի­շեալ հան­դի­պու­մը կա­յաց­նել յա­ռա­ջի­կա­յին՝ ե­կե­ղե­ցի­նե­րու դժուա­րու­թիւն­նե­րը լու­ծե­լէ ետք։