Ո­ՐՈ՞ՆՔ ԵՆ ՄԵԾ ՊԱ­ՀՈՑ ՅԱ­ՋՈՐ­ԴԱ­ԿԱՆ ԿԻ­ՐԱ­ԿԻ­ՆԵ­ՐԸ

Հայ ե­կե­ղե­ցին այսօր թե­ւա­կո­խած է Մեծ պա­հոց շրջա­նը։ Շրջան մը, որ կը կո­չուի Քա­ռաս­նոր­դա­կան պա­հե­ցո­ղու­թեան շրջան կամ ժո­ղովր­դա­յին բա­ցատ­րու­թեամբ աղ ու հա­ցի շրջան։

Ար­դա­րեւ, Բուն բա­րե­կեն­դա­նի Կի­րա­կիէն եւ փա­կեալ խո­րա­նէն ան­մի­ջա­պէս ետք, ըն­թացք կ՚առ­նէ Մեծ պահ­քը եւ որ կը կո­չուի Քա­ռաս­նոր­դա­կան պահք, ա­ռիթ տա­լով մար­դուն խո­կու­մի, ա­ղօթ­քի եւ ինք­նաքն­նու­թեան։

Մեծ պա­հոց ա­մէն մէկ Կի­րա­կի նուի­րուած է կարգ մը յի­շա­տակ­նե­րու եւ այդ ա­ռու­մով կո­չուած է Կի­րա­կին. այս­պէս՝ ա­ռա­ջին Կի­րա­կին, այ­սինքն՝ Բուն բա­րե­կեն­դա­նը նուի­րուած է դրախ­տի յի­շա­տա­կին, ուր մար­դը ապ­րե­ցաւ դրախ­տի փափ­կու­թեան մէջ եւ այդ փափ­կու­թեանց մէջ «ցնծայր զուար­ճա­ցեալ անխտ­րա­կան խնդրու­թեամբ»։

­Մեծ պա­հոց երկ­րորդ Կի­րա­կին կը կո­չուի Ար­տաքս­ման Կի­րա­կի, ո­ր նուի­րուած է Ա­դա­մի եւ Ե­ւա­յի դրախ­տէն ար­տաքս­ման։ Ծննդոց գիր­քէն գի­տենք, որ ա­նոնց ի­րենց անհ­նա­զան­դու­թեան պատ­ճա­ռով դրախ­տի փափ­կու­թեան մէջ չմնա­ցին եւ դուրս դրուե­ցան դրախ­տէն ու դա­տա­պար­տուե­ցան ի­րենց ճակ­տի քրտին­քով ի­րենց հա­ցը ճա­րե­լու ու ի­րենց գոր­ծած մեղ­քին հա­մար դար­ձան մե­ղա­ւոր եւ մահ­կա­նա­ցու մար­դիկ։ Այ­նու­հե­տեւ Քրիս­տո­սով, որ­պէս Երկ­րորդ Ա­դամ, դար­ձեալ բա­ցուե­ցաւ դրախ­տի ճամ­բան եւ մար­դիկ զղջու­մով, ա­պաշ­խա­րու­թեամբ եւ ա­ռա­քի­նի վար­քով ար­ժա­նի դար­ձան դրախ­տի փափ­կու­թեան։ Ա­դա­մի գոր­ծած մեղ­քը կո­չուե­ցաւ «Ա­դա­մա­կան մեղք»։

­Մեծ պա­հոց եր­րորդ Կի­րա­կին կը կո­չուի Ա­նա­ռա­կի Կի­րա­կի ու Ճա­շու ա­ւե­տա­րա­նը կը պատ­մէ Ա­նա­ռակ որ­դիին ա­ռա­կը, ո­ր ամ­բո­փոփ տո­ղե­րու մէջ հե­տե­ւեալն է.- Հա­րուստ մարդ մը ու­նե­ցած է եր­կու զա­ւակ­ներ։ Օր մը ա­նոնց­մէ կրտսե­րը հօր­մէն կ՚առ­նէ իր հօ­րե­նա­կան բա­ժի­նը եւ կ՚եր­թայ օ­տար աշ­խարհ եւ հոն կը մսխէ իր ու­նե­ցա­ծը ու մեծ նե­ղու­թիւն­նե­րու կը հան­դի­պի։ Այս կա­ցու­թեան մէջ կը յի­շէ իր հօր հարս­տու­թիւ­նը եւ կ՚ո­րո­շէ տուն վե­րա­դառ­նալ ու նե­րո­ղու­թիւն խնդրել իր հօր­մէն։ Տուն վե­րա­դար­ձին, հայ­րը գրկա­բաց կ՚ըն­դու­նի իր զա­ւա­կը ու կը համ­բու­րէ եւ կ՚ը­սէ. «Իմ որ­դին կոր­սուած էր եւ գտնուե­ցաւ»։­

Ա­ռա­կի այ­լա­բա­նա­կան ի­մաս­տը այն է, որ բո­լոր ա­նոնք, ո­րոնք մե­ղա­ւոր­ներ են եւ կ՚անդ­րա­դառ­նան ի­րենց գոր­ծած յան­ցան­քին ու կը զղջան, կրնան հո­գե­կան հանգս­տու­թիւն եւ ան­դոր­րու­թիւն գտնել։

Չոր­րորդ Կի­րա­կին Տնտե­սի ա­ռա­կով կը կո­չուի Տնտե­սի Կի­րա­կի։ Ա­ռա­կը հե­տե­ւեալն է,- Մե­ծա­հա­րուստ մարդ մը հո­ղեր ու կա­լուած­ներ կ՚ու­նե­նայ ու ա­նոնց մա­տա­կա­րա­րու­մը կը յանձ­նէ գոր­ծա­կա­լի մը, ո­ր կը կո­չուի Տնտես։ Տա­րի­ներ ետք, մե­ծա­հա­րուս­տը զա­նա­զան շշուկ­ներ կը լսէ իր գոր­ծա­կա­լին ան­հա­ւա­տար­մու­թեան մա­սին ու իր մօտ կան­չե­լով կ՚ը­սէ. «Տուր զհա­մար տնտե­սու­թեան քո»։ Մար­դը ճա­րա­հատ կ՚եր­թայ իր հա­շիւ­նե­րը փա­կե­լու ու ա­ռեւտ­րա­կան ճար­պի­կու­թեամբ յա­ճա­խորդ­նե­րուն պարտ­քե­րուն դի­մաց զի­ջում­ներ կ՚ը­նէ ու դրա­մի փո­խա­րէն կը շա­հի շա­տե­րու բա­րե­կա­մու­թիւնն ու վստա­հու­թիւ­նը։ Մե­ծա­հա­րուս­տը ի­մա­նա­լով այս բո­լո­րը, կը նե­րէ իր ա­նի­րաւ տնտե­սին ու բամ­բա­սող­նե­րուն կա­րե­ւո­րու­թիւ­նը չի տար։ Ա­ռա­կը ցոյց կու տայ, որ բա­րե­կա­մու­թիւ­նը շա­հի­լը ա­ւե­լի կ՚ար­ժէ քան դրա­մը։ Ա­մէն ան­հատ իր գոր­ծած լաւ կամ գէշ գոր­ծին հա­մար օր մը հա­շիւ պի­տի տայ իր խղճին։

Հին­գե­րորդ Կի­րա­կին կը կո­չուի Դա­տա­ւո­րի Կի­րա­կի, որ նուի­րուած է այ­րի կնոջ դա­տին։ Ա­ռա­կը կ՚ը­սէ, որ դա­տա­ւոր մը կար որ ոչ մէ­կէ չէր վախ­նար ու ան­խիղճ վե­րա­բեր­մուն­քով ոտ­նա­կոխ կ՚ը­նէր օ­րէն­քը եւ ու­րիշ­նե­րուն ի­րա­ւուն­քը կը խլէր։ Օր մը այ­րի կին մը կը ներ­կա­յա­նայ ի­րեն, ա­ռանց պաշտ­պա­նի։ Դա­տա­ւո­րը կ՚ան­տե­սէ կնոջ դա­տը։ Կնոջ, ա­մէ­նօ­րեայ թա­խան­ձանքն ու խնդրան­քը կը մնան ա­նօ­գուտ։ Օ­ր մըն ալ, այ­լեւս դա­տա­ւո­րը ձանձ­րա­ցած կնոջ բո­ղոք­նե­րէն, կ՚ո­րո­շէ կնոջ դա­տը տես­նել։

Ա­ռա­կը ցոյց կու տայ, որ կեան­քի մէջ ե­թէ ար­դար ես, պէտք է յա­րա­տե­ւօ­րէն հե­տապն­դես քու ի­րա­ւունքդ, մին­չեւ ար­դար հա­տու­ցում։

Մեծ Պա­հոց վե­ցե­րորդ Կի­րա­կին նուի­րուած է Քրիս­տո­սի գալս­տեան խոր­հուր­դին։ Ինչ­պէս գի­տենք, Քրիս­տոս աշ­խարհ ե­կաւ մարդ­կու­թիւ­նը փրկե­լու հա­մար, հե­տե­ւա­բար մարդ ա­րա­րա­ծը եւ մա­նա­ւանդ հա­ւա­տա­ցեալ ան­հա­տը Մեծ պա­հոց ա­պաշ­խա­րու­թեանց շրջա­նին հարկ է գի­տակ­ցի Աս­տու­ծոյ կող­մէ ի­րեն տրուած այդ նուէ­րին եւ խորհր­դա­ծէ Քրիս­տո­սի գա­լուս­տի մա­սին՝ մե­ղա­ւոր­նե­րը դա­տե­լու եւ ար­դար­նե­րը երկն­քի ար­քա­յու­թեան ար­ժա­նաց­նե­լու։

Իսկ Մեծ պա­հոց վեր­ջին Կի­րա­կին կը կո­չուի Ծաղ­կա­զար­դի Կի­րա­կի։ Այդ օ­րուան Ա­ւե­տա­րա­նը կը բո­վան­դա­կէ Քրիս­տո­սի կեան­քին հետ կա­պուած շարք մը դէպ­քեր, ինչ­պէս՝ Ղա­զա­րո­սի յա­րու­թիւ­նը, իր հան­դի­սա­ւոր մուտ­-քը Ե­րու­սա­ղէմ եւ տա­ճա­րի մաք­րա­գոր­ծու­մը։

Դէպ­քին ա­ւե­տա­րա­նա­կան ի­մաս­տը այն է, որ տա­ճա­րը Աս­տու­ծոյ տունն է եւ միայն Աս­տու­ծոյ տուն պէտք է ըլ­լայ։

Ար­դա­րեւ, Բուն բա­րե­կեն­դա­նի Կի­րա­կիէն մին­չեւ Ծաղ­կա­զար­դի տօ­նը, եր­կա­րող եօ­թ եօթ­նեակ­նե­րը, ո­րոնք հո­գեգ­րաւ խոր­հուր­դով մը Մեծ պահ­քը կը հիւ­սեն, կը փա­կուին Քրիս­տո­սի Յա­րու­թեան հրա­շա­լի խոր­հուր­դով, Զատ­կուան ա­ռա­ւօ­տով։