ԱՆԳԼԻԱԿԱՆ ՎԱՌ ԲՆԱՊԱՏԿԵՐՆԵՐ

Օ­դա­նաւ­ներ, գնացք­ներ, կառ­քեր… Ձ­­մե­ռնա­յին տասն օ­րուան ճա­նա­պարհ: Ե­րե­ւա­նէն դուրս ե­կանք այն օ­րե­րուն, երբ Հա­յաս­տա­նի մէջ կրի­փի ա­ռա­ջին տե­սա­կի H1N1 են­թա­տե­սա­կի բռնկում կար, դպրոց­նե­րը գոց էին, հի­ւան­դա­նոց­նե­րը լե­ցուն՝ հի­ւանդ­նե­րով, կը յայ­տա­րարուէր, որ կրի­փի վի­րիւ­սը Հա­յաս­տան հա­սած է դուր­սի եր­կիր­նե­րէն, եւ օ­դա­նա­ւե­րու, գնացք­նե­րու, կա­յա­նա­տե­ղի­նե­րու, օ­դա­կա­յան­նե­րու եւ բո­լոր մար­դա­շատ վայ­րե­րու մէջ, ուր­կէ ան­ցանք տա­սը օ­րը, ա­մէն մէկ փռշտա­ցող, հա­զա­ցող կամ պա­ղա­ռու­թեան նշան ու­նե­ցող անձ մե­զի հա­մար «զինուած» վա­րա­կա­կիր էր, որ­մէ քիչ մը ար­դէն զա­ւեշ­տի հաս­նող զգու­շու­թեամբ կը փոր­ձէինք հե­ռու մնալ:

Ե­ՐԵ­ՒԱՆ-ՊՈ­ԼԻՍ-ԼԻՒ­ԹՈՆ

Անգ­լիա­կան Լիւ­թոն քա­ղա­քի մեր­ձա­կայ­քը գտնուող «Լիւ­թո­ն» մի­ջազ­գա­յին օ­դա­կա­յա­նէն ճա­նա­պար­հը կը տա­նէր դէ­պի Հեն­լի ին Ար­տէն փոք­րիկ գիւ­ղա­քա­ղա­քը: Ինք­նա­շար­ժի վա­րի­չը հա­յաս­տան­ցի ըն­կե­րու­հիս է, որ Մեծն Բրի­տա­նիոյ բնա­կիչ է ար­դէն տասն­ը-հինգ տա­րիէ ի վեր, բայց հա­ւա­նա­բար Լիւ­թոն-Հեն­լի ին Ար­տէն ճա­նա­պար­հը միշտ չէր գոր­ծա­ծեր, ան­ծա­նօթ էր ի­րեն, ուս­տի ինք­նա­շար­ժի մէջ նո­րա­գոյն սարք մը տե­ղադ­րած էր, «Լիւ­թոն-Հեն­լի ին Ար­տէ­ն» ուղ­ղու­թիւ­նը նշած էր կո­ճա­կի մը օգ­նու­թեամբ եւ սար­քը, առ­նե­լով հրա­մա­նը, տղա­մար­դու ձայ­նով անս­խալ կեր­պով, ուղ­ղոր­դեց ամ­բողջ ճա­նա­պար­հը: Ըն­կե­րու­հիս «օգ­նա­կան մար­դու­կ» ա­նուա­նած է սար­քը եւ հե­տա­գայ օ­րե­րուն ալ, ար­դէն քիչ մը վար­ժուած ա­նոր ա­րուես­տա­կան ձայ­նին, մենք ալ, ըն­կե­րա­ցանք այդ ան­տե­սա­նե­լի «նա­ւա­վա­ր­»ի­ն հետ:

Ար­տէն ա­նուա­նու­մով անգ­լիա­կան ան­տա­ռի մէջ ծուա­րած Հեն­լին մեզ դի­մա­ւո­րեց ձմե­ռուան պաղ շուն­չով, ձիւն չկար, բայց խո­տե­րու եւ թու­փե­րու վրայ ե­ղեամ ի­ջած էր, ին­չ որ հէ­քեա­թա­յին կը դարձ­նէր անգ­լիա­կան այդ պզտիկ գիւ­ղա­քա­ղա­քը: Ըն­կե­րու­հիս ամ­բողջ ճա­նա­պար­հին կը պատ­մէր Հեն­լիի սո­վո­րու­թիւն­նե­րու մա­սին, հին ու ճեր­մակ անգ­լիա­ցի­նե­րու ա­ւան­դա­կան պահ­պա­նուած բնա­կա­վայ­րե­րէն մին է, մար­դիկ դժուա­րու­թեամբ կը հե­ռա­նան այս շրջա­նէն եւ նաեւ քիչ մը դժուա­րու­թեամբ կը հան­դուր­ժեն այլ տե­ղե­րէ ե­կած­նե­րը: Օ­տար­ներ գրե­թէ չկան. «Ամ­բողջ քա­ղա­քին մէջ միայն ես հայ եմ, մէկ լեհ կայ, լսե­ցինք, որ ռուս մըն ալ պի­տի գայ՝ ամ­բողջ քա­ղա­քը գի­տէ այս մա­սին, զի­րար կը ճանչ­նան, բա­րե­համ­բոյր մար­դիկ ե­ն», կը պատ­մէ ըն­կե­րու­հիս: Ինք անգ­լիա­ցի ա­մուս­նոյն եւ դստեր հետ տա­րիէ մը ի վեր Լոն­տո­նէն փո­խադ­րուած է Հեն­լի, եւ բնոյ­թով հա­կուած ըլ­լա­լով պրպտե­լու, աշ­խա­տե­լու, նոր հնա­րա­ւո­րու­թիւն­ներ գտնե­լու, աշ­խա­տանք մը գտած է Հեն­լի քա­ղա­քի ա­կում­բին մէջ, ուր դա­սե­րէ եւ աշ­խա­տան­քէ ետք կը հա­ւա­քուին ե­րա­խա­ներ մա­նա­ւանդ՝ փո­ղո­ցէն հե­ռա­նա­լու նպա­տա­կով եւ ծե­րեր՝ ժա­մա­նակ ան­ցը­նե­լու, գե­ղա­րուես­տա­կան եւ այլ զբաղ­մունք­ներ գտնե­լու հա­մար:

Ցե­րե­կուան ժամ է, եւ ինք­նա­շար­ժը տու­նին բա­կը կա­յա­նե­լէ ետք կը շտա­պենք Հեն­լիի ե­կե­ղե­ցի­նե­րէն մէ­կուն կից դպրո­ցը՝ դա­սե­րէն ետք առ­նե­լու հա­մար իր եօթ­նա­մեայ դուստ­րը: Դուստ­րը, ըն­կեր­նե­րէն զա­տուե­լով կը վա­զէ եւ ու­րա­խու­թե­նէն ինք­նա­մո­ռաց հա­յե­րէն կը խօ­սի, այ­նու­հե­տեւ կը շտա­պէ դպրո­ցի հե­ծա­նիւ­նե­րու կա­յա­նա­տե­ղին, ուր կա­յա­նած է իր ման­կա­կան վար­դա­գոյն հե­ծա­նի­ւը, կը նստի եւ մեր ու­ղեկ­ցու­թեամբ կը քշէ մին­չեւ տուն: Միւս ա­շա­կերտ­ներն ալ դպրո­ցէն տուն կ՚եր­թան կա՛մ հե­ծա­նիւ­նե­րով կա՛մ փոք­րիկ ոտ­քի ինք­նագ­նաց­նե­րով, կամ ալ՝ քայ­լե­լով, ծնող­քի օգ­նու­թեամբ: Ինք­նա­շարժ քիչ կը գոր­ծա­ծուի՝ ե­րա­խա­նե­րը դպրո­ցէն տուն տա­նե­լու ճա­նա­պար­հին, փո­ղոց­նե­րը հան­դարտ են եւ անվ­տանգ: Ա­ռա­ջին զար­ման­քը, որ կը պատ­ճա­ռեն փոք­րիկ ա­շա­կերտ­նե­րը՝ ձմրան ցուր­տին ա­նոնց բաց ոտ­քերն են, որ կ՚ե­րե­ւին զգեստ­նե­րու կամ կի­սաանդ­րա­վար­տիք­նե­րու տա­կէն, բայց ըն­կե­րու­հիս կը պատ­մէ, որ սո­վո­րու­թիւն ե­ղած է ձմրա­ն այդ­պէս դուրս գալ, կո­փուած են ու վար­ժուած: Նոյն­պէս նաեւ ո­րոշ մայ­րեր ա­ռանց տա­բա­տի կամ գուլ­պա­յի են՝ բաց ոտ­քե­րով: Թե­րեւս միայն ցուր­տէն պա­ղած ա­նոնց կար­միր քի­թե­րը կը վկա­յեն, որ դուր­սը անգ­լիա­կան ձմեռ է, Յու­նուար ա­մի­սը:

Ճա­նա­պար­հը կ՚անց­նի գիւ­ղի հրա­շա­լի գե­տա­կին՝ Ալ­նէին քո­վէն, ո­րուն մէջ կը լո­ղան բա­դիկ­ներ, ըն­կե­րու­հիիս պզտիկ դուստ­րը կ՚ը­սէ, որ կա­պոյտ գլուխ­նե­րով բա­դիկ­նե­րը ա­րու­ներ են: Հեն­լիի բո­լոր տու­նե­րը միան­ման են՝ փոք­րիկ, ա­ռանց աս­տի­ճան­նե­րու, գետ­նին կպած երկ­յար­կա­նի կամ միա­յարկ տու­ներ, ո­րոնք ի­րենց ար­տա­քին կա­ռու­ցուած­քով, տա­նիք­նե­րով, բա­կե­րով հնա­գոյն Անգ­լիոյ դէմ­քը կը ներ­կա­յաց­նեն: Քա­ղա­քին մէջ ար­գի­լուած է քան­դել, ձե­ւա­փո­խել կամ ու­զած ձե­ւով կա­ռու­ցա­պա­տել սե­փա­կան տու­նը. բո­լոր շէն­քե­րը հնա­գոյն ար­ժէք են, որ քա­ղա­քի հարստու­թեան մաս մը կազ­մեն, եւ քա­ղա­քա­պե­տա­րա­նը յա­տուկ հսկո­ղու­թիւն ու­նի ա­մէն մէկ ցան­կա­պա­տի գոյ­նի, տա­նի­քի ձե­ւի, բա­կի կա­ռու­ցուած­քի, ճա­նա­պար­հի հան­դէպ: Ա­հա ին­չո՛ւ Հեն­լիի մէջ նոր տու­ներ գրե­թէ չեն կա­ռու­ցուիր, իսկ ե­ղած տու­նե­րու գի­ներն ալ տա­րուէ տա­րի կը բարձ­րա­նան: Քա­ղա­քին մէջ կը գոր­ծեն հնա­գոյն ե­կե­ղե­ցի­ներ, գրա­դա­րան, ա­րուես­տի կեդ­րոն­ներ, նոյ­նիսկ դրա­մա­տու­նը, բժշկա­կան կեդ­րո­նը, հիւ­րա­նո­ցը տե­ղա­կա­յուած են քա­նի մը դա­րու պատ­մու­թիւն ու­նե­ցող լաւ պահ­պա­նուած շէն­քե­րու մէջ, նոր, ժա­մա­նա­կա­կից, շքեղ շէն­քեր չկան Հեն­լիի մէջ, ին­չ որ ա­ռանձ­նա­կի հմայք կը հա­ղոր­դէ քա­ղա­քին: Տու­նե­րու պա­տու­հան­նե­րը հիմ­նա­կա­նը ժա­նեա­կէ, հնաոճ վա­րա­գոյր­ներ կը ծած­կեն, ա­ռանց վա­րա­գոյր­նե­րու տու­ներ ալ կան, եւ ա­նոնց՝ ցած ըլ­լա­լուն պատ­ճա­ռով կա­րե­լի է տես­նել տու­նե­րու ներ­սի ան­ցու­դար­ձը, սա­կայն ոչ ոք հե­տաքրք­րուած է միւ­սի կեան­քով եւ մար­դիկ մէ­կը միւ­սի պա­տու­հան­նե­րու քո­վէն կ՚անց­նին՝ ա­ռանց դոյզն ինչ հե­տաքրք­րու­թեամբ դի­տե­լու ա­ռանց վա­րա­գոյ­րի տու­նե­րու ներ­սը: Տու­նե­րու քով սո­վո­րա­բար ե­րեք աղ­բա­ման կայ՝ հա­մա­պա­տաս­խան նշում­նե­րով, ին­չ որ կը նշա­նա­կէ, թէ աղ­բը կը տե­սա­կա­ւո­րուի, ինչ­պէս շատ մը քա­ղա­քա­կիրթ եր­կիր­նե­րու մէջ:

Ամ­բողջ ճա­նա­պար­հին ըն­կե­րու­հիս կը պատ­մէ, որ քա­ղա­քի հնաբ­նակ­նե­րը ետ են խո­հա­նո­ցա­յին ա­ւան­դոյթ­նե­րէ, ա­ւան­դա­կան ու­տե­լիք­ներ չու­նին, կ՚ու­տեն միս, գետ­նա-խըն­ձոր, եր­բեմն՝ սի­սեռ, ո­լոռն եւ նման պա­տի­ճա­ւոր­ներ, ո­րոնք կ՚ա­ճին այս տա­րած­քին, եւ չկայ մաս­նա­ւոր ճաշ մը կամ ու­տեստ մը, որ բնո­րոշ է այս տա­րա­ծքաշր­ջա­նին: Հեն­լիի մէջ մէկ-եր­կու հնդկա­կան ու ա­րե­ւե­լեան ճա­շա­րան կայ, մնա­ցեալ­նե­րը քիդ թի­ւով տե­ղա­կան սնուն­դի կրպակ-ճա­շա­րան­ներ (bouti-que), ո­րոնք ե­րե­կո­յեան ա­կումբ­ներ եւ ժա­ման­ցի վայ­րեր են, կան նաեւ այլ ծա­ռա­յու­թիւն­ներ, բայց՝ կրկին քիչ քա­նա­կու­թեամբ:

Ե­րե­կո­յեան, Հեն­լիի ան­տա­ռի մե­նա­ւոր լռու­թեան մէջ կը լսուի ան­տա­ռի մի­ջով անց­նող գնաց­քի ձայ­նը: Մօ­տա­կայ վայ­րե­րու մէջ աշ­խա­տող­նե­րը տուն կը դառ­նան:

ՇԷՅՔՍ­ՓԻ­ՐԻ ԾՆՆԴԱ­ՎԱՅ­ՐԸ

Յա­ջորդ ա­ռա­ւօ­տեան նա­խա­տե­սած ենք այ­ցե­լել Հեն­լիէն ըն­դա­մէ­նը 15 րո­պէ հե­ռա­ւո­րու­թեան վրայ գտնուող Անգ­լիոյ գե­ղե­ցիկ քա­ղաք­նե­րէն մին՝ Սթրաթ­ֆորտ, Էյ­վոն գե­տի ա­փին կա­ռու­ցուած հրա­շա­լի բնա­կա­վայր մը, որ հռչա­կա­ւոր է իբ­րեւ անգ­լիա­ցի մեծ բա­նաս­տեղծ, թա­տե­րա­գիր, թա­տե­րա­կան գոր­ծիչ Ո­ւի­լիըմ Շէյքս­փի­րի ծննդա­վայր: Քա­ղա­քի պաշ­տօ­նա­կան ա­նու­նը Սթրաթ­ֆորտ ին Էյ­վոն է: Ար­դէն մուտ­քէն այ­ցե­լու­նե­րուն կը ժպտայ Ո­ւի­լիըմ Շէյքս­փի­րի նկա­րը, քա­ղա­քի մէջ շատ են ա­նոր ա­նու­նով վայ­րե­րը, սրճա­րան­նե­րու մէջ կան մեծ գրո­ղի գիր­քե­րը, յու­շա­նուէր­նե­րը սո­վո­րա­բար ա­նոր ստեղ­ծա­գոր­ծու­թիւն­նե­րուն կամ գրո­ղի կեան­քին, թատ­րո­նին ու գրա­կա­նու­թեա­ն կը վե­րա­բե­րին, եւ ա­մէն քայ­լա­փո­խին յստակ է, որ Շէյքս­փիր, իր մա­հէն չորս հա­րիւր տա­րի յե­տոյ, իր ա­նու­նով եւ փառ­քով կը պա­հէ ու կը կե­րակ­րէ իր ծննդա­վայրն ու ա­նոր բնա­կիչ­նե­րը: Սթրաթ­ֆոր­տը հա­րուստ եւ բա­րե­կե­ցիկ քա­ղաք կ՚ե­րե­ւի՝ նկա­տի առ­նե­լով տու­նե­րը, մար­դոց հա­գու­ած­քը, զուար­ճան­քի վայ­րե­րը, զբօ­սաշր­ջա­յին ա­ռատ հոս­քը՝ դէ­պի քա­ղաք: Քա­ղա­քի գլխա­ւոր տե­սար­ժան վայ­րե­րէն է Էյ­վոն գե­տի պու­րա­կը, ո­րուն մէջ կան Շէյ-քըս­փի­րի ստեղ­ծա­գոր­ծու­թեան հե­րոս­նե­րու ար­ձան­նե­րը՝ ստեղ­ծա­գոր­ծու­թիւն­նե­րէ դուրս բե­րուած խօս­քե­րով եւ յայտ­նի ա­ր­­տա­յայ­տու­թիւն­նե­րով: Այ­գիին շատ մօտ կը գտնուի Թա­գա­ւո­րա­կան շէյքս­փի­րեան թա­տե­րա­կան ըն­կե­րու­թեան պատ­կա­նող Swan թատ­րո­նը, ո­ր կա­ռու­ցած է շէյքս­փի­րեան ժա­մա­նակ­նե­րուն գոր­ծած Swan թատ­րո­նի ա­նուան եւ ա­ւան­դոյթ­նե­րու նմա­նու­թեամբ, ուր կը կա­տա­րուին դա­սա­կան բե­մադ­րու­թիւն­ներ:

Առ­հա­սա­րակ, թա­տե­րա­կան շուն­չը զգա­լի է Շէյքս­փի­րի ծննդա­վայ­րի ա­մէն մէկ քայ­լա­փո­խին՝ փո­ղոց­նե­րու սա­լա­յա­տակ­նե­րուն Շէյքս­փի­րի հնչեակ­նե­րէն տո­ղեր քան­դա­կուած են, շէն­քե­րու եւ գի­նե­տու­նե­րու պա­տե­րուն կան Շէյքս­փի­րի եւ ա­նոր ա­ռըն­չուած ժա­մա­նա­կա­կից­նե­րու թե­ւա­ւոր խօս­քե­րը: Եւ վեր­ջա­պէս, քա­ղա­քի ա­մե­նան­շա­նա­ւոր վայ­րը Շէքս­փի­րի տունն է՝ իր քա­նի մը մաս­նա­շէն­քե­րով: Մեծ գրո­ղի տուն-թան­գա­րա­նը օ­րա­կան եր­կու հա­րիւ­րէ ա­ւե­լի այ­ցե­լու կը մտնէ: Նա­խօ­րօք, առ­ցանց, պա­տուի­րած ենք տոմ­սա­կը՝ կարգ չսպա­սե­լու հա­մար, իսկ առ­ցանց գնու­մը նաեւ 10 առ հա­րիւր զեղչ կ՚ա­պա­հո­վէ իր հեր­թին: Շէն­քի բո­լոր մաս­նա­շէն­քե­րուն մէջ կը զգա­ցուի 1500-ա­կան­նե­րու մի­ջա­վայ­րը՝ գրա­կան, թա­տե­րա­կան ըն­տա­նե­կան ա­ւան­դոյթ­նե­րով հա­րուստ շէյքս­փի­րեան ժա­մա­նա­կաշր­ջա­նի շուն­չը կայ բո­լոր սե­նեակ­նե­րուն մէջ: Ննջա­րան­նե­րը կա­հաւորուած են այն­պէս, ինչ­պէս մեծ գրո­ղի ժա­մա­նակ­նե­րուն ե­ղած է, փայ­տեայ եւ պե­թո­նէ յա­տակ­ներ, սիւ­նա­զարդ, շատ հին ա­ռաս­տաղ­ներ, ան­հարթ պա­տեր… Ա­մէն ինչ պահ­պա­նուած է այն­պէս, ինչ պայ­ման­նե­րու մէջ որ ապ­րած է գրո­ղը՝ իր մեծ ըն­տա­նի­քին հետ: Հիւ­րա­սե­նեա­կին մէջ վե­րա­կանգ­նուած է ճա­շա­րա­նը, իսկ ննջա­րա­նին մէջ՝ դրուած է Շէյքս­փի­րի ան­կո­ղ­­նին նմա­նու­թեամբ ան­կո­ղին, ո­րոնց վրայ կա­րուած են հին դա­րաշրջա­նը պատ­կե­րող հա­գուստ­ներ. նոյ­նիսկ տղա­մար­դիկ եր­կա­րա­փէշ զգեստ­ներ կրած են եւ այդ զգեստ­նե­րու նմա­նօ­րի­նակ­նե­րը դրուած են ա­թոռ­նե­րու եւ մահ­ճա­կալ­նե­րու վրայ: Աշ­խա­տող­նե­րը հիւ­րե­րն ու այ­ցե­լու­նե­րը կը դի­մա­ւո­րեն միջ­նա­դա­րեան հա­գու­ած­քով եւ ա­ռանց ձանձ­րա­նա­լու կը պատ­մեն Շէյքս­փի­րի ու ա­նոր հա­րա­զատ­նե­րու կեան­քէն ա­մէն մէկ ման­րա­մասն: Օ­րի­նակ, հե­տաքրք­րա­կան է այն հան­գա­ման­քը, թէ Շէյքս­փիր ա­մուս­նա­ցած է տաս­նութ տա­րե­կա­նին 26-ա­մեայ Ան­նա Հա­տաուա­յի հետ եւ ու­նե­ցած է ե­րեք զա­ւակ՝ եր­կու աղ­ջիկ եւ մէկ տղայ։ Ա­նոր տղան, ո­րուն ա­նու­նը Համ­լէթ ե­ղած է, մա­հա­ցած է տասն­մէկ տա­րե­կա­նին, եւ Շէյքս­փիր ա­նոր ա­նու­նը ան­մա­հա­ցու­ցած է իր նշա­նա­ւոր «Համ­լէ­թ» ստեղ­ծա­գոր­ծու­թեան մէջ։ Շէյքս­փիր­նե­րու ըն­տա­նե­կան տան բա­կէն քիչ մը հե­ռու կը գտնուի որ­դիին գե­րեզ­մա­նը: Շէյքս­փի­րը հա­մալ­սա­րա­նա­կան կրթու­թիւն չէ ստա­ցած, բայց ե­ղած է բազ­մա­կող­մա­նի զար­գա­ցած գրող, որ կը տի­րա­պե­տէր լե­զու­նե­րու, հին յու­նա­կան եւ հռո­մէա­կան գրա­կա­նու­թե­նէն զատ, նաեւ հիա­նա­լի գի­տէր ի­տա­լա­կան, ֆրան­սա­կան գրող­նե­րու գոր­ծե­րը, եւ ան­շուշտ քա­ջա­տե­ղեակ էր իր հայ­րե­նի գրա­կա­նու­թեան ու պատ­մու­թեա­ն: Ե­րի­տա­սարդ տա­րի­նե­րուն ու­նե­ցած է թա­տե­րա­կան գոր­ծու­նէու­թիւն, բա­ցի գրա­կա­նու­թե­նէն, թատ­րեր­գու­թե­նէն, հիմ­նած է թատ­րոն­ներ, վա­րած է թա­տե­րա­կան գոր­ծա­րա­րի յա­ջող կեանք եւ շատ հա­րուստ ե­ղած է: Ան կը նկա­տուի Անգ­լիո­յ պատ­մու­թեան՝ բո­լոր ժա­մա­նակ­նե­րու ա­մե­նէն շատ թարգ­մա­նուած եւ ա­մե­նէն շատ փա­ռա­բա­նուած գրող­նե­րէն մին:

Հայ ի­րա­կա­նու­թեան մէջ Շէյքս­փիր թարգ­մա­նուած է ինչ­պէս ան­ցեալ դա­րուն, այն­պէս ալ կը շա­րու­նա­կէ թարգ­մա­նուիլ նաեւ այ­սօր: Ա­նոր թա­տե­րա­խա­ղե­րը բե­մադ­րուած են Պոլ­սոյ, Թիֆ­լի­զի, Հա­յաս­տա­նի թատ­րոն­նե­րու մէջ, մեծ ե­ղած է Շէյքս­փի­րի գրա­կա­նու­թեան կա­պը հայ ի­րա­կա­նու­թեան հետ, ո­րով­հե­տեւ հայ մա­մու­լի է­ջե­րէն, հայ թատ­րո­նի բե­մէն եր­բեք չէ ի­ջած ա­նոր ա­նու­նը:

Շէյքս­փի­րի տուն-թան­գա­րա­նին կից կը գոր­ծէ նաեւ Շէյքս­փի­րի հայ­րա­կան տուն-թան­գա­րա­նը, իսկ Սթրաթ­ֆոր­տի Հին քա­ղաք հա­մա­րուող շրջա­նին մէջ կը գտնուի դստեր տու­նը, ո­րու կա­ռա­վա­րի­չը հա­յու­հի մըն է՝ Ա­նա­յիս Վա­նեան-Քու­փէր: Մեր այ­ցին օ­րը Տի­կին Ա­նա­յի­սի աշ­խա­տան­քա­յին օ­րը չէր, մենք չտե­սանք զինք, բայց աշ­խա­տակ­ցու­հին պատ­մեց իր հայ տնօ­րի­նու­հիին մա­սին եւ ը­սաւ, որ ա­նոր ար­մատ­նե­րը կը սե­րին Ե­թով­պիա­յէն եւ իր մեծ­հայ­րը ե­ղած է Ե­թով­պիոյ թա­գա­ւո­րա­կան պա­լա­տի աշ­խա­տա­կից:

Շէյքս­փի­րի տուն-թան­գա­րա­նի քա­նի մը շէն­քե­րու բա­կե­րուն մէջ կան այ­գի­ներ։ Աշ­խա­տող­նե­րը կ՚ը­սեն, որ տաք ե­ղա­նա­կին սկսնակ դե­րա­սան­ներ կու գան եւ այ­ցե­լու­նե­րու պա­հան­ջով կը խա­ղան Շէյքս­փի­րի ստեղ­ծա­գոր­ծու­թեան բե­մադ­րու­թիւն­նե­րէն հա­տուած­ներ:

Այս տա­րի Ապ­րի­լին ամ­բողջ աշ­խար­հի մէջ պի­տի նշուի Շէյքս­փի­րի մա­հուան 400-ա­մեա­կը: Իր ծննդա­վայ­րին՝ Սթրաթ­ֆոր­տին մէջ մա­նա­ւանդ մեծ շու­քով կը պատ­րաս-տըւին նշե­լու զայն: Իսկ այս տա­րի, կրկին Ապ­րի­լին կը լրա­նայ ա­նոր ծննդեան 452-րդ տա­րին: Իր հիմ­նած ա­մե­նէն մեծ թատ­րո­նի՝ «Կլո­պու­ս» թատ­րո­նի նմա­նու­թեամբ հիմնուած Անգ­լիո­յ ա­մե­նէն մեծ թատ­րոն­նե­րէն մի­ն՝ «Կլո­պու­ս­»ը 2014 թուա­կա­նէն ի վեր, գրո­ղի ծննդեան 450-ա­մեա­կի առ­թիւ հա­մաշ­խար­հա­յին հիւ­րա­խա­ղե­րու ե­լած է աշ­խար­հի տա­րած­քին եւ տա­կա­ւին կը շրջի զա­նա­զան եր­կիր­նե­րու մէջ: Հիւ­րա­խա­ղե­րը պի­տի ա­ւար­տին Շէյքս­փի­րի մա­հուան 400-ա­մեա­կին առ­թիւ: «Կլո­պու­ս­»ը ան­ցեալ տա­րի ներ­կա­յա­ցում ու­նե­ցած է նաեւ Հա­յաս­տա­նի մէջ, եւ հա­յաս­տան­ցի հան­դի­սա­կա­նը նոյն­պէս վա­յե­լած է նոր ժա­մա­նակ­նե­րու շէյքսփի­րեան թատ­րո­նի շուն­չը:

Ա­հա այս­պէս, Մեծն Բրի­տա­նիոյ չա­փա­զանց վառ տպա­ւո­րու­թիւն­նե­րը կա­մաց-կա­մաց մոռց­նել տուին հա­յաս­տա­նեան ցուրտ ձմե­ռուան կրի­փա­յին վի­րիւս­նե­րու վա­խը եւ Անգ­լիան մնաց իբ­րեւ Հեն­լիով բա­ցա­յայ­տուած, Շէյքս­փի­րով հա­մե­մուած եւ այլ անգ­լիա­կան քա­ղաք­նե­րով շա­րու­նա­կուած հրա­շա­լի բնա­պատ­կեր մը՝ լրագ­րո­ղա­կան նօ­թա­տետ­րին մէջ:

ԱՆՈՒՇ ԹՐՈՒԱՆՑ