ԺԱՀՐԸ

Լոյսը նոր բացուած էր։

Տիկին Կարինէն մուճակները սալիկներուն քսելով անցաւ խոհանոց։ Վերցուց սրճեփը պահարանէն, դրաւ օճախի փոքր աչքին։ Մետաղներու հպումի ձայնին վրայ՝ յանկարծ յիշեց նախորդ գիշերուայ լուրն ու սարսափը։

Շշուկներ էին տարածուեր, որ ժահրը հասեր էր իրենց քաղաք՝ Էջմիածին։ Հարսանիքի մը ընթացքին երեք հոգիի զգացողութիւնը վատացեր էր, շտապ օգնութիւն կանչեր էին։ Չկար ոչ մէկ հաստատում առ այն, որ նոյն այդ ժահրն էր պատճառը. բայց փաստի եւ ապացոյցներու ի՞նչ կարիք ունէր քաղաքն իրենց։ Շշուկները կ՚անցնէին թաղէ թաղ, պատշգամէ պատշգամ, հեռախօսէ հեռախօս. աւելի փոխանցիկ ու աւելի արագ՝ քան ժահրը նոյնիսկ։

Բաժակ մը ջուրը պարպեց սրճեփին մէջ։ Դարձուց անւակը կազին, եւ լուցկի մը հանելով զարկաւ տուփի կոնքին, որպէսզի վառէ։ Լուցկին կոտրեցաւ, ինկաւ գետին։ Նոր մը հանեց, փորձեց մի քանի անգամ. վառեցաւ վերջապէս. տարաւ օճախին։ Արդէն տարածուած կազը փոքր պայթումով մը տուաւ կրակ, հետն այրելով աղուամազերը տիկին Կարինէի մատներուն ու դաստակին։

«Աստուած չանի... Աստուած չանի…»։

Զգուշօրէն թափեց երկու թգալ սուրճ ջուրին վրայ, սկսաւ խառնել։ Միտքը գնաց թոռնիկներուն. Շուշանիկը, Անուշը, Վլատիկը եւ Արփինէն։ Միտքը գնաց երկու աղջիկներուն, փեսաներուն։ Վերջապէս ամուսնոյն, որ ամէն օր ութ ժամ հանրաշարժ կը վարէր... եւ իրեն, իր արդէն իսկ հիւծիլ սկսած մարմնին ու երիկամներուն յատկապէս։

«Որ ինձ հասաւ՝ չեմ անցկացնի…»։

Բայց սուրճը պէտք եղածէն շատ աւելի խառնած էր արդէն. ձեռքը յոգնեցաւ։ Դրաւ սրճեփը օճախին, ու սպասեց որ եռայ։

Ինչո՞ւ։ Ինչո՞ւ այս վատն ու ցաւը մարդկութեան գլխուն... սկսաւ մտածել տիկին Կարինէն։ Քանի՞երորդ անգամն էր, որ կու տար այս հարցումը ինքն իրեն։ Մէյ մը՝ 1988-ի երկրաշարժի օրերուն, երբ դեռ մի քանի տարի եղած էր Սպիտակէն Էջմիածին հարս գալուն, ետեւ ձգած էր ընտանիքը ամբողջ, զորս ալ երբէք չտեսաւ։ Յետոյ, պատերազմի օրերուն, երբ Էջմիածնէն խումբեր կը հաւաքուէին, կ՚երթային սահման, շաբաթներ անց իրենց փոխարէն յաճախ սեւ գոյժի սուրհանդակներ ղրկելով։ Աւելի ուշ, մօտ երեք տասնամեակ անդադար հարստահարութիւնները ներքին, աղքատութիւնը քաղաքին, կամայական ապօրինութիւնները պատերազմէն վերադարձած իշխող խաւին... ինչո՞ւ, հարցուցած էր միշտ, փորձելով հասկնալ կեանքը, փորձելով հաշտօրէն նայիլ անոր։

Գուցէ պէ՞տք էր այս ամէն ինչը, այս վախերը, ցաւերը, տառապանքը, կեանքի մաքուր երեսը գնահատել կարենալու համար։ Գուցէ զինք ծնած ընտանիքի կորուստը նպաստա՞ծ էր, որ աւելի՛ եւս սիրէ իր ստեղծածը, աղջիկները, թոռները եւ իսկապէս առաւելագոյնը տայ անոնց։ Գուցէ պէ՞տք էր զոհեր տալ սահմանին, որպէսզի հնչէին Էջմիածնի զանգերը այսօր։ Գուցէ աղքատութիւնն ու անարդարութիւնը պայմա՞ն էին, որ հեռու մնար իր ընտանիքը յոռի բարքերէն։ Ինքն ալ յաճախ կը դժուարանար հաւատալու այս բացատրութիւններուն... Բայց ի՞նչ ընէր, այլապէս ինչպէ՞ս վերապրէր, ինչպէ՞ս գէշ չզգար նայելով դուստրերուն ու թոռնիկներուն աչքերուն. չէ՞ որ ինքն էր անոնք աշխարհ բերեր, այս աշխարհ, ցաւով, դժուարութեամբ եւ հարցումներով լեցուն...

Սուրճը ֆշշաց. պիտի թափէր քիչ մնաց։ Տիկին Կարինէն ձեռքը նետեց կոթին, բարձրացուց վեր, փրկեց մի քանի դրամը, որ պիտի կորչէր եթէ յորդէր սուրճը։ Լեցուց բաժակը, նստաւ։

Նայեցաւ սուրճէն վեր բարձրացող շոգիին, եւ ինքն իրեն որոշեց։

Պիտի մոռնար ամէն ինչ, անցեալի ցաւերը, այսօրուայ ժահրը, ու վաղուայ գալիքը՝ թերեւս աւելի վատ. պիտի մոռնար թէկուզ հինգ վայրկեանի համար եւ պիտի վայելէր սուրճը։

Շրթունքը տարաւ մութ հեղուկին։

ԵՐԱՄ