ԿՈՐՍԵԱԼ ՅՈՒՇԵՐ

Կ՚ըսեն, թէ ուժգին սթրեսի հետեւանքով մարդ կը կորսնցնէ իր յիշողութիւնը: Պարբերաբար թէ՛ բարի, թէ վատ յիշողութիւնները կը սկսին սրբուիլ մեր ուղեղէն: Այս ալ չարաբաստիկ հիւանդութեան տեսակ մըն է: Ցաւօք, ես ալ կը տառապիմ այս հիւանդութեամբ: Նոր չէ, գրեթէ քանի մը տարիէ ի վեր: Սակայն վերջերս ան ա՛լ աւելի խորացաւ, կորսնցուցի համ ու հոտ:

Յուշ... յուշեր... անհատական գանձարան մը, զոր մեզմէ իւրաքանչիւրը կը փայփայէ:

Ինչի՞ կը նմանի այն: Պատկերացուցէք, ունինք, կը բնակինք երկյարկանի կամ եռայարկ առանձնատունի մը մէջ: Եւ մեր տունը ունի գետնայարկ, ուր չեն թափանցեր արեւի շողերը: Քով քովի շարուած են քանի մը հատ սնտուկներ՝ գանձարաններ, որոնց մէջ կը պահուին մեր յիշատակները: Գանձարանները երփներանգ են՝ վառ պայծառ գոյներէն մինչեւ գորշ ու մռայլ: Ժամանակ առ ժամանակ մենք կ՚իջնենք գետնայարկ եւ կը բանանք այդ պահուն մեր տրամադրութեան համահունչ գոյնի սնտուկը:

Ես կորսնցուցած եմ իմ գետնայարկի բանալին, խաւարի մէջ իմ գանձարանները դժուար կը գտնեմ: Գետնայարկի ծեփին մօտենալուն պէս իմ կանթեղը կը մարի իսկոյն: Վառելու կը ջանամ, սակայն ապարդիւն. երկվայրկեաններ անց նորէն կը մարի: Երբեմն կը յամառիմ ու կը փորձեմ խաւարի մէջէն անցնելով հասնիլ իմ յիշատակներու գանձարանին: Յաճախ կը յաջողէի:

Այլեւս անկարող եմ: Գրեթէ մոռցած եմ իմ գետնայարկի մասին, կը յիշեմ հազուադէպ: Առհասարակ իջնելու ցանկութիւն ալ չեմ ունենար: Այսօր բացառութիւն է: Այնտեղ հասնելու իմ ցանկութիւնը շատ վառ է իմ մէջ: Սակայն բանալին չեմ կրնար գտնել: Երկար փնտռտուքներէ վերջ ահաւասիկ գտայ… Բանալին ժանգոտած է, կղպանքը նոյնպէս: Ինչպէ՞ս բանամ... չի բացուիր: Որոշեցի դուռը կոտրել: Մօտակայքին գտայ պապիկիս կացինը: Քանի մը ուժգին հարուածէ վերջ՝ ներս մտայ:

Իմ յիշատակներու գանձարանները պատուած էին ծանր զգացումներու քօղով: Նոյնիսկ ամենաջերմ ու բարի յիշատակներուս սնտուկէն կը թափէր արցունք, ցաւ ու կսկիծ: Շունչս կը կտրի այս ծանր մթնոլորտին մէջ, թէպէտ 2020 թուականի սեպտեմբերէն ի վեր դժուարութեամբ կը շնչեմ: Իսկ այստեղ, այս ցաւի ու տառապանքի կոյտի մէջ կ՚ըլլամ շնչահեղձ: Մի կերպ կը բանամ քանի մը հատը: Եւ ի՞նչ... Ոչինչ... Ոչինչ մնացած է իմ յիշատակներէն:

Իսկ ո՞ւր են իմ ամենապայծառ յուշերը՝ կապուած մանկութեանս տարիներու հետ... չկան... Անկարելի է իմ սիրելի տատիկի ու պապիկի հետ կապուած յիշատակները անէանային, կամ իմ առջինեկի ծնունդը, Արիի հետ մեր ծանօթութեան խորն ու յուզումնալից օրը: Ոչինչ կրցայ գտնել: Իսկ Արցա՞խս... ո՞ւր է Արցախս, մեր սարերը, մեր անտառը, մեր գետը... Ո՞ւր են իմ կարօտն ու երազները: Ոչինչ կայ: Միայն կը զգամ, թէ ինչպէս սա հեղձուցիչ օդը կը փորձէ զիս խեղդամահ ընել: Դուրս կը վազեմ, փորձելով ինքզինքս վայրկեան առաջ ազատել այդ մղձաւանջէն:

Վերջապէս հասայ արեւի ճառագայթներուն, խորունկ շունչ մը քաշեցի ու փորձեցի հանգստանալ: Իմ ներքին տուայտանքները յաղթահարելէ վերջ, եկայ այն համոզման, որ իմ յիշատակները կան, իրենց տեղն են, պարզապէս ես չկրցայ հասնիլ անոնց: Այլեւս հանգսիտ պիտի ձգեմ զանոնք, պիտի չփորձեմ մօտենալ: Ներկայիս իմ հոգիի խաւարը չի ձգեր ինծի հասնիլ լոյսի: Անոնց պիտի կարենամ մօտենալ միայն այն ժամ, երբ իմ սիրտն ու հոգին նորէն ժպտան, լեցուին ուրախութեամբ:

Օրեր առաջ ամուսինս ինձմէ շատ վշտացաւ, ըսաւ, որ այլեւս շատ փոխուեցայ, ուրուականի նմանեցայ: Նաեւ աւելցուց, թէ հայրենիքը ինծի համար առաւել կարեւոր  է, քան ինքն ու իմ զաւակները... Սիրելիս, այդպէս չէ: Պարզապէս Հայաստանն ու Արցախը իմ տասն մատներէն մին, որ այժմ կ՚արիւնահոսի: Ամիսներէ ի վեր վէրքը չի սպիանար, կը շարունակէ արիւնիլ ու ցաւ պատճառել: Փառք Աստուծոյ, իմ բոլոր միւս մատները առողջ են, իսկ հիմա կ՚աղաչէմ, որ յարգես իմ ցաւը: Կ՚անցնի, այսպէս պիտի չմնայ: Համբերէ՛ սիրելիս, համբերէ՛: Նորէն պիտի ժպտամ, ուրախանամ, եւ մեր սրտաբուխ զրոյցներու ընթացքին քու առջեւ բանամ իմ յիշատակներու գանձարանները եւ պատմեմ իմ ու մեր երազներու մասին:

ԱՐԵՒԻԿ ՊԱՊԱՅԵԱՆ

Երեւան