ՀԱՅԿԱԿԱՆ ԽՈՀԱՆՈՑԻՆ ՀՄԱՅՔԸ

Խորհր­դա­յին տա­րի­նե­րուն հայ­կա­կան խո­հա­նո­ցը ներ­կա­յաց­նող ու­տեստ­նե­րը Ռու­սաս­տա­նի մայ­րա­քա­ղա­քը՝ Մոս­կուա­յի մէջ Խորհր­դա­յին Միու­թեան զա­նա­զան ազ­գե­րու խո­հա­նոց­նե­րու շու­քին տակ մնա­ցած էին: Ա­ւան­դա­բար Մոս­կուա­յի մէջ հռչա­կա­ւոր ե­ղած են վրա­ցա­կան, ատր­պէյ­ճա­նա­կան եւ այլ ազ­գե­րու ու­տեստ­ներ: Այդ մէ­կը վեր­լու­ծե­լով՝ հայ ծա­նօթ խո­հա­րար Սեդ­րակ Մա­մու­լեան անդ­րա­դար­ձած է, որ Խորհր­դա­յին Միու­թեան մէջ կա­րե­ւոր պե­տա­կան պաշ­տօ­նեա­ներ զբա­ղեց­նող­նե­րու մէջ մեծ թիւ կազ­մած են վրա­ցի­ներ ու ատր­պէյ­ճան­ցի­ներ, եւ ա­նոնք Մոս­կուա­յի մէջ յա­ռաջ մղած են ի­րենց եր­կիր­նե­րու խո­հա­նոց­նե­րը, եւ Մոս­կուա­յի մէջ կով­կա­սեան ու­տես­տա­յին մշա­կոյ­թի մէջ հայ­կա­կա­նը ետ մնա­ցած է: Մինչ­դեռ, Մոս­կուան, ըլ­լա­լով բազ­մազգ քա­ղաք մը, նաեւ զբօ­սաշր­ջու­թեան կեդ­րոն, ինչ­պէս նաեւ՝ հա­յա­շատ բնա­կա­վայր մը, անհ­րա­ժեշ­տու­թիւն կար նաեւ հայ­կա­կան խո­հա­նո­ցը հռչա­կել այդ խո­շոր քա­ղա­քին մէջ: Գո­յու­թիւն ու­նե­ցող բա­ցը ձե­ւով մը փոր­ձած են լրաց­նել Հա­յաս­տա­նի ան­կա­խու­թե­նէն ետք, երբ հայ­կա­կան ու­տե­լի­քը, հայ­կա­կան այլ ար­ժէք­նե­րու հետ, հա­յե­րը փոր­ձե­ցին տա­րա­ծել աշ­խար­հի տա­րած­քին: Սա­կայն Մոս­կուա­յի մէջ ճա­շա­րան բա­նա­լով, բա­զում հայ ձեռ­նա­ր­­կա­տէ­րե­րու փոր­ձե­րը կա՛մ քիչ յա­ջո­ղած են կամ ալ մնա­ցած են զուտ ճա­շա­րա­նի սահ­ման­նե­րուն մէջ: Շատ քի­չեր կրցած են հայ­կա­կան խո­հա­նո­ցը Մոս­կուա­յի մէջ ներ­կա­յաց­նել իբ­րեւ բարձ­րա­ժէք մշա­կոյթ, իբ­րեւ հա­յու էու­թիւ­նը, պատ­մու­թիւ­նը, կեն­ցաղն ու ա­ւան­դոյթ­նե­րը իր մէջ ամ­փո­փող մէկ մաս­նի­կը: Այդ քի­չե­րէն մէկն ալ Գա­յիա­նէ Պրէ­յո­վա-Ա­ֆեանն է: Ան այ­սօր կը նկա­տուի Մոս­կուա­յի ա­մե­նէն նշա­նա­ւոր հայ խո­հա­րա­րը, կը ղե­կա­վա­րէ ճա­շա­րա­նա­յին ցանց, իսկ յատ­կա­պէս հայ­կա­կան ու կո­վկա­սեան խո­հա­նո­ցը կը ներ­կա­յաց­նէ ա­նոր հիմ­նած Gayane’s ճա­շա­րա­նը, ո­ր Մոս­կուա­յի ա­մե­նէն նշա­նա­ւոր հայ­կա­կան ճա­շա­րանն է: Այս ճա­շա­րա­նը Գա­յիա­նէ Պրէ­յո­վա-Ա­ֆեան բա­ցած է մօտ հինգ տա­րի ա­ռաջ, իսկ ատ­կէ ա­ռաջ քա­նի մը այլ ա­նուն­նե­րով ճա­շա­րան­ներ ու­նե­ցած է, այ­նու­հե­տեւ ո­րո­շած է մշա­կու­թա­յին-ըն­տա­նե­կան բնոյ­թի կեդ­րոն մը հիմ­նել, ո­ր ու­տե­լի­քէն զատ նաեւ հայ­կա­կան ա­ւան­դոյթ­նե­րը կը ներ­կա­յաց­նէ եւ կ՚ըլ­լայ վայր մը, ուր ժա­մա­նակ առ ժա­մա­նակ կը հա­ւա­քուին Մոս­կուա­յի հա­յե­րը, իսկ օ­տար­ներն ալ՝ հոն այ­ցե­լե­լով կը տես­նեն հայ­կա­կան ու­տես­տա­յին մշա­կոյ­թը:

Գա­յիա­նէ Պրէ­յո­վա-Ա­ֆեա­ն ոչ միայն խո­հա­րար է, ան նաեւ խո­հա­րա­րա­կան ա­րուես­տի քննա­դատ է, գիր­քե­րու հե­ղի­նակ, հե­ռա­տե­սի­լա­յին հա­ղոր­դում­նե­րու վա­րող, հայ­կա­կան ու­տես­տա­յին մշա­կոյ­թի տե­սա­բան եւ միշտ սպա­սուած հիւր է թէ՛ Մոս­կուա­յի եւ թէ Հա­յաս­տա­նի բարձ­րաշ­խար­հիկ հա­ւա­քոյթ­նե­րուն:

Ծնուն­դով ար­ցախ­ցի է Գա­յիա­նէն: Ծնած է Ար­ցախ, ապ­րած է Ե­րե­ւա­նի մէջ, ուր ա­ւար­տած է դպրո­ցը։ Շատ ե­րի­տա­սարդ տա­րի­քին ա­մուս­նա­նա­լով հայ ա­րուես­տա­գէ­տի մը հետ՝ մեկ­նած է Չե­խիա: Ու­նե­ցած է ե­րա­խայ, այ­նու­հե­տեւ, ա­մուս­նա­լու­ծուե­լով՝ չէ փա­փա­քած ետ վե­րա­դառ­նալ Հա­յաս­տան, այլ մեկ­նած է Մոս­կուա, ա­ռանց ո­րե­ւէ մէկ հե­ռան­կա­րի կամ կա­պե­րու եւ ա­ռան­ձի­նն փոր­ձած է ինչ­պէս ինք կ՚ը­սէ՝ «նուա­ճել Մոս­կուա­ն»: Գա­յիա­նէն Մոս­կուա­յի մէջ յայտ­նուած է 1994 թուա­կա­նին՝ չու­նե­նա­լով քա­ղա­քա­ցիու­թիւն, դրամ եւ բա­րե­կամ­ներ ու ազ­գա­կան­ներ: Փոր­ձե­լով հո­գալ իր ու պզտի­կի ա­ռօ­րեայ ծախ­սե­րը, Գա­յիա­նէն սկիզ­բը աշ­խա­տած է իբ­րեւ մա­տու­ցո­ղու­հի եւ մէկ ան­գա­մէն սի­րած է ճա­շա­րա­նա­յին պիզ­նը­սը: Ե­րե­ւա­նի մէջ տա­սը տա­րի հայ­կա­կան ժողովր­դա­կան պա­րեր պա­րած է, թատ­րո­նի մէջ խաղ­ա­ցած է, սի­րած է դե­րա­սա­նու­թիւն եւ ե­րա­զանք ու­նե­ցած է դե­րա­սա­նու­հի դառ­նալ: Սա­կայն, շատ ե­րի­տա­սարդ տա­րի­քին ա­մուս­նա­նա­լով, կեան­քը այլ ըն­թացք ստա­ցած է եւ այ­սօր, ան, ինչ որ կ՚ը­նէ՝ ձե­ւով մը մօտ կը նկա­տէ իր ե­րա­զած մաս­նա­գի­տու­թեա­ն: Գա­յիա­նէն կ՚ը­սէ, որ իս­կա­կան ճա­շա­րա­նա­տէ­րը մօտ պի­տի ըլ­լայ դե­րա­սա­նա­կան ա­րուես­տին, քա­նի որ եր­կու աշ­խա­տանք­նե­րու ժա­մա­նակ ալ ջանք պի­տի գոր­ծադ­րես գրա­ւե­լու դի­մա­ցի­նդ եւ հա­ճե­լի պա­հեր պար­գե­ւե­լու ա­նոր: Իբ­րեւ հե­ռա­տե­սի­լա­յին հա­ղոր­դա­վա­րու­հի, Գա­յիա­նէ Պրէ­յո­վա-Ա­ֆեան ու­տե­լի­քի, բա­ղադ­րա­տոմ­սե­րու, ճիշդ եւ ա­ռողջ սնուե­լու մա­սին հա­ղոր­դում­ներ կը վա­րէ ռու­սա­կան հե­ռա­տե­սի­լա­յին կա­յան­նե­րէ, եւ նաեւ յա­ճախ կը հիւ­րըն­կա­լուի հե­ռա­տե­սի­լա­յին սթու­տիո­նե­րէն ներս՝ պատ­մե­լով իր յա­ջո­ղու­թիւն­նե­րու մա­սին եւ փո­խան­ցե­լով հայ­կա­կան խո­հա­րա­րու­թեան հմայքն ու գաղտ­նիք­նե­րը:

Հմա­յիչ հա­յու­հին շու­տով լոյս կ՚ըն­ծա­յէ հայ­կա­կան խո­հա­նո­ցա­յին գիրք, ո­ր բա­ղադ­րա­տոմ­սե­րէ զատ կը ներ­կա­յաց­նէ իր ըն­կա­լում­նե­րը՝ ու­տես­տա­յին մշա­կոյ­թի, հիւ­րըն­կա­լու­թեան մա­սին եւ նաեւ՝ ման­կու­թե­նէն ե­կած յի­շո­ղու­թիւն­նե­րը: Իր ման­կու­թիւ­նը ան­ցած է Ե­րե­ւա­նի այ­գիով ու բա­կով տու­նե­րէն մէ­կուն մէջ, ուր ճա­շի ա­ռատ սե­ղա­նի շուրջ յա­ճախ կը հա­մախմ­բուէր բազ­ման­դամ ըն­տա­նի­քը: Այդ հա­ւաք­նե­րու ժա­մա­նակ մա­տու­ցուող ճա­շե­րը, հիւ­րըն­կա­լու­թեան սո­վո­րու­թիւն­նե­րը եւ ջերմ յի­շո­ղու­թիւն­նե­րը հե­տա­գա­յին օգ­նած են Գա­յիա­նէին՝ թէ՛ աշ­խա­տան­քի մէջ եւ թէ գիր­քը կազ­մե­լու ժա­մա­նակ:

Իսկ ըն­տա­նե­կան հա­ւա­քոյթ­նե­րու ա­ւան­դոյ­թը չէ մոռ­ցուած, եւ ա­մէն տա­րի 25 Հոկ­տեմ­բե­րին զա­նա­զան եր­կիր­նե­րու մէջ բնա­կող Ա­ֆեան­նե­րը՝ շուրջ ե­րեք հա­րիւր հո­գի, կը հա­ւա­քուին Մոս­կուա­յի Gayane’s ճա­շա­րա­նին մէջ եւ ըն­տա­նե­կան խրախ­ճանք կը կազ­մա­կեր­պեն: Հնա­գոյն այդ ըն­տա­նի­քի տոհ­մա­ծա­ռը կա­խուած է Gayane’s ճա­շա­րա­նին մէջ: Խո­հա­րա­րու­հին կ՚ը­սէ, որ հիմ­նած ճա­շա­րա­նը նա­խե­ւա­ռաջ ու­տե­լի­քա­յին ծէ­սի մի­ջո­ցաւ ըն­տա­նե­կան հա­ւա­քոյթ­նե­րը պա­հե­լու նպա­տակ ու­նի: Պա­տա­հա­կան չէ, որ ճա­շա­րա­նի մշտա­կան յա­ճա­խորդ­նե­րու մէջ մեծ թիւ կը կազ­մեն ըն­տա­նիք­նե­րը:

Gayane’s ճա­շա­րա­նէն զատ Պրէ­յո­վա-Ա­ֆեա­ն այլ ճա­շա­րան­ներ եւս կը ղե­կա­վա­րէ՝ ի­տա­լա­կան եւ այլ խո­հա­նոց­նե­րու ուղ­ղուա­ծու­թիւն ու­նե­ցող: Ճա­շա­րա­նա­յին պիզ­նը­սը կը նկա­տէ իր հիմ­նա­կան կիր­քը, ո­րու մէջ յա­ջո­ղած է եւ նշա­նա­ւոր դար­ձած: Վար­պե­տու­թեան դա­սեր կու տայ թէ՛ հե­ռա­տե­սի­լէն եւ թէ ճա­շա­րա­նէն ներս, կազ­մա­կեր­պե­լով ձեռ­նարկ­ներ՝ հայ­կա­կան խո­հա­նո­ցը ու­սում­նա­սի­րել փա­փա­քող­նե­րու հա­մար: Իր ճա­շա­րա­նին մէջ նաեւ փա­ռա­տօ­ներ տե­ղի կ՚ու­նե­նան. ինչ­պէս՝ «Տոլ­մա­յի փա­ռա­տօ­ն» կամ հայ­կա­կան այլ ու­տե­լիք­ներ ներ­կա­յաց­նող փա­ռա­տօ­ներ, ո­րոնց կը հրա­ւի­րուին Մոս­կուա­յի նշա­նա­ւոր մար­դիկ:

Ռու­սա­կան հե­ռա­տե­սի­լի ա­ռա­ջին ա­լի­քի հետ հա­մա­տեղ Գա­յիա­նէ Պրէ­յո­վա-Ա­ֆեան վեր­ջերս վա­ւե­րագ­րա­կան ժա­պա­ւէն­նե­րու շարք պատ­րաս­տած է Հա­յաս­տա­նի ու Ար­ցա­խի մա­սին, ո­ր ե­թեր հե­ռար­ձա­կուած է ռու­սա­կան հե­ռա­տե­սի­լով: Ինք ան­ձամբ շրջած է Ար­ցա­խի եւ Հա­յաս­տա­նի գիւ­ղե­րը՝ ներ­կա­յաց­նե­լով հայ­կա­կան հա­ցը, գի­նին, ջու­րը, մշա­կոյ­թը, հայ մար­դու կեան­քը եւ Հա­յաս­տա­նի բնու­թիւ­նը:

Ատ­կէ զատ, կազ­մա­կեր­պած է զբօ­սաշր­ջա­յին յա­ռա­ջա­տար ամ­սագ­րե­րու տասն­չորս լրագ­րո­ղի այ­ցը դէ­պի Հա­յաս­տան, որ­մէ ետք լրագ­րող­նե­րը յօ­դուած­ներ գրած են Հա­յաս­տա­նի մա­սին:

Ե­րե­ւա­նի մէջ ար­դէն քա­նի տա­րիէ ի վեր կ՚ի­րա­կա­նա­ցուի «Լա­ւա­գոյն ճա­շա­րա­ն» մրցոյ­թը, ո­րու հե­ղի­նա­կը նոյն­պէս Գա­յիա­նէ Պրէ­յո­վա-Ա­ֆեանն է: Մաս­նա­գի­տա­կան յանձ­նա­խումբը ա­մէն տա­րի լա­ւա­գոյ­նը կը նկա­տէ ճա­շա­րան մը, ո­ր իր աշ­խա­տան­քով ա­ւե­լի կը մօ­տե­նայ սպա­սարկ­ման ժա­մա­նա­կա­կից չա­փա­նիշ­նե­րուն: Բայց իբ­րեւ վար­պետ խո­հա­րար, ան ա­ռայժմ մտա­դիր չէ Հա­յաս­տա­նի մէջ ու­նե­նալ իր ճա­շա­րա­նը, քա­նի որ կ՚ը­սէ, թէ Հա­յաս­տա­նը միակ վայրն է, ուր կը հան­գս­տա­նայ եւ կը լից­քա­ւո­րուի՝ Մոս­կուա­յի մէջ նոր գոր­ծե­րու սկսե­լու հա­մար:

Իր բո­լոր աշ­խա­տանք­նե­րուն մէջ Գա­յիա­նէին կ­­՚օգ­նէ ա­նոր ազ­գու­թեամբ չեխ ա­մու­սի­նը:

2011 թուա­կա­նէն ի վեր Մոս­կուա­յի մէջ ան կը կազ­մա­կեր­պէ «Ժին­գեա­լով հա­ց» փա­ռա­տօ­նը: Այդ հա­ցը Ար­ցա­խի ա­մե­նէն նշա­նա­ւոր ու­տեստն է, ո­ր կը պատ­րաս­տուի տա­րա­տե­սակ կա­նա­չի­նե­րով եւ խմո­րով: Գա­յիա­նէն հե­ղի­նակ է նաեւ Մոս­կուա­յի «Հայ­կա­կան ընթ­րի­ք» փա­ռա­տօ­նին, իսկ իր ճա­շա­րա­նին մէջ ա­ւան­դա­բար ա­մէն տա­րի կը տօ­նուի Հա­յաս­տա­նի ան­կա­խու­թեան տօ­նը, ա­րուես­տա­գէտ­նե­րուն նուի­րուած ձեռ­նարկ­ներ եւ ցու­ցա­հան­դէս­ներ կը կազ­մա­կեր­պուին:

Գա­յիա­նէ Պրէ­յո­վա-Ա­ֆեան կ­­՚ը­սէ, որ շատ հա­յե­ր փոր­ձած են Մոս­կուա­յի մէջ ներ­կա­յաց­նել հայ­կա­կան ա­ւան­դա­կան ու­տե­լի­քը, բայց չես գի­տեր ին­չու ճա­շա­րա­նը ա­նուա­նած են կով­կա­սեան, թե­րեւս ա­յդ ձե­ւով յա­ճա­խորդ գրա­ւե­լու նկա­տա­ռու­մով: Ինք հա­մար­ձա­կու­թիւն ու­նե­ցած է ի­րե­րը ի­րենց ա­նուն­նե­րով կո­չել եւ պահ­պա­նած է հայ­կա­կա­նը իբ­րեւ հայ­կա­կան՝ չվախ­նա­լով Մոս­կուա­յին ան­ծա­նօթ ա­նուն­նե­րէ, ան­ծա­նօթ հա­մե­րէ: Ան կը զար­մա­նայ, որ Մոս­կուա­յի հա­յե­րու մէկ մա­սը ատր­պէյ­ճա­նա­կան ճա­շա­րան կ՚եր­թայ, ա­ռանց գիտ­նա­լու, որ Մոս­կուա­յի մէջ իս­կա­կան հայ­կա­կա­նը ներ­կա­յաց­նող ճա­շա­րան մը կայ: Բայց նաեւ կ­­՚ը­սէ, որ իր նպա­տա­կը չէ ե­ղած հիմ­նել ճա­շա­րան՝ հա­յե­րու հա­մար, այլ ցան­կա­ցած է ստեղ­ծել նա­խա­գիծ մը՝ հա­յե­րու մա­սին: Այ­սօր ար­դէն թէ՛ հա­յեր, թէ՛ ռուս­ներ եւ թէ օ­տա­րերկ­րեայ յա­ճա­խորդ­ներ հա­ւա­սա­րա­պէս կը յա­ճա­խեն այս ջերմ ու տա­քուկ մի­ջա­վայ­րով կեդ­րո­նը: Հա­կա­ռակ ա­նոր, որ կով­կա­սեան խո­հա­նո­ցէն տա­կա­ւին նշա­նա­ւոր է վրա­ցա­կան խո­հա­նո­ցը, բայց հնա­գոյնն է հայ­կա­կա­նը, ու­րեմն վար­պետ-խո­հա­րար Գա­յիա­նէ Պրէ­յո­վա-Ա­ֆեան ա­մէն ինչ կ՚ը­նէ, որ­պէս­զի տա­րած­քաշր­ջա­նի հնա­գոյն հայ­կա­կան խո­հա­նո­ցը իր ողջ համ ու բոյ­րով ներ­կա­յա­նայ Մոս­կուա­յի մէջ: Բա­ցի ա­ւան­դա­կա­նէն՝ ճա­շա­րա­նին մէջ կան նաեւ շատ հե­ղի­նա­կա­յին ճա­շա­տե­սակ­ներ, ո­րոնց հե­ղի­նա­կը ինքն է:

Ինչ կը վե­րա­բե­րի ա­ւան­դա­կան խո­հա­նո­ցին, ա­պա իր ճա­շա­րա­նին մէջ բո­լոր ա­ւան­դա­կան հայ­կա­կան ու­տե­լիք­նե­րը շեշ­տուած են ի­րենց ա­նուն­նե­րով, ա­ւե­լի՛ն՝ ա­ռան­ձին տեղ յատ­կա­ցուած է ար­ցա­խեան խո­հա­նո­ցին: Հե­ռա­տե­սի­լա­յին ե­լոյթ­նե­րու ժա­մա­նակ Գա­յիա­նէն միշտ կը խոս­տո­վա­նի, որ ամ­բող­ջա­կան հայ­կա­կան ըլ­լա­լու հա­մար իր ճա­շա­րա­նին մէջ կը պակ­սի ա­րեւմ­տա­հա­յկա­կան խո­հա­նո­ցի հա­մը։ Ան կը ջա­նայ լրաց­նել նաեւ այս մէ­կը, քա­նի որ քիչ չեն նաեւ այն յա­ճա­խորդ­նե­րը, ո­րոնք հե­տաքրք­րուած են ա­րեւմ­տա­հայ­կա­կան խո­հա­նո­ցով:

Ըլ­լա­լով ար­ցախ­ցի եւ պզտիկ տա­րի­քէն մօ­տէն ա­ռըն­չուե­լով ար­ցա­խեան խո­հա­նո­ցին՝ Գա­յիա­նէն կը պե­ղէ ար­ցա­խեան խո­հա­նո­ցին բնո­րոշ ինք­նա­տիպ ու­տեստ­ներ եւ ա­ւագ խո­հա­րա­րի օգ­նու­թեամբ կը պատ­րաս­տէ իր ճա­շա­րա­նին մէջ: Ար­ցա­խեան, եւ հա­յաս­տա­նեան խո­հա­նոց­նե­րը Մոս­կուա­յի մէջ ներ­կա­յա­ցուած են իր ամ­բող­ջա­կան պատ­մու­թեամբ, գոյ­նե­րով ու հա­մե­րով: Ու­տե­լի­քին մաս կը կազ­մեն նաեւ ա­ւան­դա­կան հայ­կա­կան խմիչք­նե­րը, գի­նիի, քո­նեա­քի, մրգա­յին ու ցոր­ե­նա­յին օ­ղիի տե­սակ­նե­րը:

Ինչ­պէս զուտ հա­յաս­տա­նեան կամ ա­րեւմ­տա­հայ­կա­կան խո­հա­նո­ցը, ար­ցա­խեան խո­հա­նոցն ալ իր ար­մատ­նե­րով կը հաս­նի մին­չեւ հնա­գոյն ժա­մա­նակ­ներ: Ար­ցա­խեան խո­հա­նո­ցի մէջ սո­վո­րա­բար կը գե­րակշ­ռէ Ար­ցա­խի լեռ­նե­րու եւ հար­թա­վայ­րե­րու բոյ­սե­րէ պատ­րաս­տուած ու­տե­լիք­նե­րը՝ հա­մադ­րուած մսի եւ կաթ­նամ­թեր­քի հետ: Ար­ցախ­ցի­նե­րը շատ կը գոր­ծա­ծեն չոր լա­ւաշ, չոր դաղձ, ա­ղա­ցած ցո­րեն, կա­նա­չի­ներ, տհալ, չո­րա­թան:

Տա­րած­քաշր­ջա­նի մէջ ար­ցա­խեան ու­տեստ­նե­րը կը նկա­տուին բնա­պահ­պա­նա­կան մա­քուր ու­տեստ­ներ: Ար­ցա­խի բնու­թիւ­նը, ջու­րը եւ բնակ­լի­մա­յա­կան պայ­ման­նե­րը ի­րենց ազ­դե­ցու­թիւ­նը ձգած են մթերք­նե­րու հա­մի եւ ո­րա­կի վրայ եւ ա­նոնց­մէ պատ­րաս­տուած ու­տե­լիք­ներն ալ, բնա­կա­նա­բար, հա­մեղ են:

Ար­ցա­խեան կեն­ցա­ղա­յին մշա­կոյ­թի մէջ մեծ տեղ կը գրա­ւէ նաեւ հիւ­րըն­կա­լու­թիւ­նը: Ար­ցախ­ցին նշա­նա­ւոր է իր հիւ­րըն­կա­լու­թեան ջեր­մու­թեամբ, ա­հա­ւա­սիկ, հիւ­րըն­կալ կեդ­րոն մըն է նաեւ ար­ցախ­ցի հա­յու­հիի ղե­կա­վա­րած ճա­շա­րա­նը՝ Մոս­կուա­յի մէջ:

Կա­ղան­դի եւ Սուրբ Ծնուն­դի նա­խա­տօ­նա­կան օ­րեր են. Գա­յիա­նէ Պրէ­յո­վա-Ա­ֆեա­նի ճա­շա­րա­նը նոյն­պէս կը պատ­րաս­տուի տօ­նել հայ­կա­կան ա­ւան­դա­կան Կա­ղանդն ու Սուրբ Ծնուն­դը։

ԱՆՈՒՇ ԹՐՈՒԱՆՑ