ՊԷՏՔԸ

Նո­րա­ծի­նը կա­թին կը փա­րի ով ալ ըլ­լայ մա­տա­կա­րա­րո­ղը, քա­նի որ տա­կա­ւին աչ­քե­րը իսկ չեն բա­ցուած. սա­կայն Պէտ­քը զինք կ՚ա­ռաջ­նոր­դէ: Պէտ­քէն կը յա­ռա­ջա­նայ կա­խուա­ծու­թիւ­նը. այս է կեն­դա­նա­կան աշ­խար­հի բնա­կան ըն­թաց­քը: Վագ­րը ինչ­պէ՜ս կ­­ը խնամ­է ձագ­եր­ը՝ մինչ­եւ զա­նոնք վարժ­եցն­է ինք­նա­բա­ւութ­եան...։ Մարդ ա­րա­րածն ալ ուր­իշ տե­սակ կ­­են­դա­նի մըն է, որ տա­կա­ւին լալ­ու պիտ­ի ստիպ­ու­ի, խա­ղալ սորվ­ի ու այլ այլ բա­ներ, ապ­րած շրջա­նակ­ին քա­ղա­քա­վա­րական նիստ ու կաց­ը, եւ յա­ռա­ջա­նա­լով խօ­սել­ու, բա­ռեր­ու գոր­ծա­ծութ­եան ու մա­նա­ւանդ ա­ղօթ­ել­ու, մտեր­մա­նա­լու Աս­տուծ­ոյ, եւ կա­մաց-կա­մաց ինքզ­ինք հաս­տա­տել­ու տու­եալ շրջա­նա­կին մէջ: Տեղ մը՝ «Աստ-ւած, թա­գա­ւոր, հայր­են­իք», այլ տ­­եղ «Աս­տուած, ըն­տա­նիք, հայր­են­իք» եւ այլն:

Փո­խա­դարձ յա­րա­բեր­ութ­եան մ­­էջ նոյն հա­մե­մա­տութ­եամբ կ՚ըլ­լան յ­­ոյս­երն ու յու­սա­խա­բու­թիւնն­եր­ը: Նե՞ղն ես, ուն­իս հայր­են­իք...։ Ն­ե՞ղն ես, ուն­իս ըն­տա­նիք։ Նե՞ղն ես, ուն­իս Աս­տուած: «Ո՞վ ուն­իմ երկ­ինք­ի մէջ, երկ­իր­ի վրայ ուր­իշ մէկ­ը չեմ ու­զեր», կ՚ըս­է սաղմ­ո-սերգ­ուն...։ Իսկ մենք՝ հայ­երս նշա­նա­ւոր ենք եկ­եղ­ե­ցա­շի­նութ­եամբ, ի զ­­ուր չէ, որ Ա­նին «1001 եկ­եղ­եց­ին­եր ուն­էր...», հոն գտնել­ով մեր ա­պաւ­էն­ը: Այս ալ ազ­գա­յին գիծ, վե­րա­ցա­կան եւ ոչ գոր­ծա­ծա­կան: Ա­րեւ­ել­եան ա­սոյթ մը կ՚ըս­է՝ «Ա­ղօթքդ կա­տա­րէ, բայց... ուղտդ ալ կա­պէ»:

Յիս­ուս խաչ­ին վրայ ը­սաւ՝ «Աս­տուած իմ, Աս­տուած իմ, ինչ­ո՞ւ զ­­իս թող­ու-ցիր», երբ ինք պիտ­ի ըլ­լար Այն Աս­տ-ւա­ծը՝ որ­ուն կ՚ա­ղերս­էր:

Նախ՝ ինքն­ութ­եան զ­­օր­ութ­իւն, ա­պա բա­ցու­իլ աշ­խարհ­ին, ըստ Պէտք­ի, ի հարկ­է: Ա­րեւ­ել­եան հ­­ին պատմ­ութ­իւն մը կայ։ Եր­կու մու­րա­ցիկն­եր սով­որ էին ապ­րիլ քա­ղա­քէն դուրս: Մէկ­ը կոյր էր, իսկ միւս­ը ոտք­եր չուն­էր: Օր մը քա­ղա­քին մօտ­իկ ան­տառ­ը, ուր այս մ­­ու­րա­ցիկն­եր­ը սով­որ էին ապ­րիլ, հրդեհ ծա-գեցաւ: Ա­նոնք մրցա­կիցն­եր էին, նոյն մաս­նա­գիտ­ութ­եամբ, նոյն ան­ձեր­է մու­րալ. ուստ­ի յա­րա­տեւ ի­րա­րու հետ խըն-դիրն­եր կ՚ուն­ե­նա­յին: Ա­նոնք թշնամ­ի-ներ էին: Նոյն մաս­նա­գի­տութ­եամբ չէին կրնար բա­րե­կամ­ներ ըլ­լալ, քան­ի որ մրցակց­ութ­իւն­ը յա­ճա­խորդ որ­սա­լու՝ կը հե­ռաց­նէ ի­րար­մէ: Մու­րա­ցիկն­եր­ը կը բնոր­ոշ­էին իր­ենց յա­ճա­խորդ­ներ­ը՝ «Յի-շէ, թէ այս իմ մարդս է, մի նեղ­եր զինք»: Դուն չես գի­տե­ր, թէ ո՛ր մու­րաց­կա­նի­ն կը պատ­կա­նիս, բայց մու­րա­ցիկ մը քեզ «որ­դեգ­րած է­»: Եւ կը կռուի ի խնդի­ր սե­փա­կա­նու­թե­ան: Դուն իրն ես:

Սա­կայն օր մը ան­տա­ռը հրդեհ ծագե-ցաւ, այս եր­կու մու­րա­ցիկ­ներ­ը պահ մը խոր­հեց­ան: Թշնա­մին­եր էին. նոյ­նիս­կ խօս­ակ­ցա­կան յա­րա­բե­րու­թիւն չու­նէի­ն, բայց այս՝ ճա­կա­տագ­րա­կան էր, ան­տա­ռը բռնկած էր: Կոյ­րը ը­սաւ ոտ­քեր չու­նե­ցո­ղին­՝ «հի­մա միակ ել­քը փա­խուս­տի, կը նստիս ու­սեր­ուս, ես քու աչ­քերդ, դուն՝ իմ ոտ­քեր­ս կը գոր­ծա­ծես: Այս է միակ ել­քը, ո­րով կրնանք փրկուիլ­»:

Հասկ­նա­լի էր. խնդիր չկար: Լու­ծու­մը պարզ եւ ա­րագ:

Պոր­տա­կա­պը՝ Պէտ­քը.­.. գի­տակ­ցու­թիւ­նը ա­նոր:

Մեր ա­տե­նին գրա­բար դա­սըն­թացք­ներ ալ կ՚ու­նե­նա­յինք եր­բեմն. գրու­թեան մը ա­ւար­տին կ՚ըլ­լար.- «զա­ռակս ցու­ցա­նէ»:

Ուս­տի­, Պէտ­քը՝ անհ­րա­ժեշ­տու­թիւ­նը միաց­ման կամ փոխյա­րա­բե­րու­թեան:

ՍԱՐԳԻՍ ՓՈՇՕՂԼԵԱՆ