ՀԱՍՈՒՆՆԱԼՆ ՈՒ ԺԱՄԱՆԱԿԻ ԱՆԳՈՒԹ ԸՆԹԱՑՔԸ

Հասուննալը այն բառերէն մին է, որ յաճախ կը լսենք եւ կ՚օգտագործենք: Բայց երբ կը հասուննանք, մեր խորհուրդներն ու ըսելիքներն ալ կը փոխուին: Երեխաները կ՚ուզեն մեծնալ. անոնց համար մեծնալ կը նշանակէ ըլլալ ազատ ու անկախ։ Ծնողները կ՚ուզեն, որ իրենց երեխաները մեծնան, հասակ առնեն, որովհետեւ անոնք կը խորհին, որ այդ ժամանակ աւելի քիչ պատասխանատուութիւն եւ վախ կ՚ունենան: Իսկ մեծահասակները այլեւս չեն ուզեր մեծնալ, քանի որ անոնց համար մեծնալ կը նշանակէ ծերանալ։

Ըստ ինձ, մեծնալը կը նշանակէ տեսնել: Որքան ալ պարզ գործողութիւն թուի, տեսնելը վերացական իմաստ ունի։ Տեսնել, իմ կարծիքով՝ փորձառութիւն ձեռք բերելը, լսելը կամ ընթերցանութիւնն է։ Եթէ կը սիրէք գիրք կարդալ, ձեր տեսողութիւնը լաւ է, քանի որ սա կը նշանակէ, որ դուք կը ներթափանցէք մէկէ աւելի կեանքերու: Եթէ երբեք չէք սիրահարուած, սիրոյ մասին լաւ խորհուրդներ կրնաք ստանալ Թոլսթոյի «Աննա Քարենինա»էն։ Եթէ բախտախաղ չէք խաղացած, կրնաք խաղամոլութեան ազդեցութիւնը զգալ՝ կարդալով Տոսթոյեւսքիի «Խաղամոլը» գիրքը։

Հասուննալը կարելի է նաեւ հակիրճ սահմանել՝ որպէս ժամանակի ընթացք։ Բոյսերու, անասուններու, գաղափարներու, մարդոց եւ այլ շատ մը բաներու հասուննալը տեղի կ՚ունենան ժամանակի ընթացքին: Ժամանակը չենք կրնար կանխել եւ ան միշտ կ՚անցնի, կ՚երթայ հոսող գետի մը պէս, վայրկեանները կը վերածուին ժամերու, ժամերը՝ օրերու, իսկ օրերը՝ ամիսներու։ Այսպէսով, յանկարծ կ՚անդրադառնանք ժամանակի անգութ արագութեան:

Կան բազմաթիւ իրավիճակներ, որոնք պայմանաւորուած են հասունութեամբ: Կը կարծեմ, որ այդ իրավիճակներու ամենահիմնականը ժամանակի ընթացքին ձեւաւորուող պարտականութիւնները, պատասխանատուութիւններն ու անոնց զուգահեռ մեր ունեցած անախորժութիւններն են: Օրինակ՝ եթէ նոյնիսկ տուրմի գործարան մը ունենանք, չենք կրնար զգալ մեր մանկութեան տարիներուն համը։ Մանկութիւնը ունի մաքրութիւն, անմեղութիւն եւ կը պարունակէ հսկայ յիշողութիւններ։ Քանի որ մանկութեան այդ տւրմը ուրախութիւն է, յուզում եւ մեզ կը յիշեցնէ այդ տարիներու անմեղ ու անբիծ ապրումները։

Մեր մանկութեան խաղացած թաղամասը, փողոցներն ու այգիները այդ ժամանակ հսկայական կը թուէին, բայց յետոյ փոքրացան մեր աչքերուն մէջ, երբ հասունցանք: Մեր մանկութեան հսկայ թաղամասը այժմ պարզապէս պատահական տեղ մըն է, մեզի տեղ մը հասցնելու համար: Այդ մեծ փոխադրամիջոցները այժմ մռայլ, ձանձրալի ու հեղձուցիչ միջավայրեր են՝ հսկայական բազմութիւններով…

Մատիտները տաշելու, տետրակները կողքելու, քննութիւններուն պատրաստուելու մտահոգութիւնը ժամանակի ընթացքին վերածուեցան աշխատանքային կեանքի մէջ յաջողութիւն ձեռք բերելու, ապրուստը հոգալու, ապագան երաշխաւորելու, շրջապատի հետ ներդաշնակութեան մէջ ապրիլ փորձելու եւ շատ աւելիին… Իրականութեան մէջ սա շատ բնական է, քիչ մը երազային է ակնկալել, որ մանկութեան զգացումները միշտ կը մնան նոյնը: Մեր մանկութեան ընկերներու մեծամասնութիւնը այլեւս չկան մեր կեանքերու մէջ եւ այդ խաղերու շունչ կտրող ոգեւորութիւնը այլեւս կարելի չէ նոյնպէս զգալ: Հիմա կեդրոնացած ենք կեանքի համար սեփական պայքարի վրայ՝ փորձելով ամէն ինչ հաւասարակշռել եւ ապրիլ այդ հաստատուած կարգին համահունչ:

Որոշ ժամանակ կը պայքարինք մանուկ հասակին 18-20 տարեկան հասնելու զգացումներու հետ ու յետոյ կը հասկնանք, թէ իրականութեան մէջ սա որքան դատարկ է՝ պատանեկութենէն մինչեւ հասուն տարիք տանող ցասոտ ու յոգնեցուցիչ ճանապարհին։ Քանի որ ժամանակը կ՚անցնի եւ մենք կը հասուննանք, այս դատարկութիւնը աւելի կ՚ուժեղանայ մեր մէջ եւ մեր կեանքերէն մէկիկ-մէկիկ կը պակսին մանկութեան յատկանիշները։ Մանկութեան տուրմերն ալ կը մնան յիշողութեան փոշոտ ու մաշած պահարաններու մէջ։

Մեր հագուելակերպի ոճը, մեր տեսակէտը, մեր ունկնդրած երաժշտութիւնը եւ մեր միջավայրը կը սկսին փոխուիլ՝ մինչեւ որոշ կէտի մը հասնիլը: Լաւ է, եթէ ամուր, վստահութեան վրայ հիմնուած ընկերութիւն հաստատած ենք, բայց եթէ չենք կարողանար գտնել այդպիսի ընկերութիւններ, կեանքը աւելի բարդ կը դառնայ։ Երբ մեր կեանքէն աստիճանաբար կը հեռանան անկեղծ մարդիկ, կը հասկնանք, որ մեծցած ենք, կը ցաւինք, այնուամենայնիւ կ՚ըսենք «ցտեսութիւն» ու կը փորձենք յառաջանալ։ Զի ժամանակը անդադար կը հոսի եւ զուգահեռաբար քայլ մը կը յառաջանանք։

Մի գուցէ մեծնալը այնքան ալ սուրբ չէ, քանի որ հասակ առնելով կը հասկնաք, թէ որքան սարսափելի է իրավիճակը: Երբ կը հասուննանք, կը հասկնանք նաեւ, որ ո՛չ թէ տարիքը, այլ փորձառութիւնները մեզ հասուն կը դարձնեն: Սա շատ տարօրինակ երեւոյթ է, երբեմն այնքան արագ կ՚անցնի ժամանակը, որ չենք գիտեր, թէ ուր կ՚երթանք եւ երբեմն այնքան դանդաղ կ՚անցնի, որ նոյնիսկ օրը աւարտիլը ցաւ կը պատճառէ...

Երբ կը հասուննանք, կը հասկնանք, որ մեծնալը մեզ կը ստիպէ իւրաքանչիւր քայլափոխին մոռնալ մանկութեան մաքուր ու անմեղ զգացումները։ Երբեմն յուզումով կը յիշենք այդ հին օրերը, երբեմն՝ տխրութեամբ, բայց յիշողութեան փոշոտ պահարաններուն մէջ թաքնուած այդ զգացումներն ու ապրումները գիտեն օր մը մեր դիմաց ելլել՝ ուրուականի մը պէս եւ մեզ տանիլ ուր որ կը գտնուին...

ՊԻԱՆՔԱ ՍԱՐԸԱՍԼԱՆ