Հայ­կա­կան բոյ­րը՝ Եւ­րո­պա­յի մէջ

Ֆրան­սա­կան ո­րե­ւէ դե­ղա­րան կամ ա­նու­շա­հո­տե­րով եւ օ­դաո­րա­կիչ նիւ­թե­րով մաս­նա­գի­տա­ցած խա­նութ մը մտնե­լու եւ «հայ­կա­կան թուղ­թ» մը պա­հան­ջե­լու պա­հուն ա­մէն մարդ ան­մի­ջա­պէս կը հասկ­նայ, թէ ին­չի՞ մա­սին է խօս­քը: Papier d’Armé-nie. Այս­պէս կը կո­չուի այն զար­մա­նահ­րաշ թուղ­թը, ո­րուն ֆրան­սա­ցի­նե­րը ծա­նօթ են նա­խան­ցեալ դա­րէն ի վեր: Papier d’Arménie-ն այ­սօր կը նկա­տուի աշ­խար­հի ա­մե­նէն հին օ­դի թար­մա­ցու­ցի­չը:

Թուղ­թը Ֆրան­սա հա­սած է փա­րիզ­ցի յայտ­նի ճա­նա­պար­հորդ Օ­կիւստ Պոն­սո­յի ձե­ռամբ: Ան 1883 թուա­կա­նին, հեր­թա­կան ճամ­բոր­դու­թիւ­նը կա­տա­րած է դէ­պի Մի­ջին Ա­սիոյ եր­կիր­նե­րը: Ո­րոշ աղ­բիւր­նե­րու հա­մա­ձայն, Օ­կիւստ Պոն­սո­յի այդ ճամ­բոր­դու­թիւ­նը ու­նէր նաեւ ու­սում­նա­ռու­թեան եւ տեղ­ւոյն ժո­ղո­վուրդ­նե­րու ի­մաստ­ու­թիւն­նե­րուն ու ա­ւան­դոյթ­նե­րուն ծա­նօ­թա­նա­լու նպա­տա­կը:

Պարս­կաս­տան եր­թա­լու ճամ­բուն վրայ ֆրան­սա­ցին կարճ ժա­մա­նակ մը կանգ ա­ռած է պատ­մա­կան Հա­յաս­տա­նի մէջ, ուր շատ հե­տաքրք­րա­կան բան մը տե­սած է: Ան նկա­տած է, որ այդ տա­րած­քին մէջ բնա­կող հա­յե­րը տան օ­դը բու­րում­նա­ւէտ դարձ­նե­լու եւ ախ­տա­հա­րե­լու հա­մար խունկ կը ծխեն: Տար­րա­բա­նու­թեան աս­պա­րէ­զին մէջ բա­ւա­կան լաւ գի­տե­լիք­ներ ու­նե­ցող Պոն­սօ գի­տէր նաեւ, որ խուն­կը օժ­տուած է բարձր հա­կա­նե­խիչ յատ­կու­թիւն­նե­րով, որ պայ­մա­նա­ւո­րուած է ա­նոր մէջ օր­կա­նա­կան թթուի մը տե­սա­կի՝ կնդրի­տի զգա­լի պա­րու­նա­կու­թեամբ: Խուն­կը՝ ա­նու­շա­հոտ այդ խէ­ժը կը հա­նուի ա­րե­ւա­դար­ձա­յին ո­րոշ ծա­ռե­րէ։ Ինչ­պէս ծա­նօթ է՝ խուն­կը զա­նա­զան խէ­ժե­րու (լա­տա­նի, կնդրու­կի, ստաշխ­նի, հալ­վէի) հա­ւա­քա­կան ա­նուա­նումն է։ Այդ խէ­ժե­րը պնդա­նա­լէ ետք կը փո­խուին դեղ­նա­ւուն կտոր­նե­րու, իսկ այ­րե­լու ժա­մա­նակ կ­­՚ար­ձա­կեն բու­րում­նա­ւէտ հոտ մը։ Բու­սա­խէ­ժե­րու եւ ե­թե­րա­յին իւ­ղե­րու շնոր­հիւ խուն­կը մաս­նա­կիօ­րէն կը լու­ծուի ջու­րի եւ օր­կա­նա­կան լու­ծիչ­նե­րու մէջ, իսկ տաքց­նե­լու ժա­մա­նակ հե­ղու­կի չվե­րա­ծուած կը շո­գիա­նայ:

Հի­նէն ի վեր խուն­կը գոր­ծա­ծուած է ժո­ղովր­դա­կան բժշկու­թեան հա­մար: Բա­ցի հա­կա­նե­խիչ յատ­կու­թե­նէն, խուն­կը ու­նի նաեւ բու­ժիչ յատ­կու­թիւն­ներ: Կը գործա­ծուի նաեւ կրօ­նա­կան ծէ­սե­րու ըն­թաց­քին։ Զո­հա­բե­րու­թիւն­նե­րու գար­շա­հո­տու­թիւ­նը ծած­կե­լու հա­մար, հին ժա­մա­նակ, խնկար­կած են նաեւ տա­ճար­նե­րու մէջ։ Մար­դիկ հա­ւա­տա­ցած են, որ խուն­կին բոյ­րը հա­ճե­լի կը թուի աս­տուած­նե­րուն։

Քրիս­տո­նէա­կան ե­կե­ղե­ցին նուի­րա­գոր­ծած է խունկ ծխե­լը ա­րա­րո­ղու­թեանց ըն­թաց­քին, ո­րով­հե­տեւ, ըստ Ա­ւե­տա­րա­նի, Յի­սուս Քրիս­տո­սի թաղ­ման յա­ջորդ օ­րը՝ այ­գու­ցին, գե­րեզ­մա­նին խունկ վա­ռած են՝ ա­նոր ա­նա­պա­կան մար­մի­նը օ­ծե­լու հա­մար եւ այս­տե­ղէն ալ ծա­գած է մա­հա­ցա­ծի շի­րի­մին խունկ ծխե­լու սո­վո­րու­թիւ­նը։ Փո­խա­բե­րա­կան ի­մաս­տով խուն­կը կը խորհըր-­դան­շէ ա­նա­ղար­տու­թիւն եւ մաք­րու­թիւն:

Ա­րե­ւել­քի մէջ կնդրի­տի (benzoin) խէ­ժը, որ կ­­՚ար­տա­հա­նուի (Styrax benzoin) ծա­ռէն, հի­նէն ի վեր կի­րա­ռուած է շնչա­ռա­կան հեղ­ձու­կի եւ հա­զի բուժ­ման հա­մար, ինչ­պէս նաեւ մար­սո­ղու­թեան բա­րե­լաւ­ման հա­մար, որ­պէս սպիաց­նող եւ ախ­տա­հա­նիչ մի­ջոց: Բայց, Եւ­րո­պա­յի մէջ ոչ ոք մտա­ծած էր, թէ կա­րե­լի է փայ­տա­յին այդ մա­քուր խէ­ժե­րը օգ­տա­գոր­ծել ա­ռող­ջա­պա­հա­կան նպա­տակ­նե­րով:

Օ­կիւստ Պոն­սօ ա­ռա­ջի­ն անձն է, ո­րու ո­րո­շու­մով այդ գոր­ծը դրուե­ցաւ ար­դիւ­նա­բե­րա­կան հիմ­քե­րու վրայ: Ան Փա­րիզ վե­րա­դառ­նա­լով, դի­մած է իր վա­ղե­մի ըն­կե­րոջ՝ Ֆրան­սա­յի մէջ ծա­նօթ դե­ղա­գործ եւ օ­ծա­նե­լիք պատ­րաս­տող Ան­րի Ղի­վիե­ղին: Ղի­վիե­ղին Հա­յաս­տա­նէն բե­րուած խուն­կին վրայ եր­կար փորձ կա­տա­րեց եւ յայտ­նուե­ցաւ, որ բու­րում­նա­ւէտ այս խէ­ժը նոյ­նիսկ 90 առ հա­րիւր ալ­քո­հո­լի մէջ հա­լեց­նե­լու պա­րա­գա­յին կը պահ­պա­նէ իր բոյ­րը: Փոր­ձը շա­րու­նա­կե­լով ան քա­նի մը՝ բու­րում­նա­ւէտ նիւ­թեր եւս կ­­՚ա­ւելց­նէ եւ հե­ղու­կի մը մէջ կը թաթ­խէ ներծ­ծող թուղթ մը, ա­պա կ­­՚այ­րէ զայն: Թուղ­թը կը ծխայ ա­ռանց կրակ յա­ռա­ջաց­նե­լու՝ ար­ձա­կե­լով հա­ճե­լի եւ թար­մաց­նող բոյր մը:

Ի­րենց յայտ­նա­գոր­ծու­մէն ետք՝ 1885 թուա­կա­նին Պոն­սօ եւ Ղի­վիե­ղի գոր­ծըն­կեր­ներ դար­ձան եւ ձեռ­նա­մուխ ե­ղան նոր ար­տադ­րան­քի մը մե­ծա­ծա­ւալ ար­տադ­րու­թեա­ն:

Ա­նոնք Փա­րի­զի մէջ հիմ­նե­ցին գոր­ծա­րան մը, ո­րուն ար­տադ­րան­քը շատ ա­րա­գօ­րէն հռչակի տիրացաւ եւ յա­ջո­ղու­թեամբ պսա­կուե­ցաւ:

1888-1889 թուա­կան­նե­րուն, երբ «Հայ­կա­կան թուղ­թ­»ը ա­ռող­ջա­պա­հու­թեան մի­ջազ­գա­յին ցու­ցա­հան­դէս­նե­րու ժա­մա­նակ մրցա­նակ­նե­րու տի­րա­ցաւ, ա­նոր հան­դէպ հե­տաքրք­րու­թիւ­նը զգալիօրէն ա­ճե­ցաւ:

Papier d’Arménie ըն­կե­րու­թեան ար­տադ­րան­քի ընտ­րա­նին ժա­մա­նա­կի ըն­թաց­քին ա՛լ ա­ւե­լի հարս­տա­ցաւ: Բա­ցի «Հայ­կա­կան թուղ­թ­»ի դա­սա­կան տար­բե­րա­կէն, այ­սօր կան նաեւ այլ տե­սակ­ներ՝ զա­նա­զան բոյ­րե­րով: Եւ­րո­պան շատ կը գնա­հա­տէ այս ա­նու­շա­բոյր ախ­տա­հա­նի­չը, քա­նի որ ա­նի­կա բնա­կան մա­քուր ար­տադ­րանք է:

«Հայ­կա­կան թուղ­թ­»ի ար­տադ­րու­թեան մէջ գոր­ծա­ծուող բո­լոր բա­ղադ­րիչ­նե­րը հա­ւա­տար­մագ­րուած են մի­ջազ­գա­յին Forest Steward Counsil ան­կախ կազ­մա­կեր­պու­թեան կող­մէ, որ մո­լո­րա­կի ան­տա­ռա­յին աղ­բիւր­նե­րու օգ­տա­գործ­ման կը հե­տե­ւի:

Ար­տադ­րու­թեան հա­մար անհ­րա­ժեշտ խէ­ժը այ­սօր Ի­րա­նէն, Հե­ռա­ւոր Ա­րե­ւել­քի եր­կիր­նե­րէն եւ Լաո­սէն կը նե­րա­ծուի Ֆրան­սա:

Ա­հա այս­պէս է, ո­ր ի յայտ ե­կած է ան, զոր ֆրան­սա­ցի­նե­րը եւ այժմ ար­դէն ամ­բողջ Եւ­րո­պան կը կո­չեն Papier d’Arménie: Հա­րիւ­րե­րե­սուն տա­րի­նե­րէ ի վեր Ֆրան­սան եւ Եւ­րո­պան կը գոր­ծա­ծեն խորհր­դա­ւոր ա­նու­նով զար­մա­նա­լի այս թուղ­թը, իբ­րեւ տնա­յին եւ գրա­սե­նե­կա­յին օ­դաո­րա­կիչ: Ժա­մա­նակ մը, ռու­սե­րը եւս գոր­ծա­ծած են զայն, նոյ­նիսկ ռու­սե­րէ­նով «Հայ­կա­կան թուղ­թ­»ի պատ­րաստ­ման բա­ղադ­րա­տոմ­սեր պահ­պա­նուած են: Սա­կայն Խորհր­դա­յին Միու­թիւ­նը հա­նած է զայն գոր­ծա­ծու­թե­նէ, հա­մա­րե­լով որ այդ հա­ճոյ­քը քաղ­քե­նիու­թեան (Bourgeoisie) բնո­րոշ ե­րե­ւոյթ մըն է: Թե­րեւս այդ է պատ­ճա­ռը, որ իր հայ­րե­նիք՝ Հա­յաս­տա­նի մէջ «Հայ­կա­կան թուղ­թ­»ի կի­րա­ռու­թիւ­նը լիո­վին ան­ծա­նօթ է: Այժմ ռու­սա­կան խա­նութ­նե­րու մէջ «Հայ­կա­կան թուղ­թ­»ը կը վա­ճա­ռուի: Ի­տա­լիոյ մէջ «Հայ­կա­կան թուղ­թ­»ը կ­­՚ար­տադ­րուի եւ կը վա­ճա­ռուի Carta D’Armenia ա­նու­նով:

Ֆրան­սա­կան խա­նութ­նե­րու եւ դե­ղա­րան­նե­րու մէջ «Հայ­կա­կան թուղ­թ­»ը կը վա­ճա­ռեն տրցա­կով: Իւ­րա­քան­չիւր տրցակ կը բաղ­կա­նայ տաս­ներ­կու թղթեայ թեր­թիկ­նե­րու ե­րեք ծրար­նե­րէ: Բայց «Հայ­կա­կան թուղ­թ­»ը կը վա­ճա­ռուի նաեւ այլ ապ­րանք­նե­րու տես­քով, ընդ­հուպ նոյ­նիսկ մո­մի, նաեւ՝ շի­շե­րու մէջ, իբ­րեւ հե­ղուկ:          Սա­կայն ա­ւան­դա­կան ձե­ւը, ան­շուշտ, թղթիկն է: Որ­պէս­զի թուղ­թը գոր­ծա­ծու­թեան մէջ տե­սա­նե­լի ըլ­լայ, պէտք է վա­ռել զայն: Սո­վո­րա­բար, շերտ մը Papier d’Armé-nie-ն կը պատ­ռուի տրցա­կէն, կը ծալ­լուի հար­մո­նի պէս եւ կը տե­ղադ­րուի ջեր­մա­կա­յուն նե­ցու­կի մը վրայ։ Այ­րե­լու ժա­մա­նակ թուղ­թի շեր­տը չի բո­ցա­վա­ռիր, այլ միայն կը շի­կա­նայ եւ կը ծխայ՝ ար­ձա­կե­լով վա­նի­լի հո­տին բնո­րոշ խէ­ժի բոյր մը եւ հա­ճե­լի ու անս­պա­սե­լի ազ­դե­ցու­թիւն մը սփռե­լով: Թուղ­թը իբ­րեւ օ­դաո­րա­կիչ կը կի­րա­ռուի նաեւ ծխա­խո­տի եւ տնա­յին կեն­դա­նի­նե­րու հո­տին դէմ, նաեւ՝ որ­պէս հա­կա­ցե­ցա­յին մի­ջոց բո­լոր այն ճճի­նե­րուն դէմ, ո­րոնք փայտ, կտաւ, գիրք եւ հա­գուստ կը կրծեն:

2006 թուա­կա­նին «Ինչ ընտ­րել» (Que Choisir) ամ­սա­գի­րը հրա­տա­րա­կած էր յօդուած մը, ուր ներ­կա­յա­ցուած է հա­մե­մա­տու­թիւն­նե­րու ցանկ մը, ընդ ո­րում վնա­սա­կար հա­մա­րուող նիւ­թե­րու մէջ պեն­զի­նի (benzene) եւ ֆոր­մալ­տի­տի (formal-dehyde) պա­րու­նա­կու­թիւ­նը հե­տա­զօ­տուած եօ­թա­նա­սու­ներ­կու նմա­նա­տիպ նիւ­թե­րէն Papier d'Armenie-ի մէջ վնա­սա­կա­րու­թիւ­նը հա­մա­րուած է ա­մե­նէն նուա­զը:

Մինչ օրս թուղ­թի ար­տադ­րու­թեամբ կը զբա­ղի Օ­կիւստ Պոն­սո­յի հիմ­նած գոր­ծա­րա­նը եւ հե­տաքրք­րա­կա­նը այն է, որ ա­ւե­լի քան հա­րիւր տա­րիէ ի վեր ար­տադ­րու­թեան բա­ղադ­րու­թիւ­նը ան­փո­փոխ կը մնայ: Գոր­ծա­րա­նը միեւ­նոյն ար­տադ­րու­թեամբ եւ նոյն վայ­րին մէջ կը գոր­ծէ տա­կա­ւին: 1885 թուա­կա­նէն ի վեր հոն գրե­թէ ո­չինչ փո­խուած է՝ նոյն տար­րա­լու­ծա­րան­ներն են, նոյն ար­տադ­րան­քը, նոյն բա­ղադ­րա­տոմ­սը եւ նոյն տէ­րե­րը: Օ­կիւստ Պոն­սո­յի ժա­ռանգ­նե­րը կը հպար­տա­նան ի­րենց նա­խա­հօր ստեղ­ծա­գոր­ծու­թեամբ եւ ժրա­ջա­նօ­րէն տէր կը կանգ­նին «Հայ­կա­կան թուղ­թ­»ի ար­տադր­ման գաղտ­նի­քին:

*

«Հայ­կա­կան թուղ­թ­»ի ար­տադ­րու­թեան ֆրան­սա­կան ըն­կե­րու­թիւ­նը նոր շունչ ստա­ցած է, երբ ըն­կե­րու­թեան հետ սկսած է հա­մա­գոր­ծակ­ցիլ հա­մաշ­խար­հա­յին ճա­նա­չում ու­նե­ցող, օ­ծա­նե­լիք պատ­րաս­տող հա­յազ­գի Ֆրան­սիս Քիւրք­ճեա­ն: Բոյ­րե­րու հռչա­կա­ւոր այս ար­քան ար­դէն մտի ու­նէր Papier d’Arménie-ի հետ հա­մա­տեղ նա­խա­գիծ մը ի­րա­գոր­ծե­լու գա­ղա­փա­րը: Հա­մա­գոր­ծակ­ցու­թիւ­նը ոչ միայն կա­յա­ցաւ, այլ նաեւ՝ փայլք ստա­ցաւ, քա­նի որ Ֆրան­սի­ս ճիշդ ընտ­րու­թիւն ը­րած էր. ան իր հա­յու­թեան մի­ջո­ցով կ­­՚ու­զէր ան­գամ մը եւս հռչա­կել հայ­կա­կան ծա­գու­մով թուղ­թը, ո­րու ստեղ­ծող­նե­րը, ի տար­բե­րու­թիւն Ֆրան­սի­սի, հա­յեր չէին, բայց ա­նոնց ար­տադ­րան­քը հայ­կա­կան կո­չում ու­նէր: Մինչ Ֆրան­սիս Քիւրքճեան աշ­խար­հի մէջ ճանչ­ցուած է իբ­րեւ բոյ­րե­րու հայ ար­քայ եւ ա­նոր այս նա­խա­ձեռ­նու­թեամբ ֆրան­սա­ցի­նե­րու շրջա­նակ­նե­րուն մէջ «Հայ­կա­կան թուղ­թ­»ի համ­բա­ւով եւ լայն ճա­նա­չու­մով հիա­նա­լի հնա­րա­ւո­րու­թիւն­ներ ստեղ­ծուե­ցան Հա­յաս­տա­նի եւ հայ­կա­կան ա­ւան­դու­թիւն­նե­րու քա­րոզ­ման ի խնդիր: Այդ հա­մա­գոր­ծակ­ցու­թեան ար­դիւն­քը ե­ղաւ նոր հոսք մը, որ կո­չուե­ցաւ Bois d’Arménie՝ «Հայ­կա­կան ան­տա­ռ»: Նոր ար­տադ­րան­քին հա­մար Ֆրան­սիս Քիւրք­ճեան բա­ցի խուն­կէն գոր­ծա­ծեց նաեւ վար­դա­գոյն պղպեղ, վարդ, հա­մեմ­ներ, ար­ժէ­քա­ւոր ծա­ռե­րու տե­սակ­ներ, մուշկ, հի­նա­ծա­ղիկ, բա­լա­սան:

Յե­տոյ ան ստեղ­ծեց թուղ­թի այլ տար­բե­րակ մը, որ կո­չուե­ցաւ Blanc papier d’Arménie, այ­սինքն՝ «Հայ­կա­կան ճեր­մակ թուղ­թ»: Տար­բե­րու­թիւ­նը այն է, որ ճեր­մակ թուղ­թը չեն այ­րեր, այլ կը դնեն զգեստ­նե­րու պա­հա­րա­նի դա­րակ­նե­րուն եւ հա­գուստ­նե­րու զամ­բիւղ­նե­րուն մէջ: Չոր ու հո­տա­ւէտ թուղ­թը ա­միս­ներ շա­րու­նակ կ­­՚ար­ձա­կէ թարմ ու ա­նուշ բոյր մը, որ կը ներծ­ծուի պա­հա­րա­նէն ներս պա­հուող ի­րե­րուն մէջ: Ֆրան­սիս Քիւրք­ճեա­ն ըն­կե­րու­թեան հետ ստեղ­ծեց նաեւ յո­բե­լե­նա­կան հա­ւա­քա­ծոյ մը, որ հա­մըն­կնե­ցաւ 2006 թուա­կա­նին, երբ Ֆրան­սա­յի մէջ Հա­յաս­տա­նի օ­րե­րը կը տօ­նէին:

Մինչ «Հայ­կա­կան թուղ­թ­»ը կը շա­րու­նա­կէր ծխալ եւ իբ­րեւ ա­նու­շա­բոյր ծուխ տա­րա­ծուիլ ամ­բողջ աշ­խար­հի մէջ՝ Ֆրան­սիս Քիւրք­ճեա­ն նոր բոյ­րե­րու ո­րո­նում­նե­րու մէջ էր: Ե­րի­տա­սարդ, զտա­րիւն հա­յը իր նուրբ հետ­քը ձգած է ֆրան­սա­կան բոյ­րե­րու աշ­խար­հին վրայ: Ֆրան­սի­ս 1999 թուա­կա­նին յար­դա­րան­քի մի­ջոց­ներ ար­տադ­րող «Է­լի­զա­պէթ Ար­տէն» ըն­կե­րու­թեան հա­մար հե­ղի­նա­կած է «Կա­նաչ թէ­յ» բուր­մուն­քը, իսկ 2014 թուա­կա­նին՝ My Burberry-ն՝ Burberry ըն­կե­րու­թեան հա­մար:

Հա­յու տի­պար ար­տա­քի­նով այս ե­րի­տա­սար­դը քա­ռա­սուն­վեց տա­րե­կա­նին ար­դէն ա­ւե­լի քան հա­րիւր օ­ծա­նե­լի­քի հե­ղի­նակ է, իսկ Ֆրան­սիս Քիւրք­ճեան ա­նու­նը ար­դէն յայտ­նուած է շքե­ղու­թեան ու գե­ղեց­կու­թեան ապ­րան­քա­տե­սակ­ներ ար­տադ­րող խո­շոր ապ­րան­քա­նի­շե­րու կող­քին: Բոյ­րե­րու ո­րո­նում­նե­րով ան տա­րուած է պա­տա­նու­թեան տա­րի­նե­րէ­ն ի վեր, իսկ իր ա­ռա­ջին օ­ծա­նե­լի­քը ստեղ­ծած է քսան­հինգ տա­րե­կա­նին, երբ ե­ղած է Le Male-ը, «Ժան Փոլ Կո­թիէ» նո­րա­ձե­ւու­թեան տան հա­մար: 2009 թուա­կա­նին Մարք Շա­յա­յի հետ Ֆրան­սիս հիմ­նադ­րած է Maison Francis Kurkdjian («Ֆրան­սիս Քիւրք­ճեան տու­ն») ըն­կե­րու­թիւ­նը, ո­րու ար­տադ­րան­քին յար­գան­քը կը վա­յե­լեն բարձ­րաշ­խար­հիկ նո­րա­ձե­ւու­թեան տու­նե­րը ոչ միայն Ֆրան­սա­յի, այ­լեւ՝ Միա­ցեալ Նա­հանգ­նե­րու մէջ:

Իր հար­ցազ­րոյց­նե­րուն ըն­թաց­քին Ֆ­­րան­սիս Քիւրք­ճեան ը­սած է, որ ման­կու­թե­նէն ի­րեն ու­ղեկ­ցած են հօր նա­խա­հայ­րե­րու պատ­մու­թիւն­նե­րը՝ դրախ­տա­յին երկ­րի մը մա­սին, որ Հա­յաս­տան կը կո­չուէր եւ որ ձգե­լով, իր նախ­նի­նե­րը Ֆրան­սա հաս­տա­տուած են:

Ֆրան­սի­սի հայ­րը՝ Պետ­րոս Քիւրք­չեա­ն, որ ծնած է 1936 թուա­կա­նին Անդ­րա­նիկ Քիւրք­ճեա­նի եւ Նուարդ Պար­թե­ւեա­նի ըն­տա­նի­քին մէջ, ըն­տա­նե­կան այդ յի­շո­ղու­թիւն­նե­րը ա­մե­նէն վառ պահ­պա­նողն ու փո­խան­ցողն է: Ա­նոր մօր հայ­րը՝ Միհ­րան Պար­թե­ւեան Պոլ­սոյ Բե­րա թա­ղա­մա­սին մէջ դպրո­ցի ու­սու­ցիչ ե­ղած է:

Իսկ Ֆրան­սի­սի հօր հայ­րը՝ Անդ­րա­նիկ Քիւրք­ճեա­ն ծ­նած է Պուր­սա:

Հա­յու ծա­նօթ ճա­կա­տագ­րով այս ըն­տա­նի­քի ժա­ռան­գը՝ Ֆրան­սիս Քիւրք­ճեա­ն այ­սօր նախ­նեաց ե­դե­մա­կան երկ­րի բոյ­րե­րը կ­­՚ո­րո­նէ եւ աշ­խար­հին կը պատ­մէ իր պատ­մու­թիւ­նը՝ բոյ­րե­րու լե­զուով:

ԱՆՈՒՇ ԹՐՈՒԱՆՑ