Աբ­րա­համ Լին­քը­նի Նա­մա­կը՝ Ուղ­ղուած Իր Տղուն Ու­սուց­չին

Աբ­րա­համ Լին­քը­նը Ամերիկայի Միացեալ Նա­հանգ­նե­րու 16-րդ նա­խա­գահն էր: Լին­քը­նը ազ­գա­յին հե­րոս էր, ա­նոր հետ կը կա­պուի ստրկա­տի­րա­կան հա­մա­կար­գի վե­րա­ցու­մը եւ Սպի­տակ տան մէջ միաս­նու­թեան եւ ազ­նուու­թեան մթնո­լոր­տի հաս­տա­տու­մը:

Լին­քըն «Ա­մե­րի­կեան ե­րա­զանք»ի մարմ­նա­ցումն էր: Աղ­քատ ըն­տա­նի­քի զա­ւակ՝ փոքր տա­րի­քէն ծանր աշ­խա­տան­քի լծուած էր իր ըն­տա­նի­քին օգ­նե­լու հա­մար:

Ըն­տա­նի­քին նիւ­թա­կան ծանր վի­ճա­կին պատ­ճա­ռով ան ըն­դա­մէ­նը մէկ տա­րի դպրոց յա­ճա­խեց, սա­կայն շա­րու­նա­կեց ինք­նու­րոյն սոր­վիլ տա­ռե­րը եւ գիր­քեր կար­դալ: Յա­մա­ռու­թեամբ եւ աշ­խա­տա­սի­րու­թեամբ շա­րու­նա­կեց ինք­նա­զար­գա­ցու­մը եւ հա­սաւ ան­նա­խա­դէպ բար­ձունք­նե­րու եւ դար­ձաւ երկ­րի նա­խա­գահ:

Աբ­րա­համ Լին­քըն ու­նէր չորս տղայ, ո­րոնց­մէ ե­րե­քը 4, 11 եւ 18 տա­րե­կա­նին մա­հա­ցան թո­քախ­տէ եւ տիֆ­թե­րիա­յէ: Միայն ա­ւագ որ­դին՝ Ռո­պըր­թը ապ­րե­ցաւ մին­չեւ 82 տա­րե­կան:

1855-ին Լին­քըն գրած է իր նշա­նա­ւոր նա­մա­կը՝ ուղ­ղուած Ո­ւի­լիը­մի ու­սու­ցի­չին: Ո­ւի­լիըմ 11 տա­րե­կա­նին մե­ռաւ եւ չկրցաւ ի­րա­գոր­ծել հօր պատ­գամ­նե­րը: Լին­քըն կը խօ­սի չա­փա­զանց կա­րե­ւոր բա­նե­րու մա­սին, իսկ մենք դժբախ­տա­բար պէտք ե­ղած կա­րե­ւո­րու­թիւ­նը, չենք տար ա­նոնց: Ստո­րեւ նա­մա­կէն բա­ժին­ներ.

«… Ես կը հասկ­նամ, որ ան պէտք է ի­մա­նայ, որ բո­լոր մար­դիկ ար­դար չեն, բո­լո­րը ան­կեղծ չեն: Բայց ա­նոր սոր­վե­ցու­ցէք, որ իւ­րա­քան­չիւր սրի­կա­յի կող­քին կայ նաեւ հե­րոս, որ՝ իւ­րա­քան­չիւր ե­սա­սէր քա­ղա­քա­կան գոր­ծի­չի դի­մաց կը գտնուի նաեւ նուի­րուած ա­ռաջ­նորդ:

«Ա­նոր սոր­վե­ցու­ցէք, որ ե­թէ թշնա­մի կայ, նաեւ ըն­կեր կը գտնուի: Ա­նոր սոր­վե­ցու­ցէք, որ շա­հած մէկ տո­լա­րը շատ ա­ւե­լի ար­ժէ­քա­ւոր է, քան՝ գտած հին­գը:

«Ա­նոր սոր­վե­ցու­ցէք ըն­դու­նիլ պար­տու­թիւ­նը, ինչ­պէս նաեւ՝ վա­յե­լել յաղ­թա­նակ­նե­րը: Ե­թէ կրնաք, զինք հե­ռու պա­հե­ցէք նա­խան­ձէն: Օգ­նե­ցէք ա­նոր, որ մե­ծա­միտ­նե­րուն եւ գո­ռոզ­նե­րուն յաղ­թե­լը ա­մե­նա­դիւ­րին գործն է: Ե­թէ կրնաք, սոր­վե­ցու­ցէք ա­նոր հե­տաքրք­րուիլ գիր­քե­րով:

«Ա­նոր ա­զատ ժա­մա­նակ տուէք, որ­պէս­զի կա­րե­նայ մտա­ծել յա­ւերժ գաղտ­նիք­նե­րուն՝ եր­կին­քի թռչուն­նե­րուն, ա­րե­ւի շո­ղե­րուն մէջ թռչող մե­ղու­նե­րուն եւ բլուր­նե­րուն կա­նաչ լան­ջե­րուն ծաղ­կող ծա­ղիկ­նե­րուն մա­սին:

«Ա­նոր սոր­վե­ցու­ցէք, որ դպրո­ցին մէջ ան­յա­ջո­ղու­թիւն կրե­լը շատ ա­ւե­լի պա­տ-ւա­բեր է, քան՝ խար­դա­խու­թեան դի­մե­լը: Ա­նոր սոր­վե­ցու­ցէք վստա­հիլ իր սե­փա­կան միտ­քե­րուն, ե­թէ նոյ­նիսկ մէ­կը ի­րեն ը­սէ, թէ կը սխա­լի: Ա­նոր սոր­վե­ցու­ցէք մեղմ վա­րուիլ մեղմ մար­դոց հետ եւ դա­ժան՝ դա­ժան­նե­րու հետ:

«Փոր­ձե­ցէք տղուս ուժ տալ, որ­պէս­զի ան չհե­տե­ւի ամ­բո­խին: Սոր­վե­ցու­ցէք ա­նոր, որ լա­ցը ա­մօթ չէ: Ե­թէ կրնաք, նաեւ սոր­վե­ցու­ցէք ծի­ծա­ղիլ տխրու­թեան մէջ:

«Սոր­վե­ցու­ցէք ա­նոր, իր ու­ղեղն ու մկան­նե­րուն ու­ժը վա­ճա­ռել ա­մե­նա­բարձր գի­նով, բայց եր­բեք վա­ճառ­քի չհա­նել ո՛չ սիր­տը, ո՛չ ալ հո­գին:

«Ա­նոր հետ մեղմ վա­րուե­ցէք, բայց՝ ա­ռանց ա­ւե­լորդ քնքշու­թեան, ո­րով­հե­տեւ միայն կրա­կի մէ­ջէն անց­նե­լու փոր­ձու­թե­նէն ետք կը բա­ցա­յայ­տուին պող­պա­տի լա­ւա­գոյն յատ­կա­նիշ­նե­րը:

«Թոյլ տուէք ա­նոր քաջ ըլ­լալ, որ­պէս­զի ան դառ­նայ ան­հան­դուր­ժող վատ բա­նե­րու հան­դէպ: Թոյլ տուէք, որ ան համ­բե­րա­տար ըլ­լայ, որ­պէս­զի դառ­նայ խի­զախ:

«Սոր­վե­ցու­ցէք ա­նոր հա­ւա­տալ ինքն ի­րեն, ո­րով­հե­տեւ այդ պա­րա­գա­յին ան միշտ հա­ւատք կ՚ու­նե­նայ մարդ­կու­թեան հան­դէպ:

«Ա­սի­կա դիւ­րին գործ չէ, բայց տե­սէք, թէ ինչ ի՛նչ կրնաք ը­նել… Իմ տղաս այն­քան լաւ տղայ է»:

1855