ԿԱՐՕՏԻ ԹԵՒԵՐՈՎ

Մտովին տունն եմ: Մեր տաք վառարանի դիմաց նստած: Այստեղ ամէն բան հանգիստ է: Ամէնքը իր տեղը: Արցախը ամբողջական: Բոլորը կ՚ապրին: Բացականներ չկան: Ահաւասիկ մթնշաղ է: Մութն իյնալու պէս, ես ու իմ մայրիկը պիտի երթանք մեր դրացի Կրեթա տատիկենց տուն:

Թէ ինչո՞ւ մեր խաղաղ երեկոներու մէկ մասը կ՚անցնէր անոնց յարկին տակ՝ չեմ յիշեր: Կը յիշեմ մուրաբայով տաք թէյի բոյրը: Կամ անոնք մեզի կու գային, կամ մենք անոնց կ՚երթայինք: Անոնց տունը շատ գեղեցիկ էր: Միշտ կոկիկ ու մաքուր: Աղօտ կը յիշեմ: Այսպէս մտովի յաճախ կը թափառիմ մեր թաղի՝ Հին Արմէնաւանի փողոցներուն մէջ: Ճանապարհին կը տեսնեմ այլեւս բացակայ դարձած մեր այս կամ այն դրացիին: Մայրիկիս կը հարցնեմ. «Մա՛մ, ե՞րբ մահացաւ», կամ «այսինչը կամ այնինչը տակաւին ո՞ղջ է»: Դրական պատասխանի պարագային իմ սիրտը կը լեցուի ուրախութեամբ: Կ՚ուզեմ այդ վայրկեանին թռչունի թեւերով հասնիլ Արցախ: Յայտնուիլ պատկառելի տարիքի հասած մեր այդ դրացիի դիմաց, նայիլ անոր կնճռապատ դէմքին ու հիանալ: Հայեացքի մէջ փնտռել ինքզինքս, մանկութիւնս, մեր անհոգ կեանքը, մերոնց՝ մեր մեծերուն: Գրկել: Գրկել ինքս ինձ, իմ մանկութիւնը: Ամուր փարիլ իմ յուշերուն:

Բացակաները հետզհետէ կը շատնան: Այս բնական գործընթացը մեծ ցաւ ու տխրութիւն կը պատճառէ ինծի: Կարծես իւրաքանչիւրի հեռանալուն հետ ես քայլ մը եւս կը հեռանամ իմ մանկութենէն: Անոնք ամէնը կենդանի քար մըն են իմ հայրենիքի, իմ յուշերու:

Ամէն անցնող օրուան հետ կը մարի լոյս մը: Արցախ տանող ճանապարհին լոյսերը կը մարին: Ատեն-ատեն թախիծը կը չոքէ իմ դուռին: Ներս առնել չեմ ուզեր: Յոյսն ու հաւատքը ինծի խորհուրդ չեն տար: Սակայն երբեմն, անուշադրութեան վայրկեանին կը սողոսկեն ներս: Անոնցմէ ազատիլը դիւրին գործ չէ՝ կը պահանջէ երկար ժամանակ: Մոռցայ նշել՝ թախիծը միշտ կը պահուըտի կարօտին ետեւը:

Նորէն անզօր կեցած եմ քու դիմաց հող իմ հայրենի: Քեզ շատ մօտ եւ հեռու: Աւելի քան 360 քիլօմեթրը բան մը չէ, ընդամէնը վեց ժամ: Աւա՜ղ, այդ վեց ժամը այլեւս շուրջ ութսուն օր է, ինչ որ չ՚անցնիր…

Արցախ: Շրջափակում, օր 80:

Իմ հոգին փարատելու կու գայ ինծի պէս երկրորդ կարօտեալի մը, Արցախի դուստր՝ Հերմինէ Աւագեանի բանաստեղծական տողերը.

Քեզ ինչո՞վ ծածկեմ,
Երկիր, որ չմսիս...
Քեզ ծածկողները հեռացան լուռ,
Անոնց մարմինները գրկած ու չես տաքնար.
Դուրսը շատ ցուրտ է,
այս բուքը հեռուէն կու գայ...
Վեր կանգնէ, Երկիր,
փոխէ հագուստդ,
քեզի տաք հագուստ է հարկաւոր,
որ ամուր կոճկես,
որ երազանքներդ ցած չթափուին...
Ես քեզ վաղուց սէր չեմ խոստովանած,
Երկիր,
մեծցանք ատոր համար, ժամանակ ալ չկայ,
ինծի պէսները պէտք չեն քեզի հիմա,
քեզի հագուստ կարող է պէտք,
որ շատ գրպաններ ունենայ,
ցաւերդ չէ, ոչ ալ դաւերդ,
փառքդ կը լեցնես մէջը, ուրիշ ոչ մէկ բան:
Երեխայի պէս արթնցիր այսօր,
նորէն քայլել սորվէ, նորէն խօսէ
ու առաջին բառդ մի տար ուրիշին,
եթէ տուիր, միւսը հայերէն չ՚ըլլար հաստատ...
Քու ծառերուն վաղը գարուն կու գայ,
Երկիր,
բողբոջներդ պիտի բացուին,
բայց քեզի ձմրան հագուստ է դեռ պէտք,
որ ծաղկած ծառերուդ նորէն ձիւն չգայ...
Ահա կանգնած եմ քու մեծութեան դէմ
որպէս փոքրիկ աւազահատիկ,
որ քամիները մի օր կը տանին.
ըսէ, ինչո՞վ ծածկեմ քեզ,
ծածկեմ ու երթամ
ծածկեմ ու մնաս...

ԱՐԵՒԻԿ ՊԱՊԱՅԵԱՆ

Երեւան