ԱՌԱՍՊԵԼԱԿԱՆ ՎԱՐՊԵՏ ՏԻԳՐԱՆ ՄԱՆՍՈՒՐԵԱՆԻ «ՌԵՔՈՒԻԷՄ»Ը ԽՈՐ ՏՊԱՒՈՐՈՒԹԻՒՆ ԳՈՐԾԵՑ ԳԵՐՄԱՆԱՑԻ ԵՐԱԺՇՏԱՍԷՐՆԵՐՈՒՆ ՎՐԱՅ

Ան­նա Գէոր­գեա­նի մաս­նա­ւոր թղթակ­­ցու­թիւ­նը Ֆրանք­ֆուր­թէն.-

Հայ­կա­կան ե­րաժշ­տու­թեան ա­ռաս­պե­լա­կան վար­պետ­նե­րէն, աշ­խար­հահռ­չակ եր­գա­հան Տիգ­րան Ման­սու­րեան ան­ցեալ շա­բա­թա­վեր­ջին ա­ռար­կայ դար­ձաւ գեր­մա­նա­ցի ե­րաժշ­տա­սէր­նե­րու ջերմ հա­մակ­րան­քին։ Շա­բաթ եւ Կի­րա­կի, Ֆրանք­ֆուր­թի շրջա­նէն ներս իր գոր­ծե­րը նուա­գուե­ցան հան­դի­սա­ւոր ե­րե­կոյթ­նե­րու ըն­թաց­քին, Տիգ­րան Ման­սու­րեա­նի ներ­կա­յու­թեամբ։

Ա­ռա­ջին հա­մեր­գը տե­ղի ու­նե­ցաւ Նո­յեմ­բե­րի 21-ին, Ֆրանք­ֆուրթ Մայ­նի յա­րա­կից Պատ Ֆիլ­պե­լեր քա­ղա­քի Հայ­լիկ-Կայսթ ե­կե­ղեց­ւոյ մէջ։ Ե­րե­կոյ­թի յայ­տագ­րի ա­ռա­ջին բաժ­նին մէջ հնչե­ցին դա­սա­կան ե­րաժշ­տու­թեան յայտ­նի ա­նուն­նե­րէն ստեղ­ծա­գոր­ծու­թիւն­ներ։ Հա­մեր­գի երկ­րորդ բաժ­նին մէջ մեկ­նա­բա­նուե­ցաւ Տիգ­րան Ման­սու­րեա­նի «Ռե­քուիէմ»ը՝ սոփ­րա­նո­յի, պա­րի­թո­նի, երկ­սեռ երգ­չա­խում­բի եւ սե­նե­կա­յին նուա­գա­խում­բի հա­մար յօ­րի­նուած։ Այս գոր­ծը Պատ Ֆիլ­պե­լե­րի սե­նե­կա­յին նուա­գա­խում­բին կող­մէ ար­տա­կարգ յա­ջո­ղու­թեամբ նուա­գուե­ցաւ՝ Քլաուս Պաուը­րի ղե­կա­վա­րու­թեամբ։ «Ցվի­շեն Թիո­նէ» երկ­սեռ երգ­չա­խում­բը հան­դէս ե­կաւ՝ Հեր­պերթ Հելֆ­րի­խի ղե­կա­վա­րու­թեամբ։ Որ­պէս մե­նա­կա­տար հան­դէս ե­կան սոփ­րա­նօ Ա­նի Եո­րենց եւ պա­րի­թոն Գուր­գէն Բա­ւէեան, ո­րոնք Ե­րե­ւա­նի «Կո­մի­տաս» պե­տա­կան ե­րաժշ­տա­նո­ցին մէջ ու­սա­նած ըլ­լա­լով ներ­կա­յիս կ՚ապ­րին Գեր­մա­նիա։ Հարկ է նշել, որ Տիգ­րան Ման­սու­րեան «Ռե­քուիէմ»ը յօ­րի­նած է Միւ­նի­խի Սե­նե­կա­յին նուա­գա­խում­բին եւ Պեր­լի­նի RIAS սե­նե­կա­յին երգ­չա­խում­բին ա­ռա­ջար­կով։ Այս գոր­ծը ձօ­նուած է 1915-ի նա­հա­տակ­նե­րու յի­շա­տա­կին։ Հա­մաշ­խար­հա­յին ա­ռա­ջին ունկնդ­րու­թիւ­նը 2011 թուա­կա­նին տե­ղի ու­նե­ցած էր Գեր­մա­նիոյ մէջ։ Ա­ւե­լի վերջ Ման­սու­րեա­նի այս գոր­ծը նուա­գուած էր աշ­խար­հի զա­նա­զան եր­կիր­նե­րուն մէջ. ինչ­պէս՝ ԱՄՆ, Լե­հաս­տան, Հա­րա­ւա­յին Քո­րէա, Ռու­սաս­տան, Մեք­սի­կա եւ Հա­յաս­տան։ Հարկ է նշել, որ Դեկ­տեմ­բե­րի 17-ին Ե­րե­ւա­նի մէջ դար­ձեալ պի­տի հնչէ Ման­սու­րեա­նի «Ռե­քո­ւիէմ»ը։

Մե­ծա­նուն վար­պե­տին այս գոր­ծը խոր­քին մէջ հո­գե­հանգս­տեան պա­տա­րագ մըն է, մարդ­կա­յին կո­րուս­տի շուրջ ծա­ւա­լած ծայ­րա­յեղ ու լա­րուած տրա­մա մը։ Ան ու­նի կա­նո­նա­կան լա­տի­նե­րէն գրու­թիւն ու կը բաղ­կա­նայ հիմ­նա­կան ութ-ինն մա­սէ։ Զա­նա­զան ժա­մա­նակ­նե­րու ըն­թաց­քին գրուած ռե­քո­ւեմ­նե­րը կրնան ու­նե­նալ ո­րոշ ծրագ­րա­յին կամ կա­ռու­ցուած­քա­յին շեշ­տադ­րում­ներ, բայց բո­վան­դա­կա­յին ի­մաս­տով ան գրե­թէ կ՚ըլ­լայ ան­փո­փոխ՝ մարմ­նա­ւո­րե­լով կո­րուստ, սուգ ու վիշտ։ Տիգ­րան Ման­սու­րեանի «Ռե­քո­ւիէմ»ը գրուած է այդ ո­ճի կա­նոն­նե­րու խստա­գոյն պահ­պան­մամբ՝ ա­ւան­դա­կան լա­տի­նե­րէն գրու­թեամբ եւ ութ հիմ­նա­կան մա­սով։ Իւ­րա­քան­չիւր ցե­ղաս­պա­նու­թիւն կը հա­մա­րուի հա­մա­մարդ­կա­յին ցաւ մը, իսկ Տիգ­րան Ման­սու­րեա­նի «Ռե­քո­ւիէմ»ի պա­րա­գա­յին ընդգ­ծուած է հայ մար­դու ցա­ւը, կո­րուստն ու վիշ­տը։ Յայտ­նի ե­րաժշ­տա­հա­նը մարդ­կա­յին այդ ապ­րում­նե­րը «եր­գե­լու ժա­մա­նակ» թէ՛ զուսպ է եւ թէ ան­կաշ­կանդ։ Ա­ղօ­թող մար­դը ա­զատ է իր ցա­ւին մէջ. ան եր­բեմն բուռն է, եր­բեմն խո­նարհ, իր թա­խի­ծը լու­սե­ղէն է, յոյ­սը՝ կա­մա­յին։ Տիգ­րան Մանսու­րեա­նի «Ռե­քո­ւիէմ»ը լա­տի­նե­րէն գրու­թեամբ, հայ­կա­կան ժո­ղովր­դա­կան ու հո­գե­ւոր եր­գի ներշնչ­մամբ, մարդ­կա­յին հո­գե­բա­նու­թեան զա­նա­զան ար­տա­յայ­տու­թիւն­նե­րով հիւ­սուածք մը ու­նի։ Պատ Ֆիլ­պե­լե­րի սե­նե­կա­յին նուա­գա­խում­բի, երգ­չա­խում­բի եւ մե­նա­կա­տար­նե­րու մեկ­նա­բա­նու­թիւ­նը իս­կա­պէս զգա­յա­շունչ էր, նրբա­գեղ եւ գո­րո­վա­լից։

Տիգ­րան Ման­սու­րեա­նի «Ռե­քուիէմ»ի կա­տա­րու­մէն ա­ռաջ ող­ջոյ­նի խօս­քով մը հան­դէս ե­կաւ Պատ Ֆիլ­պե­լե­րի քա­ղա­քա­պետ Թո­մաս Շթիոր, որ եւս ներ­կայ էր ձեռ­նար­կին։ Ան ու­րա­խու­թիւն յայտ­նեց սոյն հա­մեր­գի ի­րա­կա­նաց­ման ա­ռըն­չու­թեամբ, մինչ հոծ թի­ւով ունկնդիր­ներ հե­տե­ւե­ցան այս ե­զա­կի ե­րաժշտա­կան ձեռ­նար­կին։ Բո­լոր ե­րաժշ­տա­սէր­նե­րը ա­ռանձ­նա­յա­տուկ հա­ճոյ­քով ու հա­մակ­րան­քով ըն­կա­լե­ցին Ման­սու­րեա­նի ստեղ­ծա­գոր­ծու­թիւ­նը։

Տիգ­րան Ման­սու­րեա­նի ներ­կա­յու­թեամբ Գեր­մա­նիոյ մէջ կազ­մա­կեր­պուած հա­մերգ­նե­րուն երկ­րորդն ալ տե­ղի ու­նե­ցաւ Կի­րա­կի, Նո­յեմ­բե­րի 22-ին Ֆրանք­ֆուրթ-Պրոյն­կես­հայ­մի Ֆես­թե­պուրկ ե­կե­ղեց­ւոյ եր­դի­քին տակ, ուր եւս «Ռե­քո­ւիէմ»ը խոր տպա­ւո­րու­թիւն գոր­ծեց բո­լոր ներ­կա­նե­րուն վրայ։