ՈՉ ԵՒՍ Է ՎԱՐԴԱՆ ՄԵԼԻՔԵԱՆ

Այս տա­րե­վեր­ջին մեր հա­մայն­քը ու­նե­ցաւ շատ ցա­ւա­լի կո­րուստ մը։ Ոչ եւս է ե­րէց սե­րուն­դի շատ սի­րուած ու յար­գուած դէմ­քե­րէն մին՝ Վար­դան Մե­լի­քեան։ Ե­րէկ, օ­րուան ա­ռա­ջին կէ­սին ան հո­գին ա­ւան­դած է իր բնա­կա­րա­նին մէջ, չարթն­նա­լով գի­շե­րուան քու­նէն։

Վար­դան Մե­լի­քեան ու­րոյն դէմք մըն էր իր սերն­դա­կից­նե­րու շար­քին։ Ար­հես­տա­ւոր մըն էր ան, կա­տա­րե­լա­պաշտ ու յա­րա­տե­ւու­թեան ձգտու­մով։ Իր ար­հես­տը, միեւ­նոյն ժա­մա­նակ, իր առ­ջեւ բա­ցած էր զան­գուա­ծա­յին լրա­տուու­թեան աշ­խար­հին հետ ա­նուղ­ղա­կի շփում ու­նե­նա­լու հո­րի­զո­նը։ Ար­դա­րեւ, Վար­դան Մե­լի­քեան քլի­շէ­նե­րու պատ­րաս­տու­թեան հմուտ վար­պետ մըն էր։ Տաս­նա­մեակ­ներ շա­րու­նակ բա­րի համ­բաւ ձեռք բե­րած էր այդ բնա­գա­ւա­ռէն ներս ու կը հա­մա­րուէր իս­կա­կան հե­ղի­նա­կու­թիւն մը։ Ճա­ղա­լօղ­լուի մէջ հաս­տա­տած էր իր ար­հես­տա­նո­ցը։ Այն­տեղ եր­կար տա­րի­ներ պատ­րաս­տած էր երկ­րի գրե­թէ բո­լոր յա­ռա­ջա­տար թեր­թե­րուն քլի­շէ­նե­րը։ Երբ Թուր­քիոյ մա­մու­լին բազ­կե­րա­կը տա­կա­ւին Պա­պը-ա­լիի մէջ կը զար­նէր, Վար­դան Մե­լի­քեան թեր­թե­րու լու­սան­կար­նե­րը կ՚ար­տադ­րէր մեծ յա­ջո­ղու­թեամբ։ Նուա­զա­գոյն ժա­մա­նա­կի մէջ ա­ռա­ւե­լա­գոյն ո­րա­կին հաս­նե­լու ի­մաս­տով անկրկ­նե­լի վար­պե­տու­թիւն կը դրսե­ւո­րէր։ Այդ լա­րուած աշ­խա­տան­քը կը տա­նէր իր բա­րի, խա­ղաղ ու հա­մե­րաշխ նկա­րագ­րով։ Բո­լո­րին հա­մար ող­ջու­նե­լի, հա­մակ­րե­լի գոր­ծա­կից մըն էր։ Իր մարդ­կա­յին ա­ռա­քի­նու­թիւն­նե­րը, բնա­կա­նա­բար, զին­քը կը դարձ­նէին ա­ռա­ւել եւս նա­խընտ­րե­լի գոր­ծըն­կեր մը։ Իր ար­հես­տին նկատ­մամբ ծայր աս­տի­ճան նա­խան­ձախն­դիր, գոր­ծա­կից­նե­րուն նկատ­մամբ բա­ցար­ձա­կա­պէս բա­րի կա­մե­ցո­ղու­թեամբ անձ­նա­ւո­րու­թիւն մըն էր Վար­դան Մե­լի­քեան։ Կը հե­տե­ւէր իր բնա­գա­ւա­ռի թեք­նիկ բո­լոր նո­րու­թիւն­նե­րուն։ Թէեւ իր աշ­խա­տած տա­րի­նե­րուն թեք­նիկ նո­րու­թիւն­նե­րը այ­սօ­րուան հա­մա­զօր ի­մաստ մը դժուար թէ ու­նե­նա­յին, սա­կայն Վար­դան Մե­լի­քեա­նի տե­սած գոր­ծը, ար­տադ­րան­քը այդ ժա­մա­նա­կաշր­ջա­նի պայ­ման­նե­րով կը հա­մա­րուէին գա­գաթ­նա­յին, ո­րա­կի չա­փա­նիշ։

Վար­դան Մե­լի­քեան իր ար­հեստն ու ե­ռան­դը ան­սա­կար­կօ­րէն ներդ­րած էր նաեւ հայ մա­մու­լին հա­մար։ Այս ա­ռու­մով հայ մամ­լոյ ե­րախ­տա­շատ սպա­սա­ւոր մըն էր։ Մես­րո­պեան բա­նա­կի եր­դուեալ զինուոր­նե­րէն մին էր, ո­րով­հե­տեւ թէեւ իր ար­հես­տը գա­գաթ­նա­յին մա­կար­դա­կի վրայ կը կի­րա­ռէր, սա­կայն եր­բեք իր ու­շադ­րու­թե­նէն ու զօ­րակ­ցու­թե­նէն զերծ չէր պա­հեր հայ մա­մու­լը։ Եր­կար տաս­նա­մեակ­ներ Վար­դան Մե­լի­քեան պատ­րաս­տած էր նաեւ ԺԱ­ՄԱ­ՆԱԿ օ­րա­թեր­թի քլի­շէ­նե­րը։ Թեր­թիս ան­ցեա­լի մէջ պա­տաս­խա­նա­տուու­թիւ­նը սե­րուն­դէ սե­րունդ ստանձ­նած Գօ­չու­նեան գեր­դաս­տա­նի ե­րէց ան­դամ­նե­րը խոր սէր եւ ան­կեղծ բա­րե­կա­մա­կան զգա­ցում­ներ կը տա­ծէին ի­րեն նկատ­մամբ։ Վար­դան Մե­լի­քեա­նի նուի­րեալ աշ­խա­տան­քը միշտ ե­րախ­տա­գի­տա­կան զգա­ցում­նե­րով կը վեր­յի­շուէր ու կը շա­րու­նա­կէ վեր­յի­շուիլ ԺԱ­ՄԱ­ՆԱԿ-ի խմբագ­րա­տան ու տպա­րա­նի եր­դի­քին տակ։

Վար­դան Մե­լի­քեան վեր­ջին շրջա­նին կո­չուած էր հանգս­տեան։ Զան­ա­զան ա­ռիթ­նե­րով, ա­տեն-ա­տեն կ՚այ­ցե­լէր ԺԱ­ՄԱ­ՆԱԿ-ի խմբագ­րա­տու­նը, ուր սպա­սուած ու շատ յար­գուած հիւր մըն էր։ Իր մաս­նակ­ցու­թիւ­նը բե­րած էր նաեւ ԺԱ­ՄԱ­ՆԱԿ-ի հիմ­նադ­րու­թեան 100-ա­մեա­կին ձօ­նուած շարք մը յո­բե­լե­նա­կան ծրագ­րե­րուն։ Ան­ցեալէն ժա­ռան­գուած բա­րե­կա­մու­թիւն մը, գոր­ծակ­ցու­թիւն մը չէր մարմ­նա­ւո­րեր միայն Վար­դան Մե­լի­քեան։ Ար­դա­րեւ, ան կեան­քին մին­չեւ վեր­ջը մնաց հայ մամ­լոյ ըն­թեր­ցող, մա­նա­ւանդ ԺԱ­ՄԱ­ՆԱԿ օ­րա­թեր­թի հա­ւա­տա­րիմ ըն­թեր­ցող։ Ան նոյ­նիսկ հանգս­տեան կոչ-ւած էր իր ար­հես­տէն, սա­կայն չէր դադ­րած ըլ­լա­լէ հայ մամ­լոյ ըն­թեր­ցո­ղը։ Յա­ռա­ջա­ցած տա­րի­քին բե­րու­մով վեր­ջին տա­րի­նե­րուն յա­րա­բե­րա­բար ա­ւե­լի փխրուն դար­ձած էր իր ա­ռող­ջու­թիւ­նը, սա­կայն միւս կող­մէ չէր տա­ռա­պեր յստակ հի­ւան­դու­թե­նէ մը, որ կը խո­չըն­դո­տէր իր ա­ռօ­րեան։

Վար­դան Մե­լի­քեան ըն­տա­նե­կան տի­պար հայր մըն էր եւ վեր­ջին տա­րի­նե­րուն ա­ռա­ւել չա­փով իր բնա­կա­րա­նէն ներս կ՚ապ­րէր վա­յե­լե­լով իր կո­ղակ­ցին ու հա­րա­զատ­նե­րուն ջեր­մու­թիւ­նը, խնամքն ու հո­գա­ծու­թիւ­նը։ Դժբախ­տա­բար, նա­խախ­նա­մու­թիւ­նը այն­պէս տնօ­րի­նեց, որ ան իր ըն­տա­նիքն ու բո­լոր սի­րե­լի­նե­րը լքեց տա­րե­վեր­ջի այս օ­րե­րուն՝ խոր սու­գի մատ­նե­լով բո­լո­րը։ Իր յի­շա­տա­կը յա­ւերժ պի­տի ապ­րի եւ ան միշտ պի­տի դա­սուի մեր հա­մայն­քի այն ազ­նիւ դէմ­քե­րու շար­քին, ո­րոնք ապ­րած են տոհ­միկ ար­ժէք­նե­րու հա­ւա­տա­րիմ ու մեզ­մէ հրա­ժեշտ ա­ռած են՝ ի­րենց ե­տին թող­լով բա­րի ա­նուն մը, խորհր­դան­շե­լով տի­պար հայ մար­դու մը կեր­պա­րը։

Այդ բո­լոր ար­ժէք­նե­րը ան ա­ւան­դած էր մեր հա­մայն­քի հա­մեստ խա­ւե­րէ բո­լոր զա­ւակ­նե­րուն ներշն­չան­քի աղ­բիւր հան­դի­սա­ցած հաս­տա­տու­թեան մը մթնո­լոր­տին մէջ։ Ար­դա­րեւ, Վար­դան Մե­լի­քեան Գա­րա­կէօ­զեան Տան սա­նե­րէն մին էր։ Կեան­քի սկիզ­բին ան իր ազ­գին հո­գա­ծու­թիւ­նը վա­յե­լած էր Գա­րա­կէօ­զեան Տան եր­դի­քին տակ։ Ան այն­տեղ գտնուած էր այն­պի­սի ժա­մա­նա­կաշր­ջա­նի մը մէջ, երբ տա­կա­ւին Գա­րա­կէօ­զեա­նը որ­բա­նո­ցի դի­մա­գի­ծը ու­նէր եւ այդ մթնո­լոր­տին մէջ հա­սած սե­րունդ­նե­րու զա­ւակ­նե­րուն նման՝ Վար­դան Մե­լի­քեան կեան­քի պայ­քա­րի ձեռ­նար­կած էր յա­մառ աշ­խա­տան­քով, բարձր ար­ժա­նա­պա­տուու­թեամ­բ եւ այդ պայ­քա­րէն դուրս  ե­կած էր պա­տուով։ Վար­դան Մե­լի­քեան կեան­քի ողջ տե­ւո­ղու­թեան մնա­ցած էր Գա­րա­կէօ­զեա­նի սան, Գա­րա­կէօ­զեա­նի մեծ ըն­տա­նի­քի ան­դամ։ Ի­րեն հա­մար միշտ մեծ նշա­նա­կու­թիւն ու­նե­ցած էր Գա­րա­կէօ­զեա­նը եւ ա­մէն ա­ռի­թով կ՚ար­տա­յայ­տէր իր ա­մուր կապն ու ան­խախտ զգա­ցում­նե­րը՝ հա­սած դպրո­ցին նկատ­մամբ։

Մեր ե­րախ­տա­շատ խո­նար­հու­մը Վար­դան Մե­լի­քեա­նի ա­նանց ու բա­րի յի­շա­տա­կին առ­ջեւ՝ իր ներդ­րած վաս­տա­կին եւ իր բա­րե­կա­մութեան հա­մար։ Վստա­հա­բար ան ար­ժա­նա­նայ երկ­նա­յին լու­սա­ւոր պսակ­նե­րուն։ Կը մաղ­թենք ի­րեն յա­ւի­տե­նա­կան հան­գիստ եւ խա­ղա­ղու­թիւն՝ իր բա­րի հոգ­ւոյն հա­մար։ Այս տխուր առ­թիւ մեր խո­րազ­գած վշտակ­ցու­թիւն­նե­րը կը յայտ­նենք իր այ­րիին՝ Սի­րա­նոյշ Մե­լի­քեա­նի,  հա­րա­զատ­նե­րուն՝ Վար­դան-Ա­նի Պա­թար ա­մո­լին, Լե­ւոն-Ար­փի Շա­տեան ա­մո­լին ու զա­ւակ­նե­րուն, եղ­բօր՝ Մա­նուկ-Ա­զա­տու­հի Մե­լի­քեան ա­մո­լին, ինչ­պէս նաեւ բո­լոր պա­րա­գա­նե­րուն։