ՕՐԻՆԱԿ ՄԱՐԴՈՑ
Թոռնիկը կը ձայնէր մեծմօր. «Եկո՛ւր եաեա(x), տե՛ս քեզ շատ յուզող պատկեր մը կայ համակարգիչին մէջ»։ Երբ մեծմայրիկը ակնոցը առած, մօտեցաւ թոռանը՝ պարզուած տեսարանը իսկապէս յուզիչ եւ կերպով մը դաստիարակիչ էր մարդոց համար։
Հոն կ՚երեւար պզտիկ խաւաքարտէ տնակ մը՝ փողոցի անտէր շուն եւ կատուներու համար, որպէսզի անոնք գոնէ քիչ մը պատսպարուին ցուրտէն եւ անձրեւէն։ Այդ փոքրիկ տան մէջ կային շուն մը եւ կատու մը, որոնք ճարահատ հոն ապաստանած էին՝ գիշերը անցընելու համար։ Այդ շուն եւ կատուն, որոնք հինէն ի վեր ոխերիմ թշնամիներ ըլլալով կը ճանչցուէին, կրցեր էին ամբողջ գիշեր մը միասին ապրիլ պզտիկ խաւաքարտեայ տնակի մը մէջ, վրադիրք բաւական դժուար պայմաններու տակ։ Անոնք երբ քիչ մը շարժեցան, յայտնի եղաւ, թէ երկուքն ալ նոյն գիշերուան ընթացքին իրենց շատ փափուկ վիճակին բերումով, համերաշխաբար ծնած էին իրենց ձագերը։
Հիմա անոնք իբրեւ երջանիկ մայրեր կաթ կու տային իրենց ձագերուն, առանց մտածելու փողոցի ցուրտը եւ իրենց անտէրութիւնը։ Անոնք հեռու կը մնային աւանդական շուն-կատուի թշնամանքէն, կարծես կը ջանային օրինակ ըլլալ մարդոց՝ որոնք ամէն օր իրարու վնաս հասցնելով կամ սպաննելով անմեղ մարդիկ, կամ ալ քանդելով պատմական շէնքեր, աղօթատեղիներ, հին քաղաքակրթութեանց մնացորդներ առանց խղճահարութեան կը ջանային իրենց կամքը գործադրել։
Ահաւոր ռմբակոծումներ պատճառ կը դառնային, որ մարդիկ պարտաւորուին թողուլ եւ հեռանալ իրենց տուներէն, գործատեղիներէն՝ իրենց կեանքը ազատելու յոյսով եւ շատ անգամ ալ կը մահանային ինչ-ինչ պատճառներով։ Մարդն է որ մարդուն արժանի կը տեսնէր այս տառապանքը վասն մոլեռանդութեան։ Չ՚ուզեր ընդունիլ թէ ուրիշ մը տարբեր հաւատքի, ցեղի պատկանի. կարծես թէ պարտաւոր ըլլայ ամէն մարդ նո՛յնը ըլլալ կամ ընէ իրեն պէս։ Առաւել ցաւալի է տեսնել, թէ շատ անգամ այդ ոճիրները եւ բռնութիւնները կը կատարուին Աստուծոյ անունով։ Կարծես Աստուած կ՚արտօնէ, որ մարդիկ զիրար սպաննեն։ Ո՞ւր մնաց տրամաբանութիւնը եւ խիղճը, որ տրուած է մարդոց, որպէսզի «մարդ»ը զատորոշուի անասունէն։
Ահա պարզուած տեսարանը ցոյց կու տայ, թէ նեղ պայմաններու մէջ ոխերիմ թշնամութիւնը կրնայ իր տեղը թողուլ խաղաղութեան։ Պատկերի այդ շունը եւ կատուն կենդանի օրինակն էին միասնութեան ոգիին, որով անոնք կարողացան իրենց ձագերը ծնիլ միատեղ առանց իրարու հետ կռուելու եւ գուցէ այդ միջոցին իրենց ձագերուն ալ ոչնչացման պատճառ ըլլալով։ Ընդհակառակը հիմա անոնք իբրեւ երջանիկ մայրեր կ՚ապրէին միասին, առանց զիրար յօշոտելու կամ ճանկռտելու։
Արդեօք նոյնը կարելի չէ՞ մարդոց համար ալ։
Այս աշխարհը կը բաւէ ամբողջ մարդոց եւ կենդանիներուն, եթէ կարենան համերաշխ ապրելու եւ իրարու իրաւունքները յարգելու կամքը ցուցաբերեն։
(x) Եաեա, տղոց մեծմայրերուն տուած անունը
Զ. ՍՕՆԱ