ՀԱՅՐԵՆԻՔՈՎ ԱՌԼՑՈՒՆ…

«Եր­րորդ հնա­րա­ւո­րու­թե­նէն յե­տոյ նոր կրցած եմ Հա­յաս­տան հաս­տա­տուի­լ», կ՚ը­սէ զրու­ցա­կիս՝ հմա­յիչ պատ­մա­գէտ Սե­դա Օ­հա­նեա­ն, ո­րուն հետ ծա­նօ­թա­ցայ վեր­ջերս Հա­յաս­տա­նի Գի­տու­թիւն­նե­րու ազ­գա­յին ա­կա­դե­միո­յ Պատ­մու­թեան հիմ­նար­կին մէջ:

Ի­րա­քա­հայ Սե­դա Օ­հա­նեան Պատ­մու­թեան հիմ­նար­կի աշ­խա­տա­կից է, կը զբա­ղի մաս­նա­ւո­րա­պէս Ի­րա­քի հա­յու­թեան պատ­մու­թեան հար­ցե­րով եւ բո­լո­րո­վին վեր­ջերս ան սե­ղա­նին դրաւ «Ի­րա­քի հայ հա­մայն­քը 20-րդ դա­րու­ն» գիր­քը, որ նուի­րուած է ի­րա­քա­հայ բազ­մա­դա­րեան պատ­մու­թեան նո­րա­գոյն դա­րաշր­ջա­նի ան­ցու­դար­ձե­րուն, երբ Ա­ռա­ջին աշ­խար­հա­մար­տի ըն­թաց­քին գաղ­թօ­ճա­խը ըն­դու­նեց պատ­մա­կան Հա­յաս­տա­նի զա­նա­զան շրջան­նե­րէն, յատ­կա­պէս Վաս­պու­րա­կան աշ­խար­հի զա­նա­զան գա­ւառ­նե­րէն, գիւ­ղե­րէն, նաեւ Ատր­պա­տա­կա­նի եւ Թուր­քիոյ հա­յաբ­նակ բնա­կա­վայ­րե­րէն գաղ­թած հայ ժո­ղո­վուր­դի զա­ւակ­նե­րը:

Գիր­քը պէտք է ու­նե­նա­յ նաեւ շա­րու­նա­կու­թիւն։ Սե­դա Օ­հա­նեան մե­զի հետ զրոյ­ցին ժա­մա­նակ ը­սաւ, որ մտա­դիր է նաեւ անդ­րա­դառ­նալ ի­րա­քա­հայ հա­մայն­քի ներ­կայ կեան­քին, ո­րուն ան ժա­մա­նա­կա­կի­ցը ե­ղած է եւ՝ դէպ­քե­րուն ան­մի­ջա­կան ա­կա­նա­տեսն ու մաս­նա­կի­ցը: Մինչ այդ ան ձեռ­նար­կած է հնա­գոյն ժա­մա­նակ­նե­րէն մին­չեւ 20-րդ դա­րը ի­րա­քա­հայ հա­մայն­քի պատ­մու­թեան ու­սում­նա­սի­րու­թեան:

Ի­րա­քա­հայ հա­մայն­քի ներ­կա­յա­ցու­ցիչ­ներ, զա­նա­զան պատ­մա­կան հան­գա­մանք­նե­րու բե­րու­մով, վեր­ջի­նը՝ Ի­րա­քի պա­տե­րազ­մին հե­տե­ւան­քով, ցրուած են աշ­խար­հով մէկ, այդ կար­գին նաեւ սա­կա­ւա­թիւ ի­րա­քա­հա­յեր հաս­տա­տուած են Հա­յաս­տա­նի մէջ:

Հա­ճե­լի է տես­նել Հա­յաս­տան ներ­գաղ­թած սփիւռ­քա­հա­յը, որ ոչ միայն մնա­ցած է հայ­րե­նի­քի մէջ, այ­լեւ կը զբա­ղի գի­տա­կան, հա­յա­գի­տա­կան եւ մտա­ւո­րա­կան աշ­խա­տանք­նե­րով: Ա­նոնց­մէ մէկն է՝ Սե­դա Օ­հա­նեան, որ թէեւ ա­ռան­ձին է Ե­րե­ւա­նի մէջ (իր հա­րա­զատ­նե­րը դուրսն են), սա­կայն եր­բեք մտա­դիր չէ լքել հայ­րե­նի­քը: Կը զար­մա­նամ, երբ ան իր տա­րի­քը կ՚ը­սէ.  սա­կայն ու­րա­խա­լի է նաեւ, որ հա­կա­ռակ կեան­քի ըն­թաց­քին ապ­րած ա­նոր բա­զում փոր­ձու­թիւն­նե­րուն, կեն­սու­րախ է եւ հայ­րե­նի­քի ա­պա­գա­յին հան­դէպ՝ յոյ­սով լի: Ա­մէն առ­տու ան իր քայ­լե­րը կ՚ուղ­ղէ Գի­տու­թիւն­նե­րու ազ­գա­յին ա­կա­դե­միա, ուր իր աշ­խա­տա­սե­նեան­կին մէջ հիւ­րըն­կա­լեց ԺԱ­ՄԱ­ՆԱԿ-ը եւ նոր լոյս ըն­ծա­յած գիր­քին առ­թիւ կի­սեց իր խո­հե­րը:

-Տի­կին Օ­հա­նեան, Դուք բա­ւա­կան ուշ տե­ղա­փո­խուած էք Հա­յաս­տան, կա­րե­լի է ը­սել՝ վեր­ջին հայ­րե­նա­դարձ­նե­րէն էք: Ինչ­պէ՞ս հնա­րա­ւոր դար­ձած է այդ մէ­կը:

-Իմ գի­տակ­ցա­կան կեան­քիս ըն­թաց­քին միշտ փա­փա­քած եմ Հա­յաս­տան գալ եւ վեր­ջա­պէս այս ան­գամ ի­րա­կա­նա­ցաւ այդ մէ­կը ու հնա­րա­ւոր ե­ղաւ 2004 թուա­կա­նին վերջ­նա­կա­նա­պէս հաս­տա­տուիլ: Ա­ռա­ջին ան­գամ 1960-ա­կան­նե­րուն էր, երբ ու­զե­ցի հա­յա­գի­տա­կան ու­սումս հոս շա­րու­նա­կել, բայց ըն­տա­նե­կան հան­գա­մանք­նե­րու պատ­ճա­ռով չյա­ջո­ղե­ցայ փա­փաքս ի­րա­կա­նաց­նել, հա­կա­ռակ ա­նոր որ մուտ­քի թոյլ­տուու­թիւնն ալ ար­դէն ե­կած էր…

Մենք կ­­՚ապ­րէինք Պաս­րա­յի մէջ, գա­ցի Պաղ­տատ Մշա­կու­թա­յին կա­պի կո­մի­տէի ներ­կա­յա­ցու­ցի­չին քով, որ­պէս­զի ու­սումս քա­նի մը տա­րի յե­տաձ­գեմ։ Ան մա­տի­տը ձեռ­քէն նե­տեց, ջղայ­նա­ցաւ, ը­սաւ՝ դուն գի­տե՞ս, որ մենք քու դի­մում­նա­գիրդ, նոյ­նիսկ յանձ­նա­խում­բին չդի­մած մէկ­դի դրինք, ո­րով­հե­տեւ քու ընտ­րած ճիւղդ հա­յա­գի­տու­թիւնն էր, որ ոչ մէ­կը կ՚ընտ­րէ: Սո­վո­րա­բար բո­լո­րը կ­­՚ընտ­րեն բժշկու­թիւն, ճար­տա­րա­պե­տու­թիւն… Ես քիչ մնաց որ լա­յի, ո­րով­հե­տեւ իս­կա­պէս շատ կ­­՚ու­զէի եր­թալ, բայց ըն­տա­նե­կան պա­րա­գա­ներս չէին թոյ­լատ­րեր:

Յա­ջորդ ան­գամ, ա­մու­սի­նիս եւ մայ­րի­կիս հետ պի­տի գա­յինք, նոյ­նիսկ տան կահ-կա­րա­սին վա­ճա­ռե­ցինք, բայց դըժ-բախ­տա­բար նո­րէն չի­րա­կա­նա­ցաւ: 2001 թուա­կա­նին ա­մու­սինս եւ մայ­րիկս, կար­ծես ի­րար­մէ լուր ու­նէին, նախ մայրս մա­հա­ցաւ, ե­րեք ա­միս յե­տոյ՝ ա­մու­սինս... Ի­րենց շի­րիմ­նե­րը շի­նել տուի եւ զգա­ցի, որ այ­լեւս պատ­ճառ մը չու­նիմ Ի­րա­քի մէջ մնա­լու՝ ե­կայ Հա­յաս­տան: Միայն շատ կը զղջամ, քա­նի որ ա­ւե­լի կա­նուխ չկրցայ գալ, գո­նէ ա­մու­սինս ալ հետս գար: Միշտ կու գա­յինք իբ­րեւ զբօ­սաշր­ջիկ, մայրս կ­­՚ը­սէր՝ ինչ­պէ՞ս կ­­՚ըլ­լայ մարդ իր հայ­րե­նի­քը եր­թայ իբ­րեւ զբօ­սաշր­ջիկ…:

-Իսկ այդ հայ­րե­նա­սի­րու­թիւ­նը ուր­կէ՞ ե­կած է, ի՞նչ մի­ջա­վայ­րի մէջ մեծ­ցած էք:

-Հայ­րե­նա­սի­րու­թեան ա­ռա­ջին ու վեր­ջին ու­սու­ցիչս ե­ղած է մայրս: Ան Ե­ղեռ­նը վե­րապ­րող­նե­րէն է եւ գիր­քիս մէջ նշուած այն 800-850 որ­բե­րէն մին է, ո­րոնք տա­րին Ե­րու­սա­ղէմ: Լաւ ա­շա­կերտ ե­ղեր է եւ երբ Յա­կոբ Օ­շա­կա­նը քա­նի մը ՀԲԸՄ-ա­կան­նե­րու հետ այ­ցե­լած էր դպրոց ու իր շա­րադ­րու­թիւ­նը կար­դա­ցած, Օ­շա­կա­նը ձեռ­քը մայ­րի­կիս ու­սին դրած եւ ը­սած է՝ «Ուր­կէ՞ գի­տես այդ­քան շող­շո­ղուն բա­ռեր»: Մա­մաս չոր­րորդ դա­սա­րան ե­ղած է այդ ժա­մա­նակ եւ ի­րեն Կիպ­րոս տա­րեր են՝ Մել­գո­նեան վար­ժա­րան... Մել­գո­նեանն ալ իր կար­գին ազ­դե­ցու­թիւն ձգած է մօրս վրայ: Մայրս շատ հայ­րե­նա­սէր էր։ Ի­րեն Միա­ցեալ Նա­հանգ­նե­րէն քա­նի թեկ­նա­ծու­ներ ա­մուս­նու­թեան ա­ռա­ջար­կով ներ­կա­յա­ցած են, բայց ինք մեր­ժած է զա­նոնք մտա­ծե­լով՝ Ա­մե­րի­կա՞, հայ­րե­նի­քէն այդ­քան հե­ռո՞ւ: Ի­րեն հա­մար ա­մէն ին­չի չափ­ման կէ­տը ե­ղած է Հա­յաս­տա­նը:

Այս­պի­սի մի­ջա­վայ­րի մը մէջ մեծ­ցած եմ, Պաս­րա­յի մէջ, ուր ծնած ու հայ­կա­կան դպրոց յա­ճա­խած եմ մին­չեւ վե­ցե­րորդ դա­սա­րան, քա­նի որ չու­նէինք երկ­րոր­դա­կան վար­ժա­րան:

Դժբախ­տա­բար, պա­տա­նի տա­րի­քէս հան­գա­մանք­նե­րու բե­րու­մով սկսած եմ աշ­խա­տիլ, քա­նի որ հայրս կա­նուխ մա­հա­ցած էր եւ ինձ­մէ մեծ եր­կու եղ­բայր­նե­րուս հետ ցե­րե­կը կ­­՚աշ­խա­տէինք, ե­րե­կո­յեան դպրոց կ՚եր­թա­յինք: Այս վազվ­զու­քին մէջ տա­կա­ւին կը զբա­ղէի նաեւ հա­սա­րա­կա­կան գոր­ծու­նէու­թեամբ: Իսկ հա­սա­րա­կա­կան, միու­թե­նա­կան շար­ժում­նե­րու մաս­նակ­ցու­թիւ­նը կեան­քի պա­հանջն է Սփիւռ­քի մէջ, քա­նի որ հա­յա­պահ­պա­նու­թեան խնդիր կայ, նոր սե­րուն­դը իր ար­մատ­նե­րուն կա­պե­լու հարց կայ:

-Գա­լով գիր­քին, ինչ­պէ՞ս մտայ­ղա­ցաք պատ­րաս­տել նման աշ­խա­տու­թիւն մը:

-Երբ ես Հա­յաս­տա­նի մէջ մա­գիստ­րո­սա­կան դի­մում ներ­կա­յա­ցու­ցի, նիւթ մը պի­տի ընտ­րէի, պատ­մու­թեան ամ­պիո­նի վա­րի­չը՝ Կա­րէն Խա­չատ­րեա­ն խոր­հուրդ տուաւ ընտ­րել ի­րա­քա­հայ հա­մայն­քի պատ­մու­թիւ­նը։ Ան ը­սաւ, որ չկայ այդ­պի­սի ու­սում­նա­սի­րու­թիւն, պա­կաս կայ այդ մար­զին մէջ: Ես ալ այդ նիւ­թով առ ի հե­տաքրք­րու­թիւն բա­ւա­կան նիւ­թեր հա­ւա­քած էի եւ կար­ծես այդ­պի­սի ա­ռա­ջար­կի մը կը սպա­սէի, հա­կա­ռակ ա­նոր որ իբ­րեւ Ե­ղեռ­նը վե­րապ­րա­ծի զա­ւակ, կ­­՚ու­զէի ար­հա­ւիր­քէն նիւթ մը պատ­րաս­տել:

Գիր­քին հա­մար շատ բան պար­տա­կան եմ Պա­րոն Խա­չատ­րեա­նին: Իբ­րեւ ղե­կա­վար ընտ­րե­ցի Վլա­տի­միր Բար­խու­տա­րեա­նը, որ զիս ա­ռաջ­նոր­դեց ճիշդ ու­ղիով:

Շա­տե­րը կը հե­տաքրք­րէ 20-րդ դա­րը։ Մենք բո­լորս Ի­րաք ապ­րած ենք, այդ հա­մայն­քը կազ­մա­ւո­րող­նե­րուն ժա­ռանգ­նե­րը ե­ղած ենք, մա­նա­ւանդ Վա­նի հե­րո­սա­մար­տը կեր­տող­նե­րուն զա­ւակ­ներն ենք, ուս­տի մեր սե­րունդն էր, որ պի­տի գրէր այս պատ­մու­թիւ­նը:

-Ի՞նչ աղ­բիւր­նե­րէ օգ­տուած էք:

-Օգ­տուած եմ Գաղ­թա­կա­նու­թեան կո­մի­տէի եւ Մի­ջա­գետ­քի՝ Տա­րագ­րե­լոց Յանձ­նա­խում­բի ցարդ չհրա­տա­րա­կուած փաս­տա­թուղ­թե­րէն: Հա­յաս­տա­նի Ազ­գա­յին ար­խի­ւին մէջ ե­ղած նիւ­թե­րէն, ո­րոնք նաեւ Ազ­գա­յին պա­տուի­րա­կու­թեան ֆոն­տին նիւ­թերն են, ո­րոնք եր­ջան­կա­յի­շա­տակ Վազ­գէն Ա­ռա­ջին Կա­թո­ղի­կո­սի ջան­քե­րով Փա­րի­զէն Հա­յաս­տան փո­խադ­րուե­ցան, վեր­ջա­պէս, օգ­տուած եմ ար­խի­ւէ մը, որ միայն հա­սա­նե­լի էր ին­ծի: Այդ մէ­կը Լե­ւոն Շա­ղո­յեա­նի ար­խիւն էր։ Ա­նոր ազ­գա­կան­նե­րը իմ ըն­կե­րու­հի­ներս են եւ անձ­նա­կան այդ հան­գա­ման­քով կրցած եմ օգ­տուիլ Շա­ղո­յեա­նի ար­խի­ւէն, որ իս­կա­պէս հա­րուստ աղ­բիւր մըն էր: Ես այդ թուղ­թե­րուն Պաղ­տատ եր­թա­լով կը ծա­նօ­թա­նա­յի, լու­սան­կա­րե­լով զա­նոնք, բայց այ­սօր այդ ար­խիւն ալ Հա­յաս­տա­նի մէջ է եւ յու­սամ օր մը կը յանձ­նուի Ազ­գա­յին ար­խի­ւին:

-Ժա­մա­նա­կի ըն­թաց­քին նուա­զած է ի­րա­քա­հա­յու­թեան թի­ւը եւ այ­սօր ալ հա­մայն­քը այն­քան ալ մեծ չէ, այն­պէս չէ՞:

-Մին­չեւ 70-ա­կան­նե­րը Ի­րա­քի մէջ 25 հա­զար հայ կ՚ապ­րէր: Վեր­ջին ե­րեք տաս­նա­մեակ­նե­րուն ի­րա­քա­հայ հա­մայն­քին կը սպա­սէր փոր­ձու­թիւն­ներ՝ Ի­րաք-Ի­րան ու­թա­մեայ դա­ժան պա­տե­րազ­մը, Ի­րա­քի կող­մէ Քուէյթ ներ­խու­ժու­մէն ետք երկ­րին դէմ սկսած պա­տե­րազ­մը, տնտե­սա­կան շրջա­փա­կու­մը, մի­ջազ­գա­յին պատ­ժա­մի­ջոց­նե­րը, եւ վեր­ջա­պէս, 2003 թ­­ուա­կա­նին ա­մե­րի­կեան զօր­քե­րու կող­մէ չար­դա­րա­ցուած ներ­խու­ժու­մը Ի­րաք, երկ­րի բո­լոր կեն­սա­կան են­թա­կա­ռոյց­նե­րու ան­գոր­ծա­ծե­լիու­թիւ­նը եւ օ­րի­նա­կան վար­չա­կար­գի տա­պա­լու­մը: Յատ­կա­պէս վեր­ջին ի­րա­դար­ձու­թիւն­նե­րը պատ­ճառ հան­դի­սա­ցան քա­ղա­քա­կան ան­կա­յու­թեան, ա­նիշ­խա­նու­թեան, ազ­գա­մի­ջեան բա­խում­նե­րու, ո­րու հե­տե­ւան­քով երկ­րէն մեծ թի­ւով քրիս­տո­նեա­ներ, նե­րա­ռեալ հա­յե­րը, կրկին ձեռք ա­ռին գաղ­թա­կա­նի ցու­պը: Ո­մանք ալ տե­ղա­փոխուե­ցան Ի­րա­քի Քիւր­տիս­տա­նի մէջ գտնուող զա­նա­զան բնա­կա­վայ­րեր, ուր յա­րա­բե­րա­կան ան­դորր ու խա­ղա­ղու­թիւն կար: Այս­տեղ հաս­տա­տուած հա­յե­րը, ինչ­պէս ե­ղած է պատ­մու­թեան ըն­թաց­քին, կա­ռու­ցե­ցին ե­կե­ղե­ցի­ներ, դպրոց­ներ, հա­սա­րա­կա­կան գոր­ծու­նէու­թեանց հա­մար կեդ­րոն­ներ: Սա­կայն, հա­կա­ռակ ա­պա­հո­վու­թեան առ­կա­յու­թեան, այս­տեղ ալ հաս-­տա­տուած հա­յոր­դի­նե­րը մատ­նուած են ան­գոր­ծու­թեան՝ քրդե­րէն լե­զուի չի­մա­ցու­թեան պատ­ճա­ռաւ, ո­ր Քիւր­տիս­տա­նի մէջ պար­տա­դիր պայ­ման է՝ աշ­խա­տան­քի ձեռ­նար­կե­լու հա­մար:

Մին­չեւ 2003 թուա­կա­նը չա­րա­բաս­տիկ դէպ­քե­րը՝ Ի­րա­քի հայ գաղ­թօ­ճա­խը կը դա­սուէր բար­գա­ւաճ եւ բա­րե­կե­ցիկ գա­ղութ­նե­րու շար­քին: Սա­կայն, վեր­ջին տա­սը տա­րի­նե­րու ըն­թաց­քին քա­ղա­քա­կան ա­նա­պա­հով եւ տնտե­սա­կան առ­կայ անն­պաստ պայ­ման­նե­րուն հե­տե­ւան­քով ի­րա­քա­հա­յու­թիւ­նը կրկին գաղ­թեց…

Ի­րա­րու յա­ջոր­դած պա­տե­րազմ­նե­րու եւ տնտե­սա­կան մեծ ան­կու­մի պատ­ճա­ռով ի­րա­քա­հա­յու­թիւ­նը ցրուե­ցաւ, շատ քիչ հայ մնա­ցած է հի­մա Ի­րա­քի մէջ, հա­կա­ռակ, որ մնա­ցած հա­յու­թիւնն ալ հայ­կա­կան կեան­քով կ՚ապ­րի:

- Վեր­ջին պա­տե­րազ­մէն ետք ի­րա­քա­հա­յե­րը մա­նա­ւանդ ե­կած են Հա­յաս­տան։ Բայց Հա­յաս­տան գա­լով, կար­ծես հոս ալ չմնա­ցին, այն­պէս ինչ­պէս սու­րիա­հա­յե­րը, ո­րոնք նոյն­պէս պա­տե­րազ­մի պատ­ճա­ռաւ ե­կած են: Ի՞նչն էր հար­ցը, ին­չո՞ւ ա­նոնք չհիմ­նա­ւո­րուե­ցան հոս:

-Նախ, սու­րիա­հա­յե­րը ա­ւե­լի մեծ թի­ւով, ա­ւե­լի զան­գուա­ծա­բար ե­կան: Յա­ճախ դառ­նու­թիւն կը զգամ, ա­յո, որ մեր ի­րա­քա­հա­յե­րուն նոյն կա­րե­ւո­րու­թիւ­նը չտըր-ւե­ցաւ, ինչ որ կը տրուի հի­մա սու­րիա­հա­յե­րուն։ Բայց կա­ռա­վա­րա­կան մա­կար­դա­կով ալ ար­դէն զգա­ցած են այդ մէ­կը եւ Սփիւռ­քի նա­խա­րարն ալ սու­րիա­հա­յե­րուն գա­լուն ա­ռի­թով ը­սած է, որ չգոր­ծենք այն սխա­լը, զոր գոր­ծե­ցինք ի­րա­քա­հա­յե­րուն նկատ­մամբ, այ­սինքն ի­րենք ալ գի­տեն այն բաց­թո­ղու­մը, ինչ որ ե­ղաւ ի­րա­քա­հա­յե­րուն հան­դէպ: Քա­նի ձեռ­նե­րէց մար­դիկ ե­կան, գործ հիմ­նե­ցին, յա­ջո­ղու­թիւն չու­նե­ցան, գա­ցին: Հի­մա հա­զիւ եր­կու հա­րիւր ի­րա­քա­հայ կայ հոս:

-Իսկ Դուք ա­ռան­ձին չէ՞ք զգար Հա­յաս­տա­նի մէջ, քա­նի որ ի­րա­քա­հա­յե­րու մաս­նա­ւոր գոր­ծող հա­մայնք մըն ալ չկայ հոս:

-Ո՛չ: Եր­բեք: Մար­դիկ չեն հա­ւա­տար: Երբ կ՚եր­թամ Միա­ցեալ Նա­հանգ­ներ, ուր կան իմ եր­կու քոյ­րերս եւ ե­րեք եղ­բայր­ներս ի­րենց ե­րա­խա­նե­րով, հոն ա­ւե­լի ա­ռան­ձին կը զգամ: Հոս օ­րերս լե­ցուն են, միշտ կար­դա­լու, ու­սում­նա­սի­րե­լու մէջ եմ: Ես զիս հայ­րե­նի­քով լե­ցուած կը զգամ:

ՍԵԴԱ ՏԱՃԱՏ ՕՀԱՆԵԱՆ

Ծնած է Պաս­րա՝ Ի­րաք, վաս­պու­րա­կան­ցի ծնող­քէ: Նախ­նա­կան ու­սու­մը ստա­ցած է տեղ­ւոյն Հայ ազ­գա­յին վար­ժա­րա­նին մէջ: Ըն­տա­նե­կան պայ­ման­նե­րու բե­րու­մով՝ հար­կադ-րըւած ցե­րեկ­նե­րը աշ­խա­տած է նա­ւա­յին ա­պա­հո­վագ­րու­թեան ո­լոր­տին մէջ, իսկ ու­սու­մը շա­րու­նա­կած է տե­ղա­կան երկ­րոր­դա­կան եւ բարձ­րա­գոյն գի­շեր­թօիկ ու­սում­նա­կան հաա­տա­տու­թեանց մէջ: Ուս­ման եւ աշ­խա­տան­քա­յին կեան­քին զու­գա­հեռ, գոր­ծօն մաս­նա­կու­թիւն բե­րած է հա­մայն­քա­յին հա­սա­րա­կա­կան աշ­խա­տանք­նե­րուն՝ Պաս­րա­յի Հայ կա­րօ­տե­լոց խնա­մա­կա­լու­թեան, Պաս­րա­յի հայ երկ­սեռ ե­րի­տա­սար­դաց միու­թեան ա­ռըն­թեր ե­ղած է ան­դամ Մշա­կու­թա­յին յանձ­նա­խում­բին, կազ­մա­կեր­պե­լով եւ ներ­կա­յաց­նե­լով դա­սա­խօ­սու­թիւն­ներ. ինչ­պէս՝ Հայ ժո­ղո­վուր­դի ծա­գու­մը, Հա­յոց հին կրօ­նը, Լե­ւոն Շան­թի «Դար­ձ­»ի գրա­կան դա­տա­վա­րու­թիւ­նը եւ այլն:

Աշ­խա­տան­քի բե­րու­մով Պաղ­տատ փո­խադ-րըւե­լէ ետք, Սեդա Օհանեան ան­դա­մակ­ցած է Պաղ­տա­տի Հայ երկ­սեռ ե­րի­տա­սար­դաց միու­թեան Գի­տա­կան եւ մշա­կու­թա­յին յանձ­նա­խում­բին՝ մաս­նակ­ցե­լով վեր­ջի­նիս կազ­մա­կեր­պած տա­րե­կան գի­տա­կան-մշա­կու­թա­յին հա­մա­գու­մար­նե­րուն եւ տա­րա­տե­սակ մշա­կու­թա­յին ձեռ­նարկ­նե­րուն: Նաեւ ե­ղած է Ի­րա­քի Ա­ռաջ­նոր­դա­րա­նի «Կան­թե­ղ» ե­ռամ­սեայ պաշ­տօ­նա­թեր­թի խմբագ­րա­կան կազ­մի ան­դամ՝ մին­չեւ Հայ­րե­նիք տե­ղա­փո­խուի­լը:

2004 թուա­կա­նին հայ­րե­նա­դար­ձած է Հա­յաս­տան: 2009 թուա­կա­նին ըն­դու­նուած է Հա­յաս­տա­նի Հան­րա­պե­տու­թեան Գի­տու­թիւն­նե­րու ազ­գա­յին ա­կա­դե­միո­յ Պատ­մու­թեան կա­ճառ, որ­պէս թեկ­նա­ծու, ստա­նա­լով մա­գիստ­րո­սի ո­րա­կա­ւո­րում՝ Պատ­մու­թիւն մաս­նա­գի­տու­թեամբ, 2011 թուա­կա­նին:

2011-2014 թուա­կան­նե­րուն մի­ջեւ ե­ղած է Հա­յաս­տա­նի Գի­տու­թիւն­նե­րու ազ­գա­յին ա­կա­դե­միոյ Պատ­մու­թեան հիմ­նար­կի աշ­խա­տող: 2015 թուա­կա­նին պաշտ­պա­նած է թեկ­նա­ծուա­կան ա­տե­նա­խօ­սու­թիւ­նը «Ի­րա­քի հայ­կա­կան հա­մայն­քը 20-րդ դա­րու­ն» նիւ­թով: 2015 թուա­կա­նին աշ­խա­տա­նքի ան­ցած է Հա­յաս­տա­նի Գի­տու­թիւն­նե­րու ազ­գա­յին ա­կա­դե­միոյ Պատ­մու­թեան հիմ­նար­կի Սփիւռ­քի եւ գաղ­թօ­ճախ­նե­րու բա­ժի­նին մէջ: Հե­ղի­նակ է քա­նի մը գի­տա­կան յօ­դուած­նե­րու: Մաս­նակ­ցած է 2015 թուա­կա­նին Պաղ­տա­տի մէջ 100-ա­մեա­կի տա­րե­լի­ցին գու­մա­րուած մի­ջազ­գա­յին գի­տա­ժո­ղո­վին՝ կազ­մա­կեր­պուած Ի­րա­քա­հայ Թե­մի Ա­ռաջ­նոր­դա­րա­նին կող­մէ եւ մաս­նակ­ցու­թեամբ՝ Հա­յաս­տա­նի Հան­րա­պե­տու­թան դես­պա­նու­թեան:

«Ի­րա­քի հայ­կա­կան հա­մայն­քը 20-րդ դա­րու­ն» աշ­խա­տու­թիւ­նը հե­ղի­նա­կին ա­ռա­ջին մե­նագ­րու­թիւնն է:

ԱՆՈՒՇ ԹՐՈՒԱՆՑ