ԱՊՐԷ՛Ք, ԵՐԵԽԵ՛Ք, ԲԱՅՑ ՄԵԶ ՊԷՍ ՉԱՊՐԷՔ

Մեր մեծերուն ժպիտը, ուրախութիւնը կեղծ էր, լիաթոք չէր. հայեացքի խորքին մէջ անհուն տխրութիւն, թախիծ մը կար քօղարկուած:

Մեծ մայրս ու մեծ հայրս ընկերասէր, խնդումերես, հիւրընկալ ու սրտաբաց մեծութիւններ էին ինծի համար: Ժպիտն անպակաս էր իմ Իզապելլա մեծ մօր դէմքէն: Սակայն այդ ժպիտը միշտ ստուերի տակ թողած ունէր տխրութիւն մը:

Երբեմն ուրախութեան, երջանկութեան չափերը կը հասնէին տիեզերականի, բայց տխրանքի շղարշը կը յամառէր... Եթէ նոյնիսկ անհետանար, ապա միայն քանի մը երկվայրկեանով:

Երբ տատս իր մեղմիկ ձայնով ինծի դրուագներ կը պատմէր իր կեանքէն, այդ ամէնը իմ աչքի առջեւ կը կենդանանար: Ես շատ կ՚ուզէի յայտնուիլ անցեալի մէջ: Ամէն անգամ երանի կու տայի մեծ մօրս, իսկ ան բարեհամբոյր կերպով կը միջամտէր. «Աստուած մի արասցէ»:

Մեծ հայրս սակաւախօս էր: Բնաւ չէր սիրեր խօսիլ իր անցած ուղիի մասին: Կ՚ըսէր, թէ պատմելիք բան մը չկայ: Իմ այդ հարցին ի պատասխան Զաւէն պապս կը սիրէր մէջբերել Թումանեանի յայտնի տողերը. «Ապրէ՛ք, երեխե՛ք, բայց մեզ պէս չապրէք»: Սա հին օրհնութիւնը կը հնչէր ոչ միայն իմ մեծ հօր շուրթերէն, այլ՝ բոլոր մեծահասակներու. այսպէս կ՚օրհնէին ծանօթ ու անծանօթ բոլոր երիտասարդներն ու մանուկները:

Մինչեւ վերջերս ես  ու ինծի պէս շատեր չէինք հասկնար սա իմաստուն խօսքերուն իմաստը: Նոյնիսկ երբեմն կը վերածէինք զայն զուարճանքի: Աւա՜ղ, այսօր մենք ամենայն գիտակցութեամբ կը հասկնանք: Այսուհետ, ամէն անգամ մեր զաւակներու աչքերուն մէջ նայած ատեն՝ բարձրաձայն թէ մտքի մէջ կ՚արտասանենք. «Ապրէ՛ք, երեխե՛ք, բայց մեզ պէս չապրէք»:

Երանի թէ երբեք չճանչնայինք սա քանի մը բառի ետեւը պահուըտած տառապանքը ու ստիպուած մեր երեխաները չօրհնէինք հին օրհնութեամբ.

Կանաչ, վիթխարի ընկուզենու տակ,
Իրենց հասակի կարգով, ծալպատակ,
Միասին բազմած,
Մի շրջան կազմած,
Քեֆ էին անում
Եւ ուրախանում
Մեր հսկայ պապերն ու մեր հայրերը՝
Գիւղի տէրերը:
Մենք, առոյգ ու ժիր գեղջուկ մանուկներ,
Երեք դասընկեր,
Նրանց առաջին գլխաբաց կանգնած,
Ձեռքներս խոնարհ սըրտներիս դրած,
Զի՛լ, ուժեղ ձայնով նրանց սպասում -
Տաղ էինք ասում:

Երբ զուարթաձայն մեր երգը լռեց,
Մռայլ թամադէն բեխերն ոլորեց,
Նրա հետ վերցրին լիք բաժակները
Բոլոր մեծերը
Ու մեզ օրհնեցին. - «Ապրէ՜ք, երեխե՜ք,
Բայց մեզ պէս չապրէք...»:

Ժամանակ անցաւ, նրանք էլ անցան,
Զուարթ երգերս վշտալի դարձան.
Եւ ես յիշեցի մեր օրը լալիս,
Թէ մեզ օրհնելիս
Ինչու ասացին. - «Ապրէ՜ք, երեխե՜ք,
Բայց մեզ պէս չապրէք...»

Խաղաղութի՛ւն ձեզ, մեր անբա՜խտ պապեր,
Ձեզ տանջող ցաւը մե՜զ էլ է պատել:
Այժմ, տխրութեան թէ քեֆի ժամին,
Մենք էլ՝ օրհնելիս մեր զաւակներին՝
Ձեր խօսքն ենք ասում. - «Ապրէ՜ք, երեխե՜ք,
Բայց մեզ պէս չապրէք...»

ԱՐԵՒԻԿ ՊԱՊԱՅԵԱՆ