ԳԵՏԱՓԻՆ

Ամառնային տաք օր մը, ճանճախեղդ մեր հիւղակին մէջ աշխարհ եկեր եմ ես։ Մայրս մինակ ունեցեր, մինակ մեծցուցեր է զիս։ Հայրն ինծի համար անծանօթ բան մըն է։

Աւազին պատկաներ է մանկութիւնս։

Դեռ մէկ տարեկանիս, երբ մեծ մայրս առաջին անգամ դուրս հաներ ու դրեր է զիս աւազին, պառկեր եմ եղեր, գրկեր աւազը, ու քնացեր անմիջապէս։ Եւ ամբողջ մանկութեանս ընթացքին սիրեր եմ անիկա։ Կը յիշէին, համագիւղացիք, թէ ինչպէս տաք հատիկներուն վրայէն սողալով կ՚երթամ եղեր մէկ տղեկէ միւսը, մէկ աղջնակէ միւսը, ձեռքս վեր կը բարձրացնեմ ու բուռ մը աւազ կը նուիրեմ անոնց։

Այս ամէնը, սակայն, ամբարած, լսած, վերալսած, կառուցուած յիշողութեանս մաս են. ուրիշներու պատմածներէն անկախ՝ այդ օրերէն բան չեմ յիշեր։

Անձնական, իրական, թերեւս ֆիզիքական յիշողութիւնս կը սկսի գետակով։ Սրճագոյն ան ալ, գրեթէ այնքան ինչքան աւազը, բայց շարժող։ Շարժում, որ գրաւած էր զիս մանուկ տարիքէս։ Շարժում, որ զիս դուրս ու հեռու կը տանէր նախ մեր տունէն, երբ ամէն առաւօտ կը ձգտէի դէպի գետափը, եւ յետոյ արդէն հեռու գիւղէն իսկ, երբ միտքս իր զարգացումը կը դնէր գետի յոյսին, նաւակ մը կը նստէր կարծես, կը փորձէր երթալ կտոր մը այդ փայտին հետ, կամ այդ տերեւներու խուրձին, ու հարց կու տար.

Ու՞ր կ՚երթայ գետը... ի՞նչ կայ հոն՝ անդին այդ ծառերէն, որոնց շուրջը կը դառնայ ջուրն ու կ՚ անհետի...

Օր մը, մի քանի տարի անց, երբ արդէն վաղ պատանեկութեանս մէջ էի, ընկերոջ մը հետ մենք մեզի պիտի հարցնէինք նոյն հարցումը, եւ գիւտ մը ընէինք. կարելի էր երթա՛լ, դու՛րս գալ գիւղակէն, անցնիլ կողքի անտառ ու տեսնե՛լ, թէ ո՛ւր կ՚երթար գետը։ Եւ ճաշէն առաջ, երբ մայրերը ներսն էին՝ պղնձեայ խոշոր սաներուն մէջ ապուր պատրաստելու, անցանք սահմանները մեր, մտանք անտառ, հասանք այդ ծառերուն, որոնց շուրջ կը դառնար ջուրն ու կ՚անհետէր, եւ գտանք պատասխանը հարցումին։

Ջուրը կ՚երթար ուղիղ, բաւական երկար, յետոյ ձախ մը կ՚ընէր ու կ՚անհետէր։

Բայց յետո՞յ. յետոյ ու՞ր կ՚երթար։

Քանի մը տարի եւս էր պէտք հետեւելու համար գետին, եւ անոր հետ, անոր կողքին քալելով, աւելի եւս ընդարձակել սահմաններս իմ, հասնելու համար կանաչ լճակին, յետոյ անկէ ալ անդին, տեսնելու սարահարթերը, իջնելու ձոր գետին հետ, եւ օր մըն ալ, մինչեւ արեւմար քալելէ ետք, գտնելու համար խոշոր ու անծայրածիր ովկիանոսն այդ եւ, անխուափելիօրէն, հորիզոնն իր՝ նոր անյայտներ, նոր հարցումներ ստեղծող։

Հորիզոնն այդ, որուն գամուած պիտի մնար ուղեղս տարիներով, մինչեւ ա՛յդ ալ անցնելով, ա՛յդ ալ կտրելով յայտնուէի այստեղ՝ Մայամի, ուր եւ նստած, արդէն որպէս գրող, պիտի նայէի ետեւ՝ կարօտով։

Ետեւ՝ ովկիանոսին, անոր հորիզոնէն անդին՝ մեր ցամաքամասի ափին, ափէն ընկերակցէի գետին, քալէի անոր հետ ձորի մէջէն, բարձանայի վեր մինչեւ լիճ, գետը կորսուէր անոր մէջ, յետոյ միւս կողմէն դուրս գար փոքրացած, եւ սահէր դէպի մեր անտառ, մեր գետափ ու գիւղ, հասնէի մեր հիւղակ, ու պառկէի տաքուկ աւազին վրայ, մօրս քնքուշ նայուածքին տակ։

ԵՐԱՄ

Ուրբաթ, Մարտ 6, 2020