ՅԵՏԸՆՏՐԱԿԱՆ ՀԱՅԱՍՏԱՆԸ

Հա­յաս­տա­նի Ազ­գա­յին ժո­ղո­վի 6-րդ գու­մար­ման ընտ­րու­թիւն­նե­րը ա­ւար­տե­ցան, որ Սահ­մա­նադ­րու­թեան՝ 2015 թուա­կա­նին տե­ղի ու­նե­ցած փո­փո­խու­թե­նէն ետք խորհր­դա­րա­նա­կան ա­ռա­ջին ընտ­րու­թիւնն էր։ Այս ընտ­րու­թիւն­նե­րով, փաս­տա­ցիօ­րէն Հա­յաս­տան ան­ցում կա­տա­րեց կա­ռա­վար­ման խորհր­դա­րա­նա­կան հա­մա­կարգ։ Երկ­րին նա­խա­գա­հը կը շա­րու­նա­կէ մնալ պե­տու­թեան գլու­խը, սա­կայն ա­նոր լիա­զօ­րու­թիւն­նե­րը կը նուա­զին յօ­գուտ վար­չա­պե­տին եւ Ազ­գա­յին ժո­ղո­վին։ 2018 թուա­կա­նին գոր­ծող նա­խա­գա­հի լիա­զօ­րու­թիւն­նե­րը ա­ւար­տե­լէն ետք նոր նա­խա­գա­հը կ՚ընտրէ այս ընտ­րու­թիւն­նե­րու ար­դիւն­քին ձե­ւա­ւո­րուած Ազ­գա­յին ժո­ղո­վը։ Նո­րըն­տիր նա­խա­գահն ալ իր կար­գին կը նշա­նա­կէ խորհր­դա­րա­նա­կան կա­յուն մե­ծա­մաս­նու­թեան ներ­կա­յա­ցու­ցած վար­չա­պե­տը։

Ինչ­պէս ծա­նօթ է, Հա­յաս­տա­նի խորհրդա­րան ան­ցած են ընտ­րու­թիւն­նե­րուն մասնակ­ցած ի­նն ու­ժե­րէն չոր­սը՝ Հա­յաս­տա­նի Հան­րա­պե­տա­կան կու­սակ­ցու­թիւ­նը, «Ծա­ռու­կեա­ն» դա­շին­քը, «ԵԼՔ» դա­շին­քը եւ Հայ յեղա­փո­խա­կան դաշ­նակ­ցու­թիւ­նը (ՀՅԴ): Հա­յաս­տա­նի խորհր­դա­րա­նա­կան յա­ջորդ ընտ­րու­թիւն­նե­րը տե­ղի կ­­՚ու­նե­նան 2022 թուա­կա­նին:

Հա­յաս­տա­նի խորհր­դա­րա­նա­կան յե­տընտ­րա­կան ի­րա­վի­ճա­կին շուրջ սկսած են քա­ղա­քա­գէտ­նե­րու, վեր­լու­ծա­բան­նե­րու, քա­ղա­քա­կան, հա­սա­րա­կա­կան դաշ­տը քննար­կող­նե­րու վեր­լու­ծու­թիւն­նե­րը: Թէեւ տե­սա­կէտ­նե­րը, հիմ­նա­կա­նին մէջ, ի­րար­մէ չեն տար­բե­րիր եւ գրե­թէ բո­լոր վեր­լու­ծա­բան­ներն ալ կը նկա­տեն, որ ար­դիւնք­նե­րը սպա­սե­լի էին, այ­նուա­մե­նայ­նիւ, ԺԱ­ՄԱՆԱ­Կ­-ը անդ­րա­դար­ձաւ ա­նոնց­մէ եր­կու­քին՝ «Կով­կա­ս» հիմ­նար­կի տնօ­րէն, ծա­նօթ քա­ղա­քա­գէտ՝ Ա­լեքսանտր Իս­քան­տա­րեա­նի եւ քա­ղա­քա­գէտ, քա­ղա­քա­գի­տու­թեան տոք­թոր եւ վեր­լու­ծա­բան՝ Հայկ Ա. Մար­տի­րո­սեա­նի տե­սա­կէտ­նե­րուն:

Ա­լեք­սանտր Իս­քան­տա­րեա­նին հետ հան­դի­պե­ցանք «Ար­մէնփ­րէ­ս­»ի մա­մու­լի սրա­հը, ուր ան ա­սու­լիս մը ու­նե­ցաւ, իսկ Հայկ Ա. Մար­տի­րո­սեա­նը յա­տուկ հար­ցազ­րոյց մը տուաւ ԺԱ­ՄԱ­ՆԱ­Կ­-ին:

Ըստ «Կով­կա­ս» հիմ­նար­կի տնօ­րէն՝ Ա­լեք­սանտր Իս­քան­տա­րեա­նին, ա­մէն ինչ կան­խա­տե­սե­լի էր.

«Ընտ­րու­թեան ար­դիւնք­նե­րուն նո­րու­թիւն­ներ չեմ տես­ներ, ա­մէն ինչ ե­ղաւ այն­պէս, ինչ­պէս կը սպա­սուէր: Սկիզ­բէն ալ յստակ էր, որ հան­րա­պե­տա­կան­նե­րը մե­ծա­մաս­նու­թիւն պի­տի կազ­մեն, երկ­րորդ ու­ժը պի­տի ըլ­լար «Ծա­ռու­կեա­ն» դա­շին­քը եւ ակն­յայտ էր, որ խորհր­դա­րան պի­տի անց­նէր նաեւ «ԵԼՔ»ը, քա­նի որ ա­նոր ան­դամ­նե­րը վատ չեն աշ­խա­տած, եւ ա­նոնց կող­մէն գրե­թէ ութ տո­կոս հա­ւա­քե­լը նո­րու­թիւն չէր ին­ծի հա­մար։ Իսկ այն, որ դաշ­նակ­ցա­կան­նե­րը կ­­՚անց­նէին, նոյն­պէս պարզ էր, բայց ա­նոնք մէկ տո­կոս ա­ւե­լի հա­ւա­քե­ցին, քան ես կը սպա­սէի։ Կը սպա­սուէր նաեւ, որ հին­գե­րորդ ուժ մըն ալ ըլ­լար, բայց չե­ղաւ, սա­կայն այդ մէ­կը շատ բան չի փո­խե­ր», ը­սաւ Ա­լեքսանտր Իս­քան­տա­րեան:

Ըստ Ա­լեք­սանտր Իս­քան­տա­րեա­նին, խորհր­դա­րան մտած ու­ժե­րու ծրա­գիր­նե­րը ա­ւե­լի շատ կե­նաց­ներ են, քան՝ ծրա­գիր­ներ, իսկ մար­դի­կը գրա­ւե­լու ա­նոնց զէն­քը գա­ղա­փա­րա­կան չէր, այլ էր։ Քիչ թէ շատ հասկ­նա­լի է, թէ ինչ­պէս կը դա­սա­ւո­րուին ու­ժե­րը խորհր­դա­րա­նին մէջ։ Ա­մե­նայն հա­ւա­նա­կա­նու­թեամբ, Հա­յաս­տա­նի Հան­րա­պե­տա­կան կու­սակ­ցու­թիւ­նը մե­ծա­մաս­նու­թիւն կը կազ­մէ ա­ռանց միա­ցու­թեան ոե­ւէ մէ­կուն հետ, բայց եւ չի բա­ցա­ռուիր, որ ա­նոնք դաշ­նակ­ցա­կան­նե­րուն հետ առ­ժա­մեայ միու­թիւն մը կազ­մեն:

Քա­ղա­քա­գէտ, քա­ղա­քա­գի­տու­թեան տոքթոր՝ Հայկ Ա. Մար­տի­րո­սեա­նի հար­ցազ­րոյ­ցը՝ ԺԱ­ՄԱ­ՆԱ­Կ­-ին: Հայկ Ա. Մար­տի­րո­սեան ա­ւար­տած է Սոր­պո­նի հա­մալ­սա­րանը, ուր­կէ ալ ստա­ցած է գի­տա­կան կո­չու­մը: Մար­տի­րո­սեան հայ­կա­կան մա­մու­լի մէջ մշտա­կան ներ­կա­յու­թիւն ու­նի եւ իբ­րեւ վեր­լու­ծա­բան մեծ ճա­նա­չում կը վա­յե­լէ Հա­յաս­տա­նի մէջ եւ ա­նոր սահ­ման­նե­րէն դուրս:

Ան 2000-ա­կան­նե­րուն «Արմ­Նիւզ» հե­ռուս­տաըն­կե­րու­թեան «Մեկ­նա­բա­նու­թիւ­ն» հա­ղորդ­ման հիմ­նադիրն ու վա­րողն էր: Դա­սա­ւան­դած է Խա­չա­տուր Ա­բո­վեա­նի անուան Հայ­կա­կան ման­կա­վար­ժա­կան հա­մալ­սա­րա­նէն ներս եւ Հա­յաս­տա­նի Ա­մե­րի­կեան հա­մալ­սա­րա­նը: Հայկ Մար­տի­րո­սեան ե­ղած է նաեւ Հա­յաս­տա­նի Գե­րա­գոյն դա­տա­կան ա­տեա­նի՝ Վճռա­բեկ դա­տա­րա­նի նա­խա­գա­հի խորհր­դա­կա­նը: 2016 թուա­կա­նին նշա­նա­կուած է Հա­յաս­տա­նի Վար­չա­պե­տի ա­ւագ օգ­նա­կան, այ­նու­հե­տեւ հրա­ժա­րած է այդ պաշ­տօ­նէն:

Տքթ. Հայկ Մար­տի­րո­սեա­ն սու­րիա­կան պա­տե­րազ­մի, Ռու­սաս­տա­նի, Միա­ցեալ Նա­հանգ­նե­րու ներ­քին եւ ար­տա­քին քա­ղա­քա­կա­նու­թիւն­նե­րու, եւ ան­շուշտ, հա­յաս­տա­նեան եւ հայ­կա­կան քա­ղա­քա­կա­նու­թեան յա­ռա­ջա­տար մաս­նա­գէտ է:

-Պա­րոն Մար­տի­րո­սեան, ինչ­պէ՞ս կը գնա­հատէք Հա­յաս­տա­նի խորհր­դա­րա­նա­կան ընտ­րու­թեան ար­դիւնք­նե­րը:

-Շատ վատ: Ան­ցեալ Ապ­րի­լին մենք կորսն­ցու­ցինք Հա­յաս­տա­նի մէկ մաս­նի­կը: Այս Ապ­րի­լին՝ ողջ Հա­յաս­տա­նը: Ան, որ հա­յաս­տա­նեան հա­սա­րա­կու­թեան մէկ մա­սը ան­տար­բեր-բթա­ցած է (զոմ­պիա­ցուած), իսկ միւս մասն ալ՝ խո­րա­պէս հիաս­թա­փուած ան­շուշտ, իշ­խա­նու­թեան «ձեռք­բե­րում­ն» է: Եւ այդ «ձեռք­բեր­մամ­բ» ալ յա­ռա­ջի­կայ տա­րի­նե­րուն վերջ­նա­կա­նա­պէս կ՚ոչն­չաց­նեն Հա­յաս­տա­նը:

-Սպա­սե­լի՞ էին խորհր­դա­րան մուտ­քը այն չորս քա­ղա­քա­կան ու­ժե­րուն, ո­րոնք յաղ­թա­հա­րե­ցին նուա­զա­գոյն շե­մը:

-Կը սպա­սուէր ա­ւե­լի շատ ու­ժե­րու մուտք: Միակ անս­պա­սե­լին եւ լաւն այն էր, որ ո­րոշ գնա­հա­տում­նե­րով դա­ւա­ճա­նա­կան նկա­տուող ՀԱ­Կ­-ը չմտաւ խորհրդա­րան: Այդ մէ­կը ու­ղերձ էր իշ­խա­նու­թեան, որ հո­ղա­տու­նե­րը ձա­խո­ղած են եւ որ ժո­ղո­վուր­դը չ­­՚ու­զեր դա­ւա­ճա­նու­թիւ­նը իբ­րեւ պե­տա­կան քա­ղա­քա­կա­նու­թեան ու­ղե­նիշ տես­նել: Շատ կը փա­փա­քիմ հա­ւա­տալ, որ իշ­խա­նու­թիւ­նը ՀԱ­Կ­-ի այդ ջախ­ջախ­ման հա­ղոր­դագ­րու­թիւ­նը ճիշդ ըն­կա­լած ըլ­լայ:

-Ինչ­պէ՞ս կը բնո­րո­շէք այդ չորս ու­ժե­րը: Ըստ որոշ ո­րա­կում­նե­րու, ա­նոնց մէջ չկա՞յ իս­կա­կան ընդ­դի­մու­թիւն:

-Հա­յաս­տա­նի մէջ ա­մէն բան ան­կա­նոն է եւ անբ­նա­կան: Այս պա­հուս չկայ, բայց վա­ղը կրնայ ըլ­լալ: Այ­լեւս չեմ գի­տեր, թէ ի՞նչ կը նշա­նա­կէ Հա­յաս­տա­նի մէջ «ի­րա­կա­ն» ընդ­դի­մու­թիւն: Իսկ մրցա­պայ­քա­րին մէջ կա՞ր ար­դեօք: Ընդ­հան­րա­պէս վեր­ջին տա­րի­նե­րուն ամէն բան ե­ղած է, որ­պէս­զի ընդ­դի­մու­թիւ­նը վե­րա­նայ եւ այդ մէ­կը մե­ծա­պէս յա­ջո­ղած է իշ­խա­նու­թիւ­նը: Այս Ապ­րի­լի 2-ին Հա­յաս­տա­ն վե­րա­դար­ձաւ դէ­պի իր համայ­նա­վա­րա­կան՝ կու­սակ­ցա­կան բնոյ­թի ան­ցեա­լը՝ նուազ խորհր­դա­յին ժա­մա­նակ­նե­րու հզօր տնտե­սու­թիւ­նը, Հա­յաս­տա­նի անվ­տան­գու­թիւ­նը եւ Խորհր­դա­յին երկ­րորդ շրջա­նի Հա­յաս­տա­նի հայ­րե­նա­սէր քա­նի մը ա­ռաջ­նորդ­նե­րը: Ինչ­պէս գի­տենք, խորհր­դա­յին կու­սակ­ցա­պե­տա­կան հա­մա­կար­գը սար­սա­փե­լիօ­րէն վատ եւ հա­կա­ժո­ղովր­դա­կան ճա­հիճ մըն էր եւ հի­մա Հա­յաս­տա­նը «խորհր­դա­րա­նա­կա­ն» հա­մա­կար­գի ա­նուան տակ վե­րա­դար­ձաւ այդ­պի­սի բնոյ­թի կա­ռա­վար­ման: Այդ մէ­կը յե­տըն­թաց է, ան­հա­ւա­տա­լի վատ եւ վտան­գա­ւոր յե­տըն­թաց:

-Ե­թէ Հան­րա­պե­տա­կան կու­սակ­ցու­թեան եւ «Ծա­ռու­կեան» դա­շին­քի հան­դէպ սպա­սե­լի էր ընտ­րող­նե­րու վստահու­թիւ­նը, ա­պա ըստ Ձեզ՝ ին­չո՞վ պայ­մա­նա­ւո­րուած էր վստա­հու­թիւ­նը «ԵԼ­Ք» դա­շին­քի հան­դէպ:

-«ԵԼՔ»էն ներս հիմ­նա­կա­նօ­րէն նոր դէմ­քեր կան: Մա­նա­ւանդ դա­շին­քի ան­դամ­նե­րէն Էտ­մոն Մա­րու­քեան ըն­կա­լե­լի է ե­րի­տա­սար­դու­թեան հա­մար, ժա­մա­նա­կա­կից է եւ ներ­կա­յա­ցած է որ­պէս ընդ­դի­մա­դիր: Իր հեր­թին՝ Ա­րամ Զ. Սարգ­սեա­ն, իր թե­րու­թիւն­նե­րով հան­դերձ, նոյն­պէս ըն­կա­լե­լի է քա­ղա­քա­ցի­նե­րուն հա­մար եւ ազ­նիւ մար­դու ո­րո­շա­կի ըն­կա­լում կը վա­յե­լէ հա­սա­րա­կու­թեան մէջ: Միւս կող­մէն՝ Նի­կոլ Փա­շի­նեան եր­կար ժա­մա­նա­կէ ի վեր կը ներ­կա­յա­նայ որ­պէս ան­հաշտ ընդ­դի­մա­դիր, եւ ան ալ մեծ ընտ­րա­զան­գուած ու­նի: Բա­ցի այս բո­լո­րէն, «ԵԼՔ»ը վա­րած է գրա­գէտ ընտ­րա­պայ­քար եւ ե­ղած կու­սակ­ցու­թիւն­նե­րու ու դա­շինք­նե­րու պատ­կե­րին վրայ հա­մե­մա­տա­բար ա­ւե­լի ըն­կա­լե­լի եւ ակ­նա­հա­ճոյ է լայն զան­գուած­նե­րուն հա­մար: Ա­նոնց յա­ջո­ղու­թեան հա­մար կա­յին այլ հան­գա­մանք­ներ եւս: Թէ ինչ­պէս ինք­զինք կը դրսե­ւո­րէ այդ դա­շին­քը խորհր­դա­րա­նէն ներս եւ դուրս՝ կը դժուարա­նամ ը­սել: Ո­րոշ կան­խա­գու­շա­կում­ներ, ան­շուշտ կա­րե­լի է ը­նել, բայց պէտք է ո­չինչ բա­ցա­ռել: Կը կար­ծեմ, որ բա­ւա­կան ա­րագ ձե­ւով ա­մէն բան ա­ւե­լի յստակ եւ տե­սա­նե­լի կը դառ­նայ:

-Ծա­նօ­թա­նա­լով ա­նոնց ծրա­գիր­նե­րու ար­տաքին քա­ղա­քա­կան դրոյթ­նե­րուն, ի՞նչ նոր մօ­տե­ցում­ներ կը տես­նէք ա­նոնց յա­ռա­ջա­ցու­ցած հար­ցե­րուն մէջ: Ար­դեօք ա­մէն բան նո՞յնն է՝ բառե­րու եւ նա­խա­դա­սու­թիւն­նե­րու փո­փոխ­մամբ:

-Հա­յաս­տա­նի մէջ ծրա­գիր­ներն ու դրոյթ­նե­րը բո­լո՛րը, ա­ռանց բա­ցա­ռու­թեան բո­լո­րը՝ կեղծ են եւ թուղ­թէ դուրս ո­րե­ւէ մէկ ար­ժէք չու­նին: Ա­նոնք դրոյթ­ներ չեն, ո­րոնց կը հե­տե­ւին, այլ խօս­քեր են, ո­րոնք գրուած են ո­րո­շա­կի գրաւ­չու­թիւն ա­պա­հո­վե­լու հա­մար: Ե­թէ քա­ղա­քա­կան ի­րա­վի­ճա­կը փո­խուի, ու­ժե­րու գե­րակ­շիռ մե­ծա­մաս­նու­թիւ­նը, ե­թէ ոչ բո­լո­րը՝ ի­րենց որ­դեգ­րած ծրագ­րա­յին դրոյթ­նե­րուն ճիշդ հա­կա­ռակ գոր­ծո­ղու­թիւն­ներ կը կա­տա­րեն եւ այլ գիծ կ­­՚որ­դեգ­րեն: Այդ պատ­ճա­ռով ին­ծի հա­մար հա­յաս­տա­նեան ո­րե­ւէ ու­ժի ո­րե­ւէ ծրա­գիր ո­րե­ւէ ար­ժէք ընդ­հան­րա­պէս չու­նի: Ա­մէն ինչ պէտք է դա­տել՝ մեկ­նե­լով վար­քա­գի­ծէն: Այդ է ին­ծի հա­մար լա­ւա­գոյն ցու­ցի­չը:

-Հա­յաս­տա­նի ար­տա­քին քա­ղա­քա­կան հար­ցե­րը, մա­նա­ւանդ՝ հայ-թր­­քա­կան յա­րա­բե­րու­թիւն­նե­րը, ինչ­պէ՞ս կը դա­սա­ւո­րուին նոր քա­ղա­քա­կան ուժե­րու գոր­ծու­նէու­թեան պայ­ման­նե­րուն ներ­քոյ: Փո­փո­խու­թիւն­ներ սպա­սե­լի՞ են:

-Ի՞նչ փո­խուած է իշ­խա­նու­թեան ներ­սը, որ այս ընտ­րու­թիւն­նե­րէն յե­տոյ ալ այդ հար­ցին մէջ փո­փո­խու­թիւն­ներ ըլ­լան: Ընդ­հա­կա­ռա­կը, ա­մէն բան կը մնայ նոյ­նը եւ միակ փո­փո­խու­թիւ­նը այն կ­­՚ըլ­լայ, որ այժմ իշ­խա­նու­թիւ­նը ա­ւե­լի ան­կաշ­կանդ կը շա­րու­նա­կէ իր որ­դեգ­րած գի­ծը: Նոր խորհրդա­րա­նին մէջ իշ­խա­նա­կան խում­բը գրե­թէ ստա­ցած է բա­ցար­ձակ վե­րահս­կո­ղու­թիւն եւ ա­մէն բան կ­­՚եր­թայ դէ­պի ամ­բող­ջա­տի­րա­կան կա­ռա­վար­չա­ձեւ: Այդ պա­րա­գա­յին նախ­կին ու­ղե­գի­ծի միայն ա­ւե­լի ան­կաշ­կանդ եւ ա­ւե­լի վստահ ի­րա­գոր­ծում կա­րե­լի է ակն­կա­լել:

-Ին­չո՞ւ ժո­ղո­վուր­դը, մեծ հա­շուով, հա­ւա­նութեան չար­ժա­նա­ցուց «Խա­ղա­ղու­թեան ծրա­գի­ր­»ը եւ ա­տոր հե­ղի­նակ «Քոնկ­րէս-ՀԺԿ» դա­շին­քը դուրս մնաց «խա­ղէ­ն»:

-Ո­րով­հե­տեւ ժո­ղո­վուր­դը կա­րող է բթացուիլ, ժո­ղո­վուր­դը կա­րող է ստրկա­նալ, հաշ­տուիլ նոյ­նիսկ մշտա­կան բռնա­բա­րու­թեան հետ, բայց կտրուկ անձ­նաս­պա­նու­թեան ձգտիլ՝ դիւ­րու­թեամբ չ՚ըլ­լար: Այդ, այս­պէս կո­չուած, «խա­ղա­ղու­թեա­ն ծ­րա­գի­ր­»ը ե­րաշ­խա­ւո­րուած պար­տու­թեան, ազ­գա­յին եւ պե­տա­կան անձ­նաս­պա­նու­թեան եւ դա­ւա­ճա­նու­թեամբ Հա­յաս­տա­նը ոչն­չաց­նե­լու ծրա­գիր էր, որ «խա­ղա­ղու­թեա­ն» ձգտու­մով՝ պար­տու­թեան ել­քով պա­տե­րազմ պի­տի ե­րաշ­խա­ւո­րէր: Ան­բա­րո­յա­կան կա­ռա­վար­չա­ձեւ եւ ան­վեր­ջօ­րէն կեղ­ծուող ընտ­րու­թիւն­նե­րու հա­մա­կարգ ներդ­րած հա­կազ­գա­յին ու­ժե­րուն, որ մէկ ան­գամ ար­դէն դա­ւա­ճա­նած էր զինք տա­սը տա­րի ա­ռաջ՝ Մար­տի 1-ին, ժո­ղո­վուր­դը չէր կրնար ան­գամ մը եւս հնա­րա­ւո­րու­թիւն տալ: Այդ մէ­կը կը նշա­նա­կէր, որ ա­մէն բան կոր­սուած է եւ ազ­գը ընտ­րած է ինք­նաոչն­չաց­ման ճամ­բան: Մար­դիկ հասկ­ցան այդ մէ­կը: «Քոնկ­րէս-ՀԺԿ» դա­շին­քը այն­քան ցած տո­կոս ա­պա­հո­վեց, որ նոյ­նիսկ ո­րե­ւէ այլ մի­ջամ­տու­թիւն ա­նոնց հա­մար չէր կրնար փրկել ի­րա­վի­ճա­կը: Այդ­տեղ, սա­կայն, կայ ան­հա­ւա­տա­լի հան­գա­մանք մը եւս. այ­նուա­մե­նայ­նիւ՝ քա­նի մը հա­զար Հա­յաս­տա­նի քա­ղա­քա­ցի՝ պատ­րաստ է հիմք դնե­լու ի­րենց հայ­րե­նի­քի ոչն­չաց­ման հա­մար: Եւ ա­տի­կա չա­փա­զանց մտա­հո­գիչ հան­գա­մանք է: Քա­նի մը հա­րիւր դա­ւա­ճա­նը ան­գամ շատ է այս փոք­րիկ երկ­րին հա­մար: Կը մնայ յու­սալ, որ ա­նոնց մե­ծա­մաս­նու­թիւ­նը ոչ թէ դա­ւա­ճան­ներ են, այլ՝ մո­լո­րեալ քա­ղա­քա­ցի­ներ, ո­րոնք խա­բուած են ո­մանց գե­ղե­ցիկ, բայց կեղծ ճա­ռե­րէն:

-Իսկ նոր խորհր­դա­րան մտած ու­ժե­րը ի՞նչ քաղա­քա­կա­նու­թիւն կ­­՚որ­դեգ­րեն ար­ցա­խեան հար­ցին ի նպաստ:

-Մենք լաւ ծա­նօթ ենք ՀՀԿ­-ի լռե­լեայն քա­ղա­քա­կա­նու­թեան. Հա­յաս­տա­նի Ար­ցախ նա­հան­գի ա­զա­տագ­րուած տա­րածք­նե­րը «անվ­տան­գու­թեան գօ­տի» են, Աղ­տա­մը՝ իր Տիգ­րա­նա­կեր­տով «մեր հայ­րե­նի­քը» չէ, հո­ղե­րը Ար­ցա­խի ան­հե­թեթ եւ հա­կազ­գա­յին ան­կա­խու­թեան ճա­նաչ­ման պա­րա­գա­յին պէտք է «վե­րա­դարձ­նե­լ» Ատր­պէյ­ճա­նին եւ այլն: «ԵԼ­Ք­»ը, ե­թէ նոյ­նիսկ լիո­վին այլ դիր­քո­րո­շում ըն­դու­նի այդ հար­ցին մէջ, ան­կա­րող կ­­՚ըլ­լայ ո­րե­ւէ բան ը­նե­լու: Որ­քան տե­ղեակ եմ՝ ա­նոնք բա­ւա­կան հա­կա­սա­կան եւ խնդրա­յա­րոյց մօ­տե­ցում ու­նին այդ հար­ցին մէջ: Իսկ ՀՅԴ-ն, ըլ­լա­լով այս եւ հա­ւա­նա­բար նաեւ յա­ջորդ կա­ռա­վա­րու­թեան մաս՝ այդ հան­գա­ման­քով ան­հեր­քե­լիօ­րէն կը կի­սէ ՀՀԿ­-ի մօ­տե­ցում­նե­րը, որ­քան ալ ա­ռան­ձին գոր­ծիչ­ներ դէմ խօ­սին հայ­կա­կան հո­ղե­րու յանձն­ման գա­ղա­փա­րին: Հե­տե­ւա­բար՝ այս հար­ցին մէջ ալ, գո­նէ յա­ռա­ջի­կա­յին, թե­րեւս դիր­քո­րոշ­ման փո­փո­խու­թիւն­ներ չըլ­լան: Իմ յոյսս այն է, որ իշ­խա­նու­թիւ­նը ՀԱ­Կ­-ի օ­րի­նա­կով կը հասկ­նայ, որ ա­տի­կա վտան­գա­ւոր եւ ժո­ղո­վուր­դին հա­մար ա­նըն­դու­նե­լի մօ­տե­ցում է:

-Վեր­ջերս Ընտ­րա­կան յանձ­նա­խում­բի նա­խագա­հը յայ­տա­րա­րեց, որ ե­թէ խորհր­դա­րան ան­ցած ու­ժե­րը միու­թիւն չկազ­մեն, կը նշա­նա­կէ ընտ­րու­թեան երկ­րորդ փուլ մը պէտք է գո­յա­նայ: Ձեր կար­ծի­քով, կ­­՚ըլ­լա՞յ ընտ­րու­թեան երկ­րորդ փուլ:

-Չեմ գի­տեր: Ա­սի­կա նոր ընտ­րու­թիւն­ներ են եւ չեմ կար­ծեր, որ դաշ­նակ­ցու­թիւն չկազ­մուի: ՀՅԴ-ն ար­դէն միու­թիւն կազ­մե­լու հա­րուստ փորձ ու­նի: Ծա­ռու­կեան դա­շին­քը՝ նոյն­պէս: Այդ ին­չո՞ւ պէտք է առ­ժա­մեայ միու­թիւն չկազ­մեն:

Ե­ՒՐՈՄԻՈՒԹԻՒՆԸ ՀԵ­ՏԱ­ՄՈՒՏ Է

«Ապ­րի­լի 2-ին Հա­յաս­տա­նի մէջ տե­ղի ունե­ցան խորհր­դա­րա­նա­կան ընտ­րու­թիւն­ներ: Ընտ­րու­թիւն­նե­րու մի­ջազ­գա­յին դիտոր­դա­կան ա­ռա­քե­լու­թեան նախ­նա­կան եզ­րակա­ցու­թեան հա­մա­ձայն՝ ընտ­րու­թիւն­նե­րը լաւ կազ­մա­կեր­պուած էին եւ ընդ­հա­նուր առմամբ առ­կայ էր յար­գանք հիմ­նա­րար ա­զա­տու­թիւն­նե­րու նկատ­մամբ: Այ­դու­հանդերձ, ընտ­րու­թիւն­նե­րու վրայ ստուեր  ձգած է ար­ժա­նա­հա­ւատ տե­ղե­կա­տուու­թիւն առ այն, որ ե­ղած են քուէ­ներ գնե­լու դէպ­քեր, քա­ղա­քա­ցիա­կան ծա­ռա­յող­նե­րու եւ մաս­նա­ւոր հա­տուա­ծի աշ­խա­տա­կից­ներու հան­դէպ  ճնշում­ներ, որն ալ իր կար­գին յան­գե­ցու­ցած է ընտ­րու­թիւն­նե­րու հան­դէպ հան­րա­յին վստա­հու­թեան պա­կա­սի խո­րաց­ման: Այ­նուա­մե­նայ­նիւ, ընտ­րութիւն­նե­րու ար­դիւնք­նե­րը կ՚ար­տա­ցո­լաց­նեն Հա­յաս­տա­նի ժո­ղո­վուր­դին կամ­քը:

«Ըն­տու­թիւն­նե­րու մի­ջազ­գա­յին դի­տոր­դա­կան ա­ռա­քե­լու­թիւ­նը ող­ջու­նեց բա­րեփո­խում­նե­րու ի­րա­ւա­կան շրջա­նա­կը, ինչ­պէս նաեւ նոր մի­ջոց­նե­րու ներ­մու­ծումը, ո­րոնց իր ա­ջակ­ցու­թիւ­նը տրա­մադ­րած է Եւ­րո­պա­կան Միու­թիւ­նը՝ Հա­յաս­տա­նի իշխա­նու­թիւն­նե­րուն հետ հա­մա­տեղ յա­ջո­ղու­թեամբ ի­րա­կա­նա­ցուած ծրագ­րին մի­ջո­ցաւ: Չնա­յած ո­րոշ ոչ նշա­նա­կա­լի սար­քա­ւո­րում­նե­րուն ա­ռըն­չուող խնդիր­նե­րու առ­կայու­թեան՝ դի­տորդ­նե­րը ար­ձա­նագ­րած են քուէա­տու­փե­րու լցոն­ման, բազ­մա­կի քուէարկու­թեան, քուէ­նե­րու հա­շուար­կի եւ ա­ղիւ­սա­կա­ւոր­ման վե­րա­բե­րեալ ի­րա­ւախախ­տում­նե­րու ա­ւե­լի քիչ դէպ­քեր:

«Ընտ­րա­կան գոր­ծըն­թաց­նե­րու ամ­փո­փու­մէն ետք կ՚ակն­կա­լենք աշ­խա­տիլ ժո­ղովրդա­վա­րու­թեան սկզբունք­նե­րուն հա­մա­պա­տաս­խան ընտ­րուած նոր Խորհր­դարա­նի եւ Կա­ռա­վա­րու­թեան հետ՝ ամ­րապն­դե­լու քա­ղա­քա­կան երկ­խօ­սու­թիւնն ու շա­րու­նա­կե­լու Եւ­րո­պա­կան Միու­թեան օ­ժան­դա­կու­թիւ­նը ըն­կե­րա­յին-տնտե­սա­կան ո­լոր­տի բա­րե­փո­խում­նե­րուն մէջ, այդ կար­գին՝ հիմք ըն­դու­նե­լով վեր­ջերս նա­խաստո­րագ­րուած Եւ­րո­միու­թիւն-Հա­յաս­տան Հա­մա­պար­փակ եւ ընդ­լայ­նուած գոր­ծըն­կե­րու­թեան հա­մա­ձայ­նա­գի­րը, ինչ­պէս նաեւ՝ Եւ­րո­պա­կան հա­րե­ւա­նու­թեան վե­րա­նա­յուած քա­ղա­քա­կա­նու­թեան ու Ա­րե­ւե­լեան գոր­ծըն­կե­րու­թեան ա­ւե­լի լայն շրջա­նա­կը», ըսուած է Հա­յաս­տա­նի մէջ Եւ­րո­պա­կան Միու­թեան պա­տուի­րա­կու­թեան կայ­քէ­ջին վրայ տե­ղադ­րուած Եւ­րո­միու­թեան մա­մու­լի խօս­նա­կի յայ­տա­րա­րու­թեան մէջ։

ՄԱՐ­ԳԱ­ՐԻՏ Ե­ՍԱ­ՅԵԱՆ. «ԿՈՒ ԳԱՆ ՈՒ Կ՚ԱՆՑ­ՆԻՆ ԸՆՏ­ՐՈՒ­ԹԻՒՆ­ՆԵ­ՐԸ»

«Ա­ւար­տե­ցա՛ւ, վերջ: Հա­նե­ցէք ցու­ցապաս­տառ­նե­րը, գո­վազ­դա­յին վա­հա­նակ­նե­րը, պա­տե­րը մաք­րե­ցէք...

«Շնոր­հա­կալ եմ բո­լոր շնոր­հա­ւո­րանքնե­րուն, լաւ խօս­քե­րուն հա­մար, շնոր­հա­կալ եմ մեզ ընտ­րող­նե­րուն, շնոր­հա­կալ եմ չընտ­րող­նե­րուն, շնոր­հա­կալ եմ գո­հե­րուն եւ դժգոհ­նե­րուն, կա­րե­ւոր քայլ ա­ռած ենք, մեր երկ­րին մէջ հա­մակար­գը փո­խուած է, ան­ցած ենք խորհր­դա­րա­նա­կան կա­ռա­վար­ման: Ա­մէն ինչ տա­կա­ւին առ­ջեւն է, եւ լաւ լու­րե­րը, ա­մե­նաի­րա­տե­սա­կան խոս­տում­նե­րու ի­րա­կա­նա­ցու­մը տա­կա­ւին առ­ջեւն է, ժո­ղո­վուրդը մե­զի տուած է իր լիա­զօ­րու­թիւ­նը եւ մենք պար­տա­ւոր ենք ի­րա­կա­նաց­նե­լու բո­լոր խոս­տում­նե­րը, ու­րեմն՝ ա­րագ եւ ո­րա­կեալ ճա­նա­պար­հով կ­­՚եր­թանք դէ­պի անվտան­գու­թիւն եւ յա­ռա­ջըն­թաց...

«Կը շնոր­հա­ւո­րեմ բո­լոր ու­ժե­րը, ո­րոնք ան­ցան խորհր­դա­րան, ու­րախ եմ, որ «ԵԼՔ­»ը կայ, ա­ւե­լի ու­րախ եմ, որ կայ ՀՅԴ-ն, կ­­՚ու­զէի ա­ւե­լի շատ ձայն ստա­նար, կը յարգեմ այս ու­ժը: Իսկ «Ծա­ռու­կեան» դա­շին­ք­ին կը մաղ­թեմ ըլ­լալ կա­ռու­ցո­ղա­կան, կ­­՚ափ­սո­սամ, որ նոր խորհր­դա­րա­նին մէջ պի­տի չըլ­լան Լե­ւոն Զու­րա­բեա­նը, Գա­գիկ Ճի­հան­կի­րեա­նը, Հրանդ Բագ­րա­տեա­նը, Ա­նա­հիտ Բախ­շեա­նը, Ստե­փան Սա­ֆա­րեանը, Հե­ղի­նէ Պի­շա­րեա­նը, Ար­թուր Պաղ­տա­սա­րեա­նը, Յով­հան­նէս Մար­գա­րեա­նը... Ինչ­պէս եւ պի­տի ըլ­լար՝ ընտ­րու­թիւն­նե­րը կու գան ու կ­­՚անց­նին, իսկ մարդն ու մարդ­կա­յին յա­րա­բե­րու­թիւն­նե­րը յա­ւերժ են եւ ճիշ­դը ա­մե­նէն լա­րուած ի­րա­վի­ճակ­նե­րուն մէջ սեփա­կան դի­մա­գի­ծը չկորսնց­նելն է, դի­մա­ցի­նը յար­գե­լը, կա­մուրջ­նե­րը չայ­րե­լը եւ ի վեր­ջոյ՝ հա­ւատն ու լա­ւա­տե­սու­թիւ­նը...

«Եւ այս ա­մէ­նուն գլխուն՝ սէր, սէր, սէր...

«Ժպտա­ցէք, պա­րո­նա՛յք, կեան­քը կը շա­րու­նա­կուի»:

ԱՆՈՒՇ ԹՐՈՒԱՆՑ