ԱՉՔԸ ՉՀԵՌԱՑՆԵԼ ՆՊԱՏԱԿԷՆ

«Դէպի Հայք» հիմնադրամ կազմակերպութիւնը, ինչպէս Հայաստանի մէջ գործող շատ մը կազմակերպութիւններ, վերջին ամիսները նոյնպէս անցաւ դժուար ճանապարհով՝ փորձելով վերաձեւակերպել իր առջեւ դրուած հարցերը եւ նոր հրամայականներուն ընդառաջ՝ նոր մարտավարութիւն որդեգրել:

2003 թուականէն ի վեր գործող կազմակերպութեան նպատակը, սակայն անփոփոխ է. զարգացնել եւ ամրապնդել հայրենիքի ու սփիւռքի երիտասարդներուն միջեւ կապերը, վերջիններուս հնարաւորութիւն տալ մասնակցիլ Հայաստանի առօրեայ կեանքին եւ կամաւորական աշխատանքի միջոցով ներդրում ունենալ հայրենիքի զարգացման։

Ծրագրին պահանջն է, որ 20-32 տարեկան մասնակիցները ունենան հայկական ծագում եւ Հայաստանի մէջ գտնուին առնուազն երկու ամիս։

«Դէպի Հայք»ը սփիւռքահայ երիտասարդներուն կ՚առաջարկէ հայերէնի անվճար դասընթացքներ, շրջապտոյտներ, համաժողովներ, օթեւանիլ հայաստանցի հիւրընկալ ընտանիքներու քով, բժշկական ապահովագրութիւն եւ իւրաքանչիւր մասնակիցի, միայն մէկ անգամ, դէպի Հայաստան ճանապարհածախսի փոխհատուցում:

Անցնող մէկ-երկու տարուան դէպքերուն աննախադէպ ընթացքը նկատի առնելով, փորձեցինք հիմնադրամի տնօրէն Սեւան Քապաքեանէն տեղեկանալ այս ընթացքին կազմակերպութեան կատարած աշխատանքներուն եւ սփիւռքահայ երիտասարդներուն դէպի Հայաստան հետաքրքրուածութեան մասին: Մեր զրոյցը կ՚ընդգրկէր նաեւ Թուրքիայէն հայ երիտասարդութեան մասնակցութեան նիւթը եւ անոնց հետաքրքրուածութիւնը, ինչպէս որ յստակ դարձաւ, բաւարար չէ:

Սեւան Քապաքեան սիրով պատասխանեց մեր հարցումներուն: Ան Ամերիկայի Միացեալ Նահանգներու մէջ աշխատած է օդատիեզերական ասպարէզէն ներս, կ՚ըսէ. «Հոն օդանաւերուն թռիչք կու տայի, հոս՝ մարդոց»:

-Ձեր աշխատանքին բնոյթը փոխուա՞ծ է ներկայ մարտահրաւէրները նկատի առնելով:

-Այս պահուն երկրի անվտանգութեան առջեւ լուրջ մարտահրաւէր կայ եւ պէտք է խորհիլ, թէ ինչպէ՛ս պէտք է դիմագրաւել զայն: Մեր ծրագիրները, աշխատանքի բնոյթը եթէ փոխուած են, ապա այս շատ կարեւոր հանգամանքը նկատի առնելով փոխուած են:

Այն ինչ որ կ՚ընէինք չորս կամ հինգ տարի առաջ, թերեւս երկու տարի առաջ, եւ ինչ որ կ՚ընենք այսօր, վստահ տարբեր է: Ուրիշ մարտահրաւէր կայ, ուրիշ կոչ մը՝ Հայաստան գալու եւ մեր ծրագրին մասնակցելու: Կ՚ուզենք աւելի շատ երկրի ապահովութեան շուրջ գիտակցութիւնը ձեւաւորել: Մենք կը կարեւորենք ապահովութեան, անվտանգութեան հրամայականը: Այլապէս, ինչ որ ստեղծես առանց անվտանգութեան, կրնայ զերոյի հաւասարիլ։

Շատ աւելի կեդրոնացած ենք ոչ միայն կամաւորութեան հատուածին վրայ, այլ յետկամաւորութեան շրջանին, երբ ծրագրին մասնակցողը արդէն շրջանաւարտ է եւ պէտք է մտածէ Հայաստանի վերաբերեալ բան մը ընել: Մենք արդէն իսկ ունէինք անոնց կամաւորութեան աւարտէն ետք զօրավիգ կանգնելու ծրագիրներ, որոնց հիմա սլացք կու տանք: Զարկ կու տանք այն գաղափարին, որ կամաւորութիւնը օր մը կրնայ վերջանալ, բայց քու յանձնառութիւնդ Հայաստանի մէջ չի վերջանար:

Հիմա աւելի կ՚աշխատինք դուրսի հայութիւնը Հայաստանի հետ կապելու հրատապ ուղղութեամբ՝ գործնական, իրական ձեւերով: Հայաստանը սիրելը, Հայաստանի մասին մտածելը այլ բան է, Հայաստանի համար աշխատիլը՝ այլ բան: Կամաւորներուն ուշադրութիւնը անընդհատ պիտի սեւեռենք Հայաստանի անվտանգութեան ապահովման վրայ: Մենք չենք ըսեր, թէ կամաւորները գան եւ երթան ապահովութեան հարցերով զբաղին, բայց իրենց ներկայութիւնը այստեղ մեծ բան է, ուրիշները կը խանդավառէ, ալիքի պէս է: Ալիքը ինքը փոքր կաթիլներէ կազմուած է:

Անվտանգութեան հրամայականը այսօր պէտք է ըլլայ իւրաքանչիւր անձի նախապատուութիւնը:

-Կազմակերպութիւնը այս ամբողջ ընթացքին գործե՞ց անխափան, եկա՞ն սփիւռքահայ կամաւորներ:

-Այո, հոկտեմբերին՝ պատերազմին յաջորդ ամիսը, դիմորդներու մեծ թափ սկսանք տեսնել: Դիմորդները կը տեսնէին, որ Լոս Անճելըս, Պուէնոս Այրէս կամ Մոսկուա նստած, ընկերային ցանցերու վրայ գրառումներ կատարելով, շատ բան ըրած չեն ըլլար: Մեծ ցանկութիւն ունէին հոս ըլլալու, այստեղի իրականութեան հետ ապրելու: Այդ ընթացքին եկածներէն հոս մնացողներ կան արդէն: Ընդհանրապէս, կամաւորութենէն ետք հոս մնացողները կ՚աւելնան: Սկիզբի տարիներուն հազուագիւտ էին մնացողները, վերջին հինգ տարիներուն կը տեսնենք, որ այդ եռանդը կ՚ուժեղանայ եւ չնայած վերջին տարուան դժուարութիւններուն, կ՚աւելանայ մնացողներուն թիւը: Այդ մէկը անշուշտ միայն Հայաստանի իրադարձութիւններուն մասնակցելու եւ մօտէն հետեւելու իրենց մղումով չէ պայմանաւորուած, նաեւ պայմանաւորուած է ուրիշ երկիրներու մէջ եղած խնդիրներով: Կարելի է իրենց ապրած երկիրներուն մէջ իրենք ֆիզիքական ապահովութեան, անվտանգութեան հարց չունին, բայց կեանքի ձեւին, միջավայրին հետ հաշտ ըլլալու, շատ մը բաներու դէմ պայքարելու մղումն է, որ զիրենք Հայաստան կը բերէ: Ես շատ կարեւորութիւն կու տամ կամաւորութեան՝ Հայաստանի համար այս դժուարին շրջանին:

-Ձեր հովանաւորները նոյնպէ՞ս այս գաղափարներու կրողներ են:

-Այո, անշուշտ, հրատապ ու առաջնային նպատակ դրուած է մեր թիւերը հրատապ կերպով կրկնապատկելու, ծրագիրները մեծցնելու անհրաժեշտութիւնը: Հովանաւորներ ըսելով, մէկ անձ կայ՝ Էտել Յովնանեան: Ինքն է, որ իր ընտանիքի հիմնադրամին միջոցով «Դէպի Հայք»ի ամբողջ ծախսերը կը հովանաւորէ. կը հաւատայ Հայաստանին, կը հաւատայ Հայաստանի ապագային, կը հաւատայ դուրսի ներուժի կարեւորութեան եւ կ՚ուզէ այդ երկուքը շատ գործնական ձեւերով միացնել:

-Զրոյցներուն ընթացքին նկատեցինք, որ Թուրքիայէն քիչ են այս ծրագրին դիմողները: Ինչպէ՞ս կը բացատրէք այս երեւոյթը:

-Շատ քիչ են: Ես այդ մեղքին մեծ մասը մեր վրայ կը վերցնեմ: Թերեւս պէտք եղած աշխատանքը չենք տարած, անհրաժեշտ կերպով չենք տեղեկացուցած «Դէպի Հայք»ի մասին: Թուրքիայէն մասնակիցներ ունեցած ենք, այդտեղի հայ երիտասարդութեան մէջ կան մարդիկ, որոնք մեր ծրագրին մասին գիտեն, բայց մեծ մասը, որ մեր ծրագրի տարիքային սահմաններուն մէջ է, չի գիտեր: Մարզական, մշակութային կարգ մը ծրագիրներով թերեւս կու գան Հայաստան, բայց մեր նպատակն է, որ նաեւ մե՛ր ծրագրին մասնակցին: Կամուրջներ պէտք է ստեղծենք մեր ու իրենց միջեւ, գտնենք Պոլսոյ մէջ կազմակերպութիւններ, որոնք կրնան ներկայացնել մեր ծրագիրը, թերեւս նաեւ մեր կողմէն նշանակուած անձ մը պէտք է ունենալ հոն, որպէսզի այս տեսակ ծրագիրներով զբաղի: Ես շատ կ՚ուզէի, որ պոլսահայերը գան Հայաստան «Դէպի Հայք» ծրագրով:

-Ի՞նչ կրնայ բերել պոլսահայը իրեն հետ:

-Նախ ինքն իրեն կը բերէ: Ամէն մարդ կը բերէ ինչ որ բերէ՝ գիտելիք, ներուժ, կամք, սիրտ, յոյս, դրական լիցք, անկախ անկէ, թէ աշխարհի ո՞ր կողմը կը բնակի: Պոլսահայ երիտասարդութիւնը եւ առհասարակ բոլորը, մեր ծրագրին պէտք է նային լիովին ապաքաղաքական իմաստով: Տասը օրուան զբօսաշրջութեան գալը կամ ճամբարով, խումբով այցելելը շատ լաւ է, բայց բոլորովին ուրիշ բան է: Այս ծրագրով հոս մնալ տասը շաբաթ կամ տասը ամիս, լման ուրիշ հնարաւորութիւն է հասկնալու նախ՝ Հայաստանը, ապա դուն քեզ: Ինքնաճանաչման ճանապարհը շատ կարեւոր ճանապարհ է, անկախ անկէ, թէ Իսթանպուլ կ՚ապրիս, Ֆրանսա կամ ԱՄՆ. մարդուն անձնական արժէքը կը բարձրանայ ինքնաճանաչման ճանապարհով:

«Դէպի Հայք»ի նպատակը սփիւռքահայ երիտասարդին հնարաւորութիւն տալն է՝ գալ Հայաստան, մնացեալը ինք կ՚որոշէ, մնացեալին հարցին մէջ մենք իրեն թիկունք կը կանգնինք: Քաղաքական որեւէ նպատակ պէտք չէ փնտռել մեր ծրագիրներուն մէջ, մասնակիցը իր անձը պիտի զարգացնէ, ինքզինք պիտի գտնէ մեր ծրագիրներուն մէջ: Այդ ազատութիւնը կայ շատ բնական պայմաններու մէջ որոշելու, որ ըսենք, ես, իբրեւ անձ, ծնած եմ Պոլիս, բայց հայկական ծագում ունիմ, հոն կայ երկիր մըն ալ, որուն հետ ազգակցական կապ ունիմ, երթամ նայիմ՝ այդ ի՞նչ է, հո՛ն ի՞նչ կայ: Երթամ հոն վարժութիւն, հմտութիւն գտնեմ, փոխանակ Պոլիսի մէջ փորձեմ ճարտարապետի հմտութեան տեղ գտնել, ուրիշ հինգ հազար հոգիի հետ դիմեմ՝ յիսուն տեղի համար, կրնայ ըլլալ չեն ալ առներ. Հայաստան երթամ, հոն ձեռք ձգեմ իմ մասնագիտական հմտութիւնը: Հոգեբան ես, ուսուցիչ ես, հանրային կապերու մասնագէտ ես, բժիշկ ես, թէ ճարտարապետ, բոլորին համար հնարաւորութիւն կայ հոս: Հայաստանը հիմնականօրէն, տարածուած մասնագիտութիւններու գծով, մրցունակ է, զոր օրինակ՝ Պերլինի հետ: Սփիւռքահայ երիտասարդը քիչ ծախսով ունի այդ հնարաւորութիւնը: Ինչո՞ւ պոլսահայերը ետ պիտի մնան այս ամէն ինչէն:

-Կառավարութեան մէջ սփիւռքահայեր ներգրաւելու «Ի գործ» ծրագրի մասնակիցներուն մէջ կան նաեւ «Դէպի Հայք»ի շրջանաւարտներէն, որոնք Հայաստանը ճանչցած եւ երկրին կապուած են ձեր կազմակերպութեան շնորհիւ: Այդ մէկը հպարտութիւն կը ներշնչէ: Ինչպէ՞ս կը վերաբերիք այս հարցին:

-Որոշները, այո՛, մեր շրջանաւարտներն են. ուրախ եմ, որ մեր ծրագիրը նշանակութիւն ունեցած է, բայց պէտք է մեծցնենք մեր ազդեցութեան ոլորտը, պէտք է մեծցնենք մեր գործնականութեան ցուցանիշը, աւելի մեծ թիւեր ներգրաւենք եւ ընդլայնենք: Դրական նպատակ կայ, որուն պէտք է հասնինք շտա՛պ, արա՛գ: Մարդիկ աւելի կը ներշնչուին դրական նպատակներով, քան երբ իրենց ըսես, որ պէտք է գաս երկիրը փրկես վատէն: Վատը, վախը, անորոշութիւնը, գորշութիւնը միշտ կը վանեն, մենք պէտք է մեր առջեւ լոյսը դնենք եւ դէպի իրեն երթանք:

-Այս վերջին տարին դժուար եղաւ նաեւ արտասահման այցելելու, տեղւոյն վրայ ձեր ծրագիրները իրագործելու համար: Հեռակայ կապը կը լրացնէ՞ այդ պակասը:

-Յետքովիտեան իրականութեան մէջ ոչ մէկ տեղ գացած ենք: Հիմա մենք նոյնը կը կատարենք ԶՈՒՄ-ի միջոցով. կրնամ ըսել, որ այս երեք ամիսներուն ընթացքին ԶՈՒՄ-ի միջոցով աւելի շատ մարդոց հետ կապ հաստատած ենք, քան՝ ֆիզիքապէս ըսենք, երկու տարուան ընթացքին: Աւելի արագ է, աւելի հասանելի է, անշուշտ, ֆիզիքական հանդիպումը, դէմ դիմաց, տարբեր արժէք մը ունի: Հիմա կեդրոնացած ենք առցանց տարբերակին վրայ:

-Անցնող 18 տարիներուն ընթացքին ո՞րը կը նկատենք «Դէպի Հայք»ի ամենայաջողակ պատմութիւնը:

-Չկայ մէկ յաջողակ պատմութիւն, մատս մէկ պատմութեան վրայ չեմ կրնար դնել, բոլոր հարիւրաւոր պատմութիւնները իւրովի յաջողակ են: Մեր ամենամեծ յաջողութիւնը այն է, որ մեր աչքին առջեւ անձի փոփոխութիւն տեղի կ՚ունենայ եւ այդ մէկը գործնական արդիւնքներ կու տայ: Իւրաքանչիւր փորձառութիւն աշխատանքի արդիւնք է: Նոյնիսկ մարդիկ, որոնք եկած կամաւորութիւնը աւարտած են եւ յետոյ բան մը չեն ըրած, կը թուի, թէ կորսուած են մեր տեսադաշտէն, այդպէս չէ: Օր մը անոնք, տեղ մը կ՚երեւին, հինգ տարի ձայնը չ՚ելլեր, մէկ ալ կը յայտնուի, խումբ մը բերած է, կամ աշխատանքով եկած է: Հունտը կը ցանես, արդիւնքը օր մը կու տայ, ժամանակ պէտք է:

-Այսօր ամէն մարդ կարծես հրաշքի կը սպասէ: Դուք ա՞լ այդ հրաշքին կը սպասէք:

-Երկու հազար տարի է, որ հայ ժողովուրդի պատմութեան մէջ հրաշք չէ եղած: Ամէն դրական արդիւնք եղած է տքնաջան, երկարաժամկէտ աշխատանքի շնորհիւ: Ոսկեդար կ՚ըսենք, ոչ թէ ոսկեօր, ատիկա երկար ժամանակ մշակուած եւ ապա արդիւնք ունեցած է: Ընդհանրապէս, աղէտն է, որ շատ արագ կը պատահի, իսկ արարումը ժամանակ կ՚ուզէ, գերլարում պէտք է: Մեզի կը մնայ աչքը չհեռացնել նպատակէն, նպատակասլաց ըլլալ, անկախ հանգամանքներէն, բայց դէպի այդ նպատակը երթալու մարտավարութիւնը միշտ պէտք է փոփոխական ըլլայ: Մենք ունինք պարզ եւ գործնական բանաձեւեր՝ մի՛ մտածէք, մի՛ վարանիք եւ շատ մի՛ խորանաք, դիմեցէք, կապի մէջ ըլլանք, հարցազրոյց ընենք ձեզի հետ, խորհրդակցինք, խօսեցէք մեր միւս մասնակիցներուն հետ: Եթէ դառնանք Պոլսոյ հարցին, այս ծրագրով հետաքրքրուած պոլսահայերը կրնանք կապել Պոլիսէն մասնակցած նախորդ մասնակիցներուն հետ, թող անոնք պատմեն, ներկայացնեն: «Դէպի Հայք»ով հետաքրքրուած սփիւռքահայ երիտասարդներու բոլոր հարցումներուն մենք կը պատասխանենք:

Իսկ այժմ աշնանային դիմումնագրերը ընդունելու շրջանն է, արդէն մեծ հետաքրքրութիւն կայ, ասիկա ամառնային ծրագիր մը չէ, մենք տարին տասներկու ամիս կ՚աշխատինք, իսկ աշունը շատ լաւ ժամանակ է Հայաստան գալու՝ թէ՛ եղանակի իմաստով, թէ՛ հնարաւորութիւններու, թէ՛ ամառուան հեւքէն ետք ինքզինքը գտնելու իմաստով:

ԱՆՈՒՇ ԹՐՈՒԱՆՑ

Երեւան