ԵՐԳՈՎ ՀՐԱԺԵՇՏ…

«Արեւիդ մեռնեմ, սիրուն ճան»…

Փարիզի «Էնվալիտ»ներու պալատին մէջ տեղի ունեցած սգահանդէսին ժամանակ, ֆրանսացի զինուորականին կատարմամբ, այս երգը զարմանք եւ յուզմունք պատճառեց միլիոնաւոր մարդոց, որոնք թէ՛ ներկայ էին սգահանդէսին եւ թէ ուղիղ կապով աշխարհի զանազան վայրերէն կը հետեւէին մեծն Շարլ Ազնաւուրի հրաժեշտի արարողութեան:

Ֆրանսական բանակին նուագախումբը՝ Աուրոր Թիլաքի (Aurore Tillac) ղեկավարութեամբ, կը նուագակցէր նուագախումբի երգիչ Ժերեմի Տելվերի (Jérémie Delvert), որ ամենայն սրտառուչ կերպով կ՚երգէր արեւելահայերէն երգը՝ արցունք կորզելով բոլոր այն մարդոց աչքերէն, որոնց սիրտի լարերուն դպչան հայկական վալսին հնչիւններն ու բառերը: Մարդիկ զարմացան, քանի որ չէին սպասեր Ֆրանսայի գլխաւոր զինուորական երգչախումբի կատարումով հայերէն երգին, իսկ յուզմունքը հասկնալի էր՝ Շարլ Ազնաւուր երգերու ներքոյ երկրային կեանքին հրաժեշտ կու տար. երգերը թէ՛ իրեններն էին եւ թէ ուրիշ երգեր, որոնց հետ հոգեհարազատ կապ ունեցած է իր կեանքի օրերուն: Ի՞նչ երգ էր ֆրանսական երգչախումբի կատարմամբ հնչածը եւ ի՞նչ կապ ունէր Շարլ Ազնաւուրին հետ:

Կը պարզուի, որ այս արեւելահայերէն երգը՝ Հայկական վալս խորագրով, ֆրանսացի կարգ մը երգիչներուն մէջ տարածուած եղանակ մըն է: Անիկա Bratsch ֆրանսական խումբի կատարմամբ ձայնագրուած է խումբի ալպոմներէն մէկուն մէջ, Bratsch-ի հայ համահիմնադրին՝ երգիչ, կիթառիստ Տեն Ղարիպեանի կատարմամբ: Ֆրանսայի մէջ յայտնի Bratsch գնչուներու խումբը կը մեկնաբանէ Արեւմտեան Եւրոպայի գնչուներու երգ-երաժշտութիւնը: Խումբին հիմնադիրները նպատակ ունեցած են ներկայացնել Սեւ ծովէն մինչեւ Ատլանտեան ովկիանոս տարածուող ազգերուն երաժշտութիւնը ու ճազի վերածած են անոնց ազգային երաժշտական աւանդոյթները: Խումբը, մեծ ճանաչում ունենալով Ֆրանսայէ ներս, բազմաթիւ վայրերու մէջ հանդէս եկած է. ինչպէս՝ Մոսկուայի, Պոլսոյ, Լոս Անճելըսի, Պերլինի, Լոնտոնի, Կազզէի եւ այլուր:

1972 թուականին հիմնուած է խումբը, որու երաժիշտները ոչ միայն ալպոմներ թողարկած եւ համերգներ տուած են, այլեւ հանդէս եկած են ֆրանսացի աստղերու հետ: Շարլ Ազնաւուրն ալ խումբին հետ երգած է Bratsch-ի երգերէն։ 2007 թուականին լոյս տեսած խումբին ալպոմին մէջ կը հնչէ «Կաթիլ մը ջուր» երգը՝ Տեն Ղարիպեանի հետ. Ազնաւուր կ՚երգէ ֆրանսերէն, իսկ Ղարիպեան՝ հայերէն: Ազնաւուր եւ Ղարիպեան ծանօթացած են այն ժամանակ, երբ կը ստեղծէին իրենց «Լեցուն աշխարհ» ալպոմը, որով պիտի նշէին խումբին 25-ամեայ յոբելեանը: Ազնաւուր համաձայնած է խումբին հետ երգ ձայնագրելու…

Տեն Ղարիպեանի կատարմամբ հնչող «Արեւիդ մեռնեմ, սիրուն ճան. Հայկական վալս» երգը խումբին միակ հայերէն կատարումը չէ: Ֆրանսացիներէ եւ հայէ մը կազմուած խումբը իր ալպոմներուն մէջ ընդգրկած է ուրիշ հայկական երգեր ալ, որոնցմէ են՝ «Նուպար», «Ո՜վ, սիրուն սիրուն», «Նա մի նազ ունի» եւ այլն:

Այս խումբը, տարիներ առաջ, երկարատեւ համագործակցութենէ ետք, բաժնուած է, եւ Տեն Ղարիպեան հիմնած է «Ղարիպեան» եռեակը:

Ֆրանսայի մէջ յայտնի ճազի կատարող է նաեւ Bratsch-ի հիմնադիր Տեն Ղարիպեանի դուստրը՝ Մաշա Ղարիպեան:

Խումբի յայտնի «Հայկական վալս»էն զատ, Ազնաւուրի հրաժեշտի արարողութեան ընթացքին հնչեց նաեւ «Տլէ եաման»ը, որու մեղեդիներուն ներքոյ, ֆրանսական դրօշով ծածկուած Ազնաւուրի դագաղն ու հայկական եռագոյնով ծաղկեպը-սակը դուրս բերուեցան պալատէն: Ֆրանսայի մէջ թերեւս յաճախ հանդիպող առիթ մը չէ, երբ նման ազգային սգահանդէսներու ժամանակ Ֆրանսայի դրօշէն զատ, նաեւ այլ երկրի դրօշ մը ըլլայ…

Այնուհետեւ հնչեց Շարլ Ազնաւուրի «Տարէք զիս» անմահ երգը… Երգչախումբը ֆրանսերէնով եւ հրաշալի կերպով կատարեց երգիչին առասպելական երգը.

«Տարէք զիս այդ ափերը հեռու.
Տարէք այնտեղ, ուր ամառ է, արեւ.
Արեւի տակ այս կեանքին բեռը
Գուցէ ըլլայ քիչ մը թեթեւ…»:

Ազնաւուր գնաց դէպի յաւիտենութիւն… Մեզի հետ մնացին անոր ստեղծած բարձր արուեստը, իր անունը՝ անմահ եւ գործը՝ անկրկնելի: Այդ անունով, արուեստով եւ գործով սերունդներ ապրեցան, շնչեցին եւ տակաւին գալիք սերունդները պիտի զգան այդ բոլորը, ապրին եւ երթալով դէպի անցեալ՝ կարդան մեծն Ազնաւուրի մասին: Ան, ըլլալով դաժան կեանքի ծանր հարուածներուն տակ, մինչեւ վերջ մնաց երազող… 79 տարեկանին գրած իր յուշերու գիրքին մէջ Շարլ Ազնաւուր նկարագրած է իր երազանքը հետեւեալ տողերով.

«Ես կը նայիմ արեւին՝ ակնոցներուս մութ ապակիներուն մէջէն: Անգործութեան այս հազուագիւտ պահերուն չեմ ձանձրանար: Կը ջանամ երբեք չձանձրանալ: Կը պատահի, որ կը մտածեմ հայրենիքի քաղաքացիութենէն զրկուած այն զաւկին մասին, որ ես եմ եւ զոր ամերիկացիները կը կոչեն a survivor: Հակառակ որ ամէն ինչ աչքիս առջեւն է, այդուհանդերձ, չեմ ջնջած հարազատներուս անցեալը, ո՛չ, ես զայն կը պահեմ յիշողութեանս մէկ անկիւնը եւ այսօր, հասնելով եօթ տասնեակի ու ինն գարուններու, պիտի ըսէի՝ աշուններու, բոլորովին չսպասուած տարիքիս, երբ մասնաւոր ոչինչ ունիմ ըսելու, ես կ՚երազեմ… Ջահելները կ՚երազեն իրենց ապագային մասին, իմ ապագան, լիովին սպառած ըլլալով, կը փորձեմ սնունդ առնել՝ սուզուելով անցեալիս մէջ… Պիտի ըսէի՝ մեր անցեալին, քանզի անցեալը երբեք ամբողջովին մասնաւոր չ՚ըլլար, ընդհակառակը՝ կ՚ըլլայ ընդհանուր, մանաւանդ՝ հայկական ընտանիքի մը համար: Ես կ՚երազեմ եւ ինքզինքիս կ՚ըսեմ, թէ կրնայ ըլլալ, որ ամենեւին ալ չտեսնէի այդ աստղը: Կրնայ ըլլալ, որ գոցուած ըլլայի հօրս անուժ սերմին մէջ, որ տանջահար ու քրտնաթոր, Իսթանպուլէն Դամասկոս երկարող ճամբուն կը ջանար կենսունակ մնալ»:

Ազնաւուր իր յուշերը սկսած է գրել 1960-ականներէն սկսեալ, շարադրելով իւրաքանչիւր մանրամասնութիւնը իր արտասովոր կեանքին, ուր մեծ տեղ ունին իր ծնողքը՝ Միշա եւ Քնար Ազնաւուրեանները, որոնց ամէն ինչին համար Շարլ Ազնաւուր պարտական կը զգայ: 1960-ականներու վերջերուն ան սապէս կը գրէ.

«Իմ հայրս մեծ երեխայ մըն է: Ան միշտ ալ այդպիսին եղած է։ Իմ յիշողութեանս մէջ, ամենավաղ մանկութենէն մինչեւ հիմա, ան ոչինչով փոխուած է: Երբ ես փոքր էի, ան գիշերները յաճախ ուշ կը վերադառնար: Կը մտնէր մանկական սենեակը, կ՚արթնցնէր զիս եւ քոյրս ու կը նստեցնէր դաշնամուրին առջեւ: Մենք կ՚երգէինք եւ այդպէսով ան կը բացայայտէր մեզի՝ իր զաւակներուն: Որքան բարձր կը հնչէր մեր ձայնը, այնքան ան ինզինքը երջանիկ կը զգար: Եթէ դուք աշխարհի ամենահարուստ մարդուն մօրը հարցնէք՝ «Ձեզի զարմանալի չի՞ թուիր, որ ձեր որդին այդքան հարստութիւն դիզած է», վստահ եմ, որ ան կը պատասխանէ. «Ոչ, ես այդ տեսակէտէ վստահ էի»: Ճիշդ նոյն ձեւով ալ իմ ծնողքս վստահ էր իմ յաջողութենէն: Ես անոնց համար ստեղծած եմ քիչ թէ շատ բարեկեցիկ պայմաններ, բայց անոնք թքած

ունին ամէն ինչի վրայ: Անոնք ընդունակ են ապրելու ամենանեղ պայմաններու մէջ, միայն թէ մենք անոնց կողքին ըլլանք: Իսկ մենք այնքա՜ն քիչ անոնց հետ կ՚ըլլանք: Բայց անոնք երբեք բարձրաձայն չեն ըսեր այդ մասին, մեզի ոչինչ կը պարտադրեն:

Երբ մայրս հիւանդ կ՚ըլլար, ինծի չէին ըսեր, որպէսզի չընդհատեմ աշխատանքս: Անոնք գիտէին, որ ես հազարաւոր մղոններ կը կտրեմ, նոյնիսկ մէկ գիշեր անոր կողքին ըլլալու համար: Միայն երկար ժամանակ յետոյ հայրս կ՚ըսէր. «Գիտե՞ս, մայրդ հիւանդ էր, ծանր հիւանդ»: Հօրս պատկերացումով երգիչը նոյնն է, ինչ որ ծովայինը ծովին մէջ: Ինչ ալ ըլլայ, պէտք չէ անոր ետեւէն ուղղաթիռ ղրկել: Պէտք է սպասել, մինչեւ որ նաւը խարիսխ նետէ նաւահանգիստը: Իմ ծնողքս կը սպասէր իմ նաւահանգիստ վերադառնալուն, որպէսզի ինծի պատմէին իրենց հոգերը: Այո, ես ունիմ իմ աշխատանքս, ընտանիքս, բարեկամներս: Ու միայն այսքանը: Ինծի շատ անհրաժեշտ է ունենալ ուրիշ մէկը, լուռ վկայ մը, որուն երեկոյեան կը կարողանայի պատմել ողջ օրուան անցուդարձը:

«Իմ աշխատանքիս մէջ յաճախ կը պատահին ծափեր ու հիացմունք: Ես անոնց կարեւորութիւն չեմ տար: Այդ ամէնը ինծի համար հաճելի է, բայց զիս չի հետաքրքրեր: Սակայն կան պահեր, երբ ես անկեղծօրէն կ՚ուզեմ, որ զիս շնորհաւորեն: Ոչ թէ հիացական բացագանչութիւններով. «Դուն շատ լաւ էիր, մենք հաճելի երեկոյ մը անցուցինք, եւ այլն…», այլեւ՝ լուռ նայուածքով մը, շարժումով մը, հեւքով մը: Այդ մէկուն կարիքը ես շատ սուր զգացի մանաւանդ առաջին երեկոյին… Այդ երեկոյ ես շատ աշխատեցայ, երկար պատրաստուեցայ համերգին, նոյնիսկ ճշդեցի բեմին առջեւի լոյսերը եւ ապրեցայ կատարեալ ինքնամոռացումի երկու ժամ: Յետոյ ծափահարեցին, շնորհաւորեցին: Մարդիկ զիրար կը հրմշկտէին բեմ բարձրանալու, ինծի դիպչելու, գովելու, համբուրելու համար… բայց այս բոլորը շատ նման էր հողմածուփի: Մինչեւ որ ուշքի եկայ, ամէն բան անցած էր: Եւ երբ դահլիճը դատարկուեցաւ, երկու հազար ունկնդիրներն ալ գացին, ի՞նչ մնաց… Մայթին, դերասանական մուտքին քով, 150 հոգի տակաւին կը սպասէին զիս՝ իրենց համակրանքը արտայայտելու համար: Ձեռքերս գրպանիս մէջ, ես շնորհակալութիւն կը յայտնէի, կը ժպտէի… Բայց 200 մեթր անց, ի՞նչ իմաստ ունէր ժպտիլը, երբ ես արդէն առանձին էի… Ահա այդ պահուն ես կը փափաքէի հանդիպիլ այն կնոջ, որ, ինչպէս ըսի, ինծի հանդէպ ունենար լուռ համակրանք… Ես կարողանայի անոր ըսել բաներ, զորս երբեք չեմ ըսած ուրիշի: «Ինծի կը թուէր, թէ ես լաւ սկսայ, ինծի կը թուէր, թէ ամէն ինչ յաջող էր»: Բայց երբ ես կը վերադառնամ տուն, ոչ-ոքի կ՚ըսեմ այս բոլորը:

«Ես երբեք չեմ հանդիպած կնոջ կատարեալ տեսակին: Նոյնիսկ չեմ պատկերացներ զայն: Եւ ընդհանրապէս, կարելի՞ է արդեօք երազայինը, կատարեալը պատկերացնել: Անիկա գոյութիւն ունի մէկուն նայուացքին մէջ, մէկուն շարժուձեւին, երրորդին ճաշի սեղան պատրաստելուն մէջ: Ինծի համար դժուար է կատարեալ կին գտնել նաեւ այն պատճառով, որ ես բազմաթիւ թերութիւններ ունիմ: Առաջինը, որ զիս ամենէն շատ կը մտատանջէր, իմ երիտասարդական տարիներու անտանելի բնաւորութիւնն էր: Քսան տարեկանին ես չէի կրնար երկար ժամանակ ընկերութիւն ընել մէկու մը հետ: Կը կոպտէի աջ ու ձախ, կը վիրաւորէի բոլորը: Ես զիս կը նկատէի տգեղ ու անճոռնի, որովհետեւ քիթիս վրայ մեծ սապատ մը կար: Ի վերջոյ վիրահատել տուի զայն ու դէմքս սկսաւ ժպտիլ: Բացի այդ, սարսափելի աղքատ էր իմ բառապաշարս: Երբ ինծի որեւէ բան կ՚ըսէին ու ես չէի կրնար հասկնալ, կը լեցուէի կատաղութեամբ մը: Կը լռէի ու ամբողջ էութեամբս կ՚ատէի այն մարդը, որուն ըսածը չէի հասկցած: Ան ինծի կը թուէր յիմար, մանրախնդիր, անհետաքրքիր… Բայց յետոյ, եբր տուն դառնայի, կը բանայի բառարանը ու գոց կը սորվէի անծանօթ բառին բացատրութիւնը: Այդպէս, բառարանի եւ քիթիս վիրահատման շնորհիւ իմ առաջին երկու թերութիւններս վերացան: Բայց ատոնք երկրորդական, անվնաս թերութիւններ էին:

«Դժբախտաբար ես ունիմ ուրիշ, շատ աւելի անտրամաբանական թերութիւններ: Ես եսասէր եմ, սարսափելի եսասէր: Իմ աշխատանքս կը ստիպէ այդպէս ըլլալ: Յետոյ, ես չեմ կրնար սէր բացատրել, ահա ամենամեծ անհեթեթութիւնը: Բոլոր կանայք, որոնք կը մօտենան ինծի, կը կարծեն, թէ քանի որ ես սիրային երգեր կը գրեմ, անոնց պիտի ըսեմ չտեսնուած-չլսուած բառեր: Նոյնը կը պատահի նաեւ ծաղրածուին հետ: Մարդոց կը թուի, թէ ան առաւօտէն մինչեւ գիշեր, լալու չափ կը խըն-դացնէ իր կինը: Բայց այդպիսի բան չկայ, կարելի չէ: Երբ ես տուն կը վերադառնամ, կ՚ուզեմ ուրախ ըլլալ այնքան, որքան կարող եմ: Եւ չեմ մտածեր, որ ամբողջ օրը պէտք է սիրային խօսքեր շշնջալ, գիտնալու համար, որ կը սիրէ եւ կը սիրուի: Ինծի կը թուի, որ կինը ինքը պէտք է կարողանայ տեսնել ինքզինքը՝ սիրոյ երգերուս, փոքրիկ բացատրութիւններուս եւ ջերմ խօսքերուս մէջ: «Ես կը սիրեմ քեզ, այնպէս, ինչպէս կաս» երգը գրած եմ իմ կնոջս՝ Էվելինի մասին: Կրկներգին մէջ ըսուած է՝ «Դուն շատ գեղեցիկ չես, բայց ես քեզ կը սիրեմ այդպէս»: Այս խօսքերը միայն Էվելինին չեն վերաբերիր: Ան այնքա՜ն գեղեցիկ էր: Էվելինը յաճախ զիս կը կոչէր ուռճացած, անիրական անուններով, որոնք կը խնդացնէին ընկերներս: Ես երգ մը գրեցի այդ մասին: Այդպէս կ՚արտայայտէր իր սէրը: Էվելինը գիտէր այդ մէկը: Բայց կու գայ պահ մը, երբ ես ոչ մէկ բառ կրնամ գտնել այն կնոջ համար, որուն նոյնիսկ կեանքս կու տայի: Ան այլեւս չի ներշնչեր զիս:

«Ես արտայայտած եմ իմ բոլոր զգացումներս, սպառած բոլոր բառերս: Ես այլեւս ոչինչ ունիմ… Կը մնայ հեռանալ… Իբր այդ, ես կը փնտռեմ այն կինը, որ կը կարողանայ զիս ներշնչել երկար տարիներ: Չեմ գիտեր՝ կը յաջողի՞մ այդ մէկը ընել: Ես չեմ ուզեր մտածել, թէ սէրը պատրանք մըն է: Եթէ այդպէս ըլլար, անիմաստ կ՚ըլլար կեանքի մէջ բարի ու մաքուր ըլլալը: Աշխարհի մէջ կ՚իշխէր անճաշակութիւնը, ստորնութիւնը, սպանութիւնը, թալանը: Սէրը կրօնի պէս է: Այն միտքը, որ անիկա կայ, ինծի կ՚օգնէ յուսալ: Յաճախ հասարակութեան կը թուի, թէ ես կ՚ապրիմ այն բոլոր զգացումները, զորս կ՚արտայայտեմ երգերուս մէջ: Եթէ ես ապրած ըլլայի այդ բոլորը, ապա հիմա իմ մազերս ճերմկած կ՚ըլլային, իսկ ես ծեր, շատ ծեր կ՚ըլլայի: Ես միայն կը ջանամ մարմնաւորել հերոսներս: Կ՚արտայայտեմ ոչ թէ իմ, այլ զիրենք յուզող հարցերը: Ես կ՚ապրիմ, կը սիրեմ, կը տխրիմ անոնց հետ, կը դառնամ անոնց էութիւնը:

«Մինչեւ հիմա կիները նախանձով նայած են այս սիրոյն, որով ես նուիրուած եմ իմ ստեղծագործութիւններուն: Անոնք չեն ուզեր հասկնալ, թէ արուեստը սիրուհիէ ալ վատ է: Ան կը խլէ ամբողջ օրդ, գիշերդ, կը խենթեցնէ մարդը: Ես յաճախ գիշերները կ՚արթննամ՝ աշխատելու համար: Միշտ բան մը կ՚ըլլայ ընելու: Այդ մէկը պարզապէս կիրք է, հաշիշ: Ես չեմ խաղար: Իմ մասնագիտութիւնս արդէն խաղ է: Ես չեմ ծխեր: Իմ մասնագիտութիւնս զիս կը թմրեցնէ: Անիկա նոյնիսկ կը գինովցնէ: Ուրեմն խմելու ալ կարիք չկայ: Ես իմ փնտռած կինս գտնելու համար երբեք չեմ փորձած օգտուիլ իմ մասնագիտութենէս: Սիրային նամակներ կը գրեն ինծի, երբեմն չափազանց անկեղծ, բայց ես չեմ ուզեր այդ ճանապարհով երջանկութիւն գտնել: Այդ ձեւը կ՚ըլլայ մարդոց հաւատքի չարաշահում: Իմ երկրպագուներս զիս կը ճանչնան միայն երգերուս միջոցով: Ուրեմն՝ անոնք զիս չեն ճանչնար: Մարդը պէտք է տեսնել ատամի վրձինը ձեռքին, առաւօտեան արթննալու ժամանակ եւ սիրել զայն այն ժամանակ, երբ անոր աչքերը անքնութենէն ուռած են եւ ոչ թէ լոգնալէն յետոյ, երբ ան հաճելիօրէն կը բուրէ: Պէտք չէ զիս սիրել համերգի ժամանակ, երբ զիս կը շնորհաւորեն, երբ ես կ՚երգեմ՝ բարձրախօսը բերնիս… Ես կերտած եմ անձնաւորութիւն մը, որ զիս կը վախցնէ: Այդ անձնաւորութիւնը կը կոչուի Շարլ Ազնաւուր: Այն դեւը, որուն համար ես կը տքնիմ, զոր ես կը ներկայացնեմ մարդոց առջեւ, ապրիլ սկսած է 1944 թուականի ապրիլի 12-էն սկսեալ:

«Ես կը յիշեմ այդ ամսաթիւը, որովհետեւ այդ օրը ստեղծուեցաւ իմ աոաջին երգս՝ «Ես գինովցած եմ»: Մինչեւ հիմա կը յիշեմ թանաքին, թուղթին բոյրը, գարնանային արեւուն ջերմութիւնը եւ իմ առաջին, իսկական աշխատանքային օրուան անդորրը: Յետոյ, երբ արդէն կը վաճառէի այդ երաժշտութիւնը, ինծի համար շատ ծանր եղաւ իմ առաջին ձեռագրէն բաժնուիլը: Ատոր համար վերջին պահուն, էջին անկիւնը գրեցի՝ 1944 թուականի ապրիլի 12 ու ստորագրեցի: Ես այդպիսի ամսաթիւեր եւ ստորագրութիւններ տեսած էի հաստ վէպերու աւարտին: Այդ ժամանակ ընդամէնը 19 տարեկան էի: 19 տարեկանին չէի կարծեր, որ իմ ամբողջ կեանքս պիտի նուիրեմ այս գործին: Ես չէի գիտեր, որ ընդմիշտ կերտելու եմ իմ կերպարս: Անյայտ մարդու մը կերպար, անյայտներու մէջ. ոչ շատ գեղեցիկ մարդու մը կերպար, շատ գեղեցիկներու մէջ:

«Ես չէի գիտեր, չէի մտածած: Միայն ես չէի ուզեր աւելի ուշ վերածուիլ խեղճուկ մարդուկի մը, որ տեղ չի գտներ այս ընդարձակ աշխարհին մէջ, խեղճուկ մարդուկ մը, որ գլուխը կը մտցնէ յոյսի բոլոր ճեղքերէն ներս, որոնելով երջանկութիւն եւ սէր, որ այլեւս երբեք չի գար…»:

Կնոջ, սրտակից ընկերոջ մասին գրած այս խօսքերէն, ինչպէս նաեւ՝ նախորդ երկու ամուսնութիւններու ձախողութիւնները մէկ կողմ դնելէ ետք, Շարլ Ազնաւուր ամուսնացած է շուէտուհի Ուլլա Տորսէլի հետ:

Բուռն սիրավէպէն յետոյ անոնք ամուսնացան 1967 թուականին, հայկական եկեղեցւոյ մէջ, ունեցան երեք զաւակ։ Համեստ շուէտուհին՝ Տիկին Ուլլա Տորսէլ-Ազնաւուր մինչեւ իր ամուսինին՝ Շարլ Ազնաւուրին վերջին շունչը անոր կողքին էր…

ԱՆՈՒՇ ԹՐՈՒԱՆՑ