ՇՐՋԱԴԱՐՁԱՅԻՆ ՈՐՈՇՈՒՄ

Հիմ­նա­կա­նէն դէ­պի մի­ջին կրթու­թեան ան­ցու­մի (TEOG) քննու­թիւն­նե­րուն մէջ 2015-2016 կրթա­կան շրջա­նին ա­ռա­ջին ան­գամ ըլ­լա­լով պի­տի ընդգր­կուին նաեւ հա­յոց կրօ­նին վե­րա­բե­րեալ հար­ցում­ներ։ Սա շրջա­դար­ձա­յին ո­րո­շում մըն է Ազ­գա­յին կրթու­թեան նա­խա­րա­րու­թեան կող­մէ, միեւ­նոյն ժա­մա­նակ դրա­կան վե­րա­բեր­մունք մը՝ երկ­րի մշա­կու­թա­յին զա­նա­զա­նու­թեան նկատ­մամբ։ Կը տե­ղե­կա­նանք, որ այս նիւ­թին վե­րա­բե­րեալ քննար­կում­ներ ծա­ւա­լե­լու ա­ռա­ջադ­րու­թեամբ ե­րէկ Ան­գա­րա այ­ցե­լեց Տ. Թա­թուլ Ծ. Վրդ. Ա­նու­շեան՝ խումբ մը կրթա­կան մշակ­նե­րուն հետ։ Ազ­գա­յին կրթու­թեան նա­խա­րա­րու­թեան չափ­ման եւ ար­ժե­ւոր­ման բա­ժան­մուն­քին մօտ շփում­ներ ու­նե­ցաւ Հայր Սուր­բը։ Նա­խա­րա­րու­թեան այս ա­ռան­ձին բա­ժան­մուն­քը երկ­րի կրթա­կան հա­մա­կար­գէն ներս ու­նի ա­ռանց­քա­յին նշա­նա­կու­թիւն, ո­րով­հե­տեւ ա­մէն տե­սակ հա­ւա­քա­կան քննու­թեան կազ­մա­կերպ­ման պա­րա­գա­յին հիմ­նա­կան պա­տաս­խա­նա­տուու­թիւ­նը վե­րապա­հուած է ա­նոր։ Ե­րէկ, Տ. Թա­թուլ Ծ. Վրդ. Ա­նու­շեան Ան­գա­րա­յի մէջ հիւ­րըն­կա­լուե­ցաւ այդ կա­րե­ւոր բա­ժան­մուն­քի ղե­կա­վա­րին՝ Հիւ­սէ­յին Կու­չի կող­մէ։ Ի­րեն ըն­կե­րա­կից կրթա­կան մշակ­ներն էին Մխի­թա­րեան վար­ժա­րա­նի միջ­նա­կար­գի բաժ­նի տնօ­րէ­նու­հի Էլ­տա Գա­րա­կէօ­զեան եւ ու­սուց­չու­հի­ներ՝ Լեռ­նա Գա­րա­գիւ­թիւք, Ժպտուն Զուռ­նա­ճը եւ Լեռ­նա Եա­ղեա­զան։

Ինչ­պէս ծա­նօթ է, մօ­տա­ւոր ան­ցեա­լին Ազ­գա­յին կրթու­թեան նա­խա­րա­րու­թիւ­նը հաս­տա­տած էր նոր դրու­թիւն մը, ո­րու հի­ման վրայ TEOG-ի քննու­թիւն­նե­րուն շրջագծով ա­շա­կերտ­նե­րուն սկսան ուղ­ղուիլ կրօ­նա­կան գի­տե­լիք­նե­րու վե­րա­բե­րեալ հար­ցում­ներ։ Այս հան­գա­ման­քը կարգ մը շրջա­նակ­նե­րու մօտ ան­հանգս­տու­թիւն յա­ռա­ջա­ցուց, ո­րով­հե­տեւ վե­րագ­րուե­ցաւ խտրա­կա­նու­թեան մօ­տե­ցում­նե­րու։ Ի­րա­կա­նու­թեան մէջ պա­րա­գան բա­ցար­ձա­կա­պէս խտրա­կա­նու­թեան հետ կապ չու­նէր, ո­րով­հե­տեւ քննու­թիւն­նե­րու ար­դիւնք­նե­րուն վրայ ազ­դե­ցու­թիւն չէր գոր­ծեր։ Բայց եւ այն­պէս, հա­շուի առ­նե­լով հա­մայն­քին մօտ ստեղ­ծուած տրա­մադ­րու­թիւն­նե­րը՝ Պատ­րիար­քա­կան Ա­թոռն ու իս­թան­պու­լա­հայ կրթա­կան հա­մա­կար­գը անհրա­ժեշտ շփում­ներ մշա­կե­ցին պատ­կան իշ­խա­նու­թիւն­նե­րուն հետ եւ բա­նա­ձե­ւե­ցին ի­րենց ակն­կա­լու­թիւն­նե­րը։ Իշ­խա­նու­թիւն­ներն ալ դրա­կան վե­րա­բեր­մունք ցոյց տուին այդ պա­հանջ­նե­րուն փո­խա­րէն եւ այս­պէ­սով ձեռ­նար­կուե­ցաւ աշ­խա­տան­քի։

Մեր ստա­ցած տե­ղե­կու­թիւն­նե­րուն հա­մա­ձայն, Ան­գա­րա­յի մէջ ե­րէկ տե­ղի ու­նե­ցած ժո­ղո­վը այս գոր­ծըն­թա­ցէն ներս կը բնո­րո­շէ հա­սու­նաց­ման հանգ­րուան մը։ Տ. Թա­թուլ Ծ. Վրդ. Ա­նու­շեան եւ մեր կրթա­կան մշակ­նե­րը նա­խա­րա­րու­թեան պա­տաս­խա­նա­տու­նե­րուն հետ շատ դրա­կան եւ ար­դիւ­նա­ւէտ աշ­խա­տան­քի մթնո­լորտ մը ա­պա­հո­ված են։ Պատ­կան դի­ւա­նա­կալ­նե­րու մա­տու­ցած տե­ղե­կու­թիւն­նե­րուն լոյ­սին տակ հնա­րա­ւոր ե­ղած է յան­գիլ լու­ծում­նե­րու։ Այս­պէս, յա­ռա­ջի­կայ շրջա­նին TEOG-ի քննու­թիւն­նե­րուն շրջագ­ծով թրքա­հայ վար­ժա­րան­նե­րու ա­շա­կերտ­նե­րուն պի­տի ուղ­ղուին մեր դպրոց­նե­րուն մէջ դա­սա­ւան­դուած կրօ­նի ա­ռար­կա­յին վե­րա­բե­րեալ հար­ցում­ներ։ Այս ամ­բող­ջին մէջ ճկուն լու­ծում­ներ գտնուած են կարգ մը ա­ռանց­քա­յին սկզբունք­նե­րը չխախ­տե­լու նպա­տա­կով։ Ա­նոնց­մէ ա­ռա­ջի­նը ե­ղած է լե­զուի նիւ­թը։ Ար­դա­րեւ, Ազ­գա­յին կրթու­թեան նա­խա­րա­րու­թիւ­նը նման քննու­թիւն­նե­րը կը կազ­մա­կեր­պէ բա­ցա­ռա­պէս երկ­րի պաշ­տօ­նա­կան լեզուով՝ թրքե­րէ­նով, իսկ կրօ­նի գի­տե­լիք­նե­րը թրքա­հայ վար­ժա­րան­նե­րէն ներս կը դա­սա­ւան­դուին հա­յե­րէ­նով։ Կան­խե­լու հա­մար հա­կա­սու­թիւն­նե­րը եւ ա­շա­կերտ­նե­րուն տե­սա­կէ­տէ դժուա­րու­թիւն­ներ չյա­րու­ցե­լու ա­ռա­ջադ­րու­թեամբ՝ եզ­րա­բա­նա­կան (terminolojik) նա­խընտ­րու­թիւն­նե­րու հի­ման վրայ լու­ծում մը գտնուած է այս խնդրին։ Այ­սինքն, բուն հար­ցու­մը ա­շա­կերտ­նե­րուն պի­տի մա­տու­ցուի թրքե­րէ­նով, սա­կայն նիւ­թին վե­րա­բե­րեալ բնո­րո­շիչ, բա­նա­լի բա­ռե­րը պի­տի մէջ­բե­րուին հա­յե­րէ­նով եւ հա­յա­տառ ձե­ւով։ Նա­խա­րա­րու­թեան բարձ­րաս­տի­ճան դի­ւա­նա­կալ­նե­րը հա­շուի ա­ռած են այն հան­գա­ման­քը, թէ կրօ­նը թրքա­հայ վար­ժա­րան­նե­րէ ներս կը դա­սա­ւան­դուի՝ որ­պէս ու­րոյն մշա­կոյ­թի ա­ռար­կայ։ Հե­տե­ւա­բար, հա­յե­րէ­նով դա­սա­ւան­դուած այդ ա­ռար­կա­յի վե­րա­բե­րեալ հար­ցում­նե­րուն ուղ­ղա­կի կամ միայն թրքե­րէ­նով բա­նա­ձե­ւուի­լը կրնայ յա­ռա­ջաց­նել խնդիր­ներ։ Պատ­կան պաշ­տօ­նեա­նե­րը բա­րի ե­ղած են հա­շուի առ­նել բո­լոր նրբու­թիւն­նե­րը։ Ա­նոնք Տ. Թա­թուլ Ծ. Վրդ. Ա­նու­շեա­նի կող­մէ ցարդ յա­ռաջ տա­րուած շփում­նե­րուն ըն­թաց­քին հա­մո­զուած են, թէ այ­լեւս միայն հա­յե­րէ­նի եւ կրօ­նի դա­սե­րով կը պայ­մա­նա­ւո­րուին այդ ու­րոյն մշա­կոյ­թի վե­րա­բե­րեալ հան­գա­մանք­նե­րը։ Հե­տե­ւա­բար, թրքա­հայ վար­ժա­րան­ներ յա­ճա­խող ա­շա­կերտ­նե­րու պա­րա­գա­յին հար­ցում­նե­րու բա­նա­ձե­ւում­նե­րուն մէջ հիմ­նա­կան բա­ռե­րուն տեղ պի­տի տրուին հա­յե­րէ­նով։

Իս­թան­պու­լա­հայ կրթա­կան շրջա­նակ­ներն ալ բա­ւա­րա­րուած են այս լուծ­ման եզ­րով, ո­րով­հե­տեւ կ՚են­թադ­րուի, որ հա­յոց լե­զուի եւ կրօ­նի դա­սե­րուն նկատ­մամբ վե­րա­բեր­մունքն ալ ա­ւե­լի լրջա­նայ մեր ա­շա­կերտ­նե­րուն կող­մէ, ո­րով­հե­տեւ ի վեր­ջոյ քննու­թիւն մը յանձ­նե­լու հե­ռան­կա­րը կ՚ու­րուագ­ծուի ա­նոնց առ­ջեւ։ Հար­ցին այս ե­րե­սա­կը յոյժ կա­րե­ւոր է մեր հա­մայն­քին տե­սա­կէ­տէ։

Այս պայ­ման­նե­րուն ներ­քեւ, կը նա­խա­տե­սուի, որ Տ. Թա­թուլ Ծ. Վրդ. Ա­նու­շեա­նի կող­մէ գլխա­ւո­րուած խում­բը յա­ռա­ջի­կայ Հոկ­տեմ­բե­րի ա­ռա­ջին շաբ­թուան մէջ վերս­տին այ­ցե­լէ Ան­գա­րա։ Մեր կրթա­կան մշակ­նե­րու խում­բը այս ժա­մա­նա­կաշր­ջա­նին պի­տի պատ­րաս­տէ հա­րիւր հար­ցում­ներ, ո­րոնց­մէ քսա­նը նա­խա­րա­րու­թեան պատ­կան պաշ­տօ­նա­տար­նե­րուն կող­մէ պի­տի ընդգրկուին 8-րդ դա­սա­րան­նե­րու հա­մար կազ­մա­կեր­պուե­լիք TEOG-ի հար­ցում­նե­րու շար­քին մէջ։ Միեւ­նոյն ժա­մա­նակ Հայր Սուր­բին կող­մէ գլխա­ւո­րուած խում­բը նա­խա­րա­րու­թեան խորհր­դա­պա­հա­կան կա­նոն­նե­րուն եւ նոյն նպա­տա­կով նա­խա­տեսուած նա­խազ­գու­շա­կան մի­ջոց­նե­րուն պի­տի հնա­զան­դի, ո­րով­հե­տեւ քննու­թիւն­նե­րու հար­ցում­նե­րը բա­ցար­ձակ գաղտ­նի ձե­ւով կը պատ­րաս­տուին ու կը տպագ­րուին։

25-26 Նո­յեմ­բեր 2015 թուա­կա­նին նա­խա­տե­սուած են նոր կրթա­կան շրջա­նի TEOG-ի ա­ռա­ջին քննու­թիւն­նե­րը։ Խմբագ­րա­կան եւ տպագ­րա­կան աշ­խա­տանք­նե­րուն գոր­ծըն­թա­ցը հա­շուի առ­նե­լով հար­ցում­նե­րը յանձ­նե­լու վերջ­նա­ժամ­կէ­տը սահ­մա­նուած է Հոկ­տեմ­բե­րի 16-ը։ Պա­տաս­խա­նա­տու­նե­րը Տ. Թա­թուլ Ծ. Վրդ. Ա­նու­շեա­նէն նոյ­նիսկ պա­հան­ջած են ի­րենց աշ­խա­տան­քա­յին դրու­թեան յար­մա­րե­լիք հա­յե­րէն տա­ռա­տե­սակ­ներ։

Հուսկ, կը նա­խա­տե­սուի, որ այս շրջա­դար­ձա­յին գոր­ծըն­թա­ցը յա­ռա­ջի­կայ շրջա­նին դրա­կան ու նոյ­նիսկ պատ­մա­կան ար­դիւն­քի մը ա­ռիթ հան­դի­սա­նայ։

ԱՐԱ ԳՕՉՈՒՆԵԱՆ