ԶՕՐԱԿՑՈՒԹԵԱՆ ԿՈԹՈՂ

Վա­քըֆ­լը­գիւ­ղի մէջ վեր­ջին տա­րի­նե­րուն ստեղ­ծուած ե­ռու­զե­ռը ար­դէն կ՚ու­նե­նայ իր տրա­մա­բա­նա­կան շա­րու­նա­կու­թիւ­նը։ Գիւ­ղի Ս. Աս­տուա­ծա­ծին ե­կե­ղեց­ւոյ շուրջ աշ­խու­ժու­թիւն մը ստեղ­ծուած է՝ ա­ռա­ւել չա­փով նոր սե­րուն­դի ջան­քե­րով։ Նո­րա­գոյն այս շրջա­նին խորհր­դան­շա­նը կը հա­մա­րուի Ս. Աս­տուա­ծա­ծին ե­կե­ղեց­ւոյ յա­րա­կից ձեռ­նար­կուած շի­նա­րա­րու­թեան ծրա­գի­րը։ Շէնք մը, թէեւ ա­ռե­րե­ւոյթ հա­մեստ, սա­կայն իր խոր­քա­յին նշա­նա­կու­թեամբ եւ բազ­ման­պա­տակ բնոյ­թով պի­տի գայ միան­գա­մընդ­միշտ դի­մագ­րա­ւել Վա­քըֆ­լը­գիւ­ղի առ­կայ բա­զում ըն­կե­րա­յին կա­րիք­նե­րը։

Ծա­նօթ է, որ մի­ջո­ցէ մը ի վեր Վա­քըֆ­լը­գիւ­ղի եւ Իս­թան­պու­լի մի­ջեւ կա­պե­րը, հա­մա­գոր­ծակ­ցու­թիւ­նը թափ ստա­ցած են ան­նա­խըն­թա­ցօ­րէն։ Թէ՛ Իս­թան­պու­լի մէջ հաս­տա­տուած վա­քըֆ­լը­գիւղ­ցի­նե­րը եւ թէ գիւ­ղին մէջ մնա­ցած­նե­րը աշ­խոյժ ջան­քեր կը գոր­ծադ­րեն՝ շի­նա­րա­րու­թեան նա­խա­գի­ծը ի կա­տար ա­ծե­լու հա­մար։ Հա­մայն­քա­յին շրջա­նակ­ներն ալ ան­վե­րա­պա­հօ­րէն կը զօ­րակ­ցին գիւ­ղի վե­րա­բե­րեալ բո­լոր նա­խա­ձեռ­նու­թիւն­նե­րուն։ Ինչ­պէս ծա­նօթ է, հա­մայն­քէն ներս Վա­քըֆ­լը­գիւ­ղի զօ­րակ­ցու­թեան հա­մար կը գոր­ծէ յանձ­նա­խումբ մը, ո­րու գլու­խը կը գտնուի Միհ­րան Ու­լի­կեան։ Հա­մայն­քա­յին կեան­քէն ներս ու­նե­ցած խոր փոր­ձա­ռու­թեամբ ու վա­յե­լած յար­գան­քով՝ Միհ­րան Ու­լի­կեան իր բո­լոր հնա­րա­ւո­րու­թիւն­նե­րը շարժ­ման ան­ցու­ցած է նպաս­տե­լու հա­մար Վա­քըֆ­լը­գիւ­ղի շի­նա­րա­րու­թեան ծրագ­րին, ո­րու շնոր­հիւ եր­կա­րա­ժամ­կէտ ու մշտա­կան ձեռք­բե­րում­ներ պի­տի ա­պա­հո­վուին եւ այս­պէ­սով Մու­սա լե­րան պատ­մա­կան ժա­ռան­գու­թիւ­նը կեն­դա­նի պա­հե­լու ուղ­ղու­թեամբ կա­րե­ւոր քայլ մը առ­նուած պի­տի ըլ­լայ։

Հա­ղոր­դած էինք, որ Ս. Աս­տուա­ծած­նի տօ­նի շրջա­նին Վա­քըֆ­լը­գիւ­ղի մէջ ա­ւան­դա­կան շու­քով նշուե­ցաւ տա­ղա­ւա­րը եւ կազ­մա­կեր­պուե­ցաւ մեծ խրախ­ճանք մը։ Մեր հա­մայն­քին ու­շադ­րու­թիւ­նը հեր­թա­կան ան­գամ կեդ­րո­նա­ցաւ Վա­քըֆ­լը­գիւ­ղի վրայ։ Միհ­րան Ու­լի­կեան եւ իր ըն­կեր­ներն ալ հեր­թա­կան ան­գամ մեկ­նած էին գիւղ, ուր թէ՛ ըմ­բոշխ­նե­ցին տօ­նա­կան խան­դա­վա­ռու­թիւ­նը եւ թէ ա­ռիթն ու­նե­ցան Վա­քըֆ­լը­գիւ­ղի մէջ տա­րուած աշ­խա­տանք­նե­րուն հե­տե­ւիլ տեղ­ւոյն վրայ։ Ար­դա­րեւ, Թուր­քիոյ մէջ մնա­ցած միակ հայ­կա­կան գիւղն է այս մէ­կը, ո­րու կա­յուն վե­րել­քը ոչ միայն կա­րե­ւո­րու­թիւն կը ներ­կա­յաց­նէ մեր հա­ւա­քա­կան կեան­քին տե­սա­կէ­տէ, այլ նաեւ պա­տաս­խա­նա­տուու­թիւն մը կը հա­մա­րուի թրքա­հայ ի­րա­կա­նու­թեան տե­սա­կա­ւո­րու­թեան ե­րաշ­խա­ւոր­ման ա­ռու­մով։

Ե­րէկ, հա­ճոյքն ու­նե­ցանք խմբագ­րա­տանս մէջ հիւ­րըն­կա­լե­լու Միհ­րան Ու­լի­կեա­նը։ Վա­քըֆ­լը­գիւ­ղէն թարմ տպա­ւո­րու­թիւն­նե­րով ու տուեալ­նե­րով վե­րա­դար­ձած է ան։ Միհ­րան Ու­լի­կեան միշտ նա­խան­ձախնդ­րու­թիւն ցոյց կու տայ՝ որ­պէս­զի Վա­քըֆ­լը­գիւ­ղի վե­րա­բե­րեալ ի­րա­դար­ձու­թիւն­նե­րը մեր մա­մու­լին մի­ջո­ցաւ դառ­նան հան­րա­յին կար­ծի­քին սե­փա­կա­նու­թիւ­նը։ Իր այս զգայ­նու­թիւ­նը մեծ ար­ժէք կը ներ­կա­յաց­նէ՝ հա­ւաս­տի աղ­բիւ­րէ մը, ա­մե­նայն ման­րա­մաս­նու­թեամբ տե­ղեակ դառ­նա­լու հա­մար Վա­քըֆ­լը­գիւ­ղի նո­րու­թիւն­նե­րուն։ Միհ­րան Ու­լի­կեա­նի հետ այս ան­գա­մուան մեր զրոյ­ցը նա­խորդ­նե­րուն բաղ­դատ­մամբ տար­բեր էր։ Ար­դա­րեւ, գիւ­ղի Ս. Աս­տուա­ծա­ծին ե­կե­ղեց­ւոյ յա­րա­կից կա­ռու­ցուած հա­մա­լի­րը ար­դէն եր­կինք խո­յա­ցած է եւ ան այդ լա­ւա­տե­սու­թեամբ, հա­մա­պա­տաս­խան բարձր տրա­մադ­րու­թեամբ մե­զի փո­խան­ցեց վեր­ջին բո­լոր նո­րու­թիւն­նե­րը։

Նո­րա­կերտ հա­մա­լի­րը, որ գիւ­ղա­կան մթնո­լոր­տին յա­րիր շատ ճա­շա­կա­ւոր տեսք մը ու­նի, կ՚ընդգր­կէ դահ­լիճ մը՝ 150 հո­գիի տա­րո­ղու­թեամբ։ Նոյն յար­կին վրայ կը գտնուին նաեւ չորս հիւ­րա­սե­նեակ­ներ։ Քա­րա­կերտ շէն­քի մուտ­քի յար­կին տե­ղա­ւո­րուած են եւս հինգ հիւ­րա­սե­նեակ­ներ։ Այդ յար­կը կ՚ընդգր­կէ նաեւ ա­ռան­ձին բա­ժին մը, որ պի­տի օգ­տա­գոր­ծուի որ­պէս հո­վուա­տուն։ Կեն­ցա­ղա­յին նուա­զա­գոյն կա­րիք­նե­րը դի­մագ­րա­ւե­լու յար­մա­րու­թեամբ պատ­րաս­տուած է հո­վուա­տան բա­ժի­նը։

Նո­րա­կա­ռոյց շէն­քը կը պար­փա­կէ նաեւ ար­տադ­րա­մաս մը, որ Վա­քըֆ­լը­գիւ­ղի կա­րիք­նե­րուն տե­սա­կէ­տէ կը ներ­կա­յաց­նէ մեծ կա­րե­ւո­րու­թիւն։ Գիւ­ղի կա­նայք այն­տեղ պի­տի ար­տադ­րեն Վա­քըֆ­լը­գիւ­ղի բնո­րոշ ա­նուշ­նե­րը, ո­րոնք ու­նին մեծ պա­հան­ջարկ։ Ար­տադ­րա­մա­սը անհ­րա­ժեշտ սար­քա­ւո­րում­նե­րով ալ օժ­տուած է ար­դէն։ Հա­մա­լի­րը կ՚ընդգր­կէ նաեւ ա­ռան­ձին բա­ժին մը, ուր պի­տի ի­րա­կա­նա­ցուի ար­տադ­րան­քին վա­ճառ­քը։

Ի լրումն այս բո­լո­րին, հա­մա­լի­րը կ՚ընդգր­կէ թան­գա­րա­նի բա­ժին մը, ո­րու նշա­նա­կու­թիւ­նը մեծ է ո՛չ միայն այս ե­զա­կի գիւ­ղին, այլ նաեւ՝ մեր ամ­բողջ հա­մայն­քի հա­ւա­քա­կան յի­շո­ղու­թեան տե­սա­կէ­տէ։ Թան­գա­րա­նի տա­րած­քը թէեւ պատ­րաս­տուած է, սա­կայն ա­նոր գոր­ծարկ­ման հա­մար ա­մէն ինչ տա­կա­ւին վերջ­նա­կա­նօ­րէն պատ­րաստ չէ միւս բա­ժին­նե­րուն նման։ Շուրջ տա­րուան մը ժամ­կէտ կը նա­խա­տե­սուի՝ որ­պէս­զի թան­գա­րա­նը պատ­րաստ ըլ­լայ վերջ­նա­կա­նօ­րէն եւ իր դռնե­րը բա­նայ այ­ցե­լու­նե­րուն առ­ջեւ։ Նա­խա­պատ­րաս­տա­կան աշ­խա­տանք­նե­րուն մաս­նակ­ցու­թիւն կը բե­րէ Վա­քըֆ­լը­գիւ­ղի բնա­կիչ­նե­րէն Լո­րա Պայ­թար-Չա­փար, որ ներ­կա­յիս Հա­թա­յի թան­գա­րա­նին մէջ կ՚աշ­խա­տի։ Ա­նոր փոր­ձա­ռու­թիւ­նը կա­րե­ւոր նշա­նա­կու­թիւն ու­նի՝ Վա­քըֆ­լը­գիւ­ղի մէջ այդ թան­գա­րա­նը կեան­քի կո­չե­լու հա­մար։

Միհ­րան Ու­լի­կեան ընդգ­ծեց, որ մեր հա­մայն­քի գրե­թէ բո­լոր բա­րե­րար­նե­րը ի­րենց զօ­րակ­ցու­թեան բա­ժի­նը կը բե­րեն եւ ի­րենց նա­խան­ձախնդ­րու­թեան ա­ռար­կայ կը դարձ­նեն Վա­քըֆ­լը­գիւ­ղը։ Այս ամ­բող­ջին մէջ Միհ­րան Ու­լի­կեան ե­րախ­տա­գի­տու­թեամբ ա­ռանձ­նա­ցուց շարք մը ա­նուն­ներ. ինչ­պէս՝ Պետ­րոս Շի­րի­նօղ­լու, Տիգ­րան Կիւլ­մէզ­կիլ, Եթ­քին Պէր­պէ­րօղ­լու, հայր ու որ­դի Ղա­զա­րոս ու Կար­պիս Ու­նան­ներ եւ այլք։ Վա­քըֆ­լը­գիւ­ղի վե­րա­բե­րեալ ծրագ­րե­րուն ա­ջակ­ցու­թիւն ցու­ցա­բե­րած է նաեւ Օր­թա­գիւ­ղի Ս. Աս­տուա­ծա­ծին ե­կե­ղեց­ւոյ թա­ղա­յին խոր­հուր­դը՝ գլխա­ւո­րու­թեամբ ա­տե­նա­պետ Իս­կէն­տէր Շա­հին­կէօ­զի։ Միհ­րան Ու­լի­կեան տե­ղե­կա­ցուց, որ յա­ռա­ջի­կայ ա­միս­նե­րուն պի­տի ի­րա­կա­նա­ցուի շէն­քին ներ­քին յար­դա­րան­քը։ Առ­նուազն ե­րեք ամ­սուան ժա­մա­նակշր­ջան մը հար­կա­ւոր է այս աշ­խա­տանք­նե­րուն հա­մար։ Բաց աս­տի, տա­կա­ւին չէ ա­պա­հո­վուած նո­րա­կերտ հա­մա­լի­րին հա­մար անհ­րա­ժեշտ վե­րե­լա­կը։ Կար­գա­դիր յանձ­նա­խում­բը այն­պի­սի լու­ծում մը կ՚ակն­կա­լէ, որ բա­րե­րար մը ստանձ­նէ այդ հա­մա­լի­րը վե­րե­լա­կով մը օժ­տե­լու պա­տաս­խա­նա­տուու­թիւ­նը։

Միւս կող­մէ, Վա­քըֆ­լը­գիւ­ղէն հա­սած այս դրա­կան լու­րե­րու մթնո­լոր­տին մէջ, այս շա­բա­թա­վեր­ջին Գնա­լը կղզիի մէջ տե­ղի պի­տի ու­նե­նայ Վա­քըֆ­լը­գիւ­ղի ա­ւան­դա­կան խրախ­ճան­քը։ Վեր­ջին տա­րի­նե­րուն այս ծրա­գի­րը դար­ձած է շա­րու­նա­կա­կան։ Գնա­լը կղզիի մէջ շա­բա­թա­վերջ մը կը յատ­կա­ցուի Վա­քըֆ­լը­գիւ­ղին։ Սոյն նա­խըն­թա­ցին շնոր­հիւ թէ՛ ժո­ղո­վուր­դին հա­ղոր­դակ­ցու­թիւ­նը կը թար­մա­նայ Վա­քըֆ­լը­գիւ­ղի հետ եւ թէ խրախ­ճան­քին շրջագ­ծով կազ­մա­կեր­պուած վա­ճառք­նե­րուն շնոր­հիւ՝ թէ­կուզ հա­մեստ, սա­կայն զօ­րակ­ցու­թիւն մը կը ցու­ցա­բե­րուի Ս. Աս­տուա­ծա­ծին ե­կե­ղեց­ւոյ հա­մար։

Այս Կի­րա­կի Գնա­լը կղզիի Ս. Գրի­գոր Լու­սա­ւո­րիչ ե­կե­ղեց­ւոյ մէջ պի­տի պա­տա­րա­գէ Վա­քըֆ­լը­գիւ­ղի Ս. Աս­տուա­ծա­ծին ե­կե­ղեց­ւոյ հո­գե­ւոր հո­վիւ Տ. Ա­ւե­տիս Քհնյ. Թա­պա­շեան։ Ս. Աս­տուա­ծած­նի տօ­նի շրջա­նին գիւ­ղին մէջ կազ­մա­կեր­պուած խրախ­ճան­քա­յին շա­բա­թա­վեր­ջին մէկ նմա­նը տե­ղի պի­տի ու­նե­նայ Գնա­լը կղզիի մէջ։ Շա­բաթ գի­շեր ե­րաժշ­տա­կան յայ­տա­գիր մը պի­տի գոր­ծադ­րուի, մաս­նակ­ցու­թեամբ հա­մակ­րե­լի մե­ներ­գիչ Պար­թեւ Կա­րեա­նի։ Միհ­րան Ու­լի­կեան մե­զի յայտ­նեց, թէ Պար­թեւ թէեւ դժբախտ ար­կած մը ան­ցու­ցած է վեր­ջին օ­րե­րուն, սա­կայն խոս­տա­ցած է իր մաս­նակ­ցու­թիւ­նը բե­րել մե­ներգ­նե­րով։ Շա­բաթ գի­շեր պի­տի սկսի նաեւ ա­ւան­դա­կան հա­րի­սա­յի պատ­րաս­տու­թիւ­նը, որ ժո­ղո­վուր­դին պի­տի բաժ­նուի Կի­րա­կի օ­րուան Ս. Պա­տա­րա­գէն վերջ։ Կղզիի այս խրախ­ճան­քին մաս­նակ­ցե­լու պի­տի փու­թան նաեւ Վա­քըֆ­լը­գիւ­ղի Ծխա­կան խոր­հուր­դի ա­տե­նա­պետ Ճէմ Չա­փար եւ փոխ-ա­տե­նա­պետ Պետ­րոս Շիշ­մա­նեան։ Խրախ­ճան­քին մաս­նա­կից­նե­րը ա­ռիթ պի­տի ու­նե­նան գիւ­ղին վե­րա­բե­րեալ ման­րա­մաս­նու­թիւն­ներ ի­մա­նալ Ճէմ Չա­փա­րէն եւ Պետ­րոս Շիշ­մա­նեա­նէն, ո­րոնք տեղ­ւոյն վրայ ա­մե­նայն նա­խան­ձախնդ­րու­թեամբ կը վե­րահս­կեն աշ­խա­տանք­նե­րը ու կ՚ա­պա­հո­վեն, որ ա­ռա­ւե­լա­գոյն ար­դիւ­նա­ւէ­տու­թեամբ ար­ժե­ւո­րուին այն բո­լոր մի­ջոց­նե­րը, ո­րոնք ի սպաս կը դրուին Վա­քըֆ­լը­գիւ­ղին հա­մար։