ՏՕՆԱԿԱՆ ՄԵԾ ԱՒԵՏԻՍ

Թրքա­հա­յու­թիւ­նը ե­րէկ ա­ւան­դա­կան խան­դա­վա­ռու­թեամբ նշեց Ս. Զա­տի­կը։ Մեր հա­մայն­քի բո­լոր ան­դամ­նե­րը զի­րար ող­ջու­նե­ցին տօ­նա­կան մեծ ա­ւե­տի­սով, ինչ որ ա­ռիթ հան­դի­սա­ցաւ եղ­բայ­րա­կան սի­րոյ վե­րա­նո­րոգ­ման։ Մեր բո­լոր ե­կե­ղե­ցի­նե­րուն մէջ տե­ղի ու­նե­ցան մե­ծա­հան­դէս տօ­նա­կա­տա­րու­թիւն­ներ, ո­րոնց լայն մաս­նակ­ցու­թիւն բե­րաւ հա­ւա­տա­ցեալ ժո­ղո­վուր­դը։

Ըստ ըն­կա­լեալ սո­վո­րու­թեան, յետ­մի­ջօ­րէին Գում­գա­բուի մէջ տե­ղի ու­նե­ցաւ Պատ­րիար­քա­կան Ա­թո­ռին կող­մէ կազ­մա­կեր­պուած ա­ւան­դա­կան ըն­դու­նե­լու­թիւ­նը։ Պէզ­ճեան սրա­հին մէջ տե­ղի ու­նե­ցաւ այս հա­ւա­քոյ­թը, ո­րու ըն­թաց­քին Պատ­րիար­քա­կան Ընդ­հա­նուր Փո­խա­նորդ Տ. Ա­րամ Արք. Ա­թէ­շեան ըն­դու­նեց հա­մայն­քա­յին շրջա­նակ­նե­րուն շնոր­հա­ւո­րու­թիւն­նե­րը։ Նո­րին Սրբազ­նու­թեան կող­քին էին Կրօ­նա­կան Ժո­ղո­վի Ա­տե­նա­պետ Տ. Սա­հակ Եպսկ. Մա­շա­լեան, Տ. Թա­թուլ Ծ. Վրդ. Ա­նու­շեան, Տ. Զա­քէոս Ծ. Վրդ. Օ­հա­նեան, Տ. Զա­տիկ Վրդ. Պա­պի­կեան, Տ. Շնորհք Ա­բե­ղայ Տօ­նի­կեան, Տ. Մա­ղա­քիա Ա­բե­ղայ Պես­քի­սի­զեան եւ բազ­մա­թիւ քա­հա­նայ հայ­րեր։

Գում­գա­բուի հա­ւա­քոյ­թին ներ­կայ գտնուե­ցան Ազ­գա­յին մեծ ժո­ղո­վի հա­յազ­գի ե­րեք ե­րես­փո­խան­նե­րը՝ Մար­գար Է­սաեան, Սե­լի­նա Տո­ղան եւ Կա­րօ Փայ­լան։ Թէեւ հա­ւա­քոյ­թը միայն հա­մայն­քա­յին շրջա­նակ­նե­րուն հա­մար նա­խա­տե­սուած էր, սա­կայն ներ­կայ գտնուիլ փա­փա­քած էր նաեւ ե­րես­փո­խան Սեզ­կին Թան­րը­քու­լու։ Հա­ւա­քոյ­թի սկիզ­բին Տ. Ա­րամ Արք. Ա­թէ­շեան ջեր­մօ­րէն ող­ջու­նեց հա­մայն­քա­յին վա­րիչ­նե­րուն Ս. Զա­տի­կը՝ յղե­լով իր օրհ­նու­թիւն­ներն ու բա­րե­մաղ­թան­քը։ Ա­ւե­լի վերջ անդ­րա­դարձ կա­տա­րուե­ցաւ բազ­մաբ­նոյթ հար­ցե­րու, ո­րոնք հա­մայն­քի օ­րա­կար­գին վրայ կը ներ­կա­յաց­նեն ա­ռաջ­նա­հեր­թու­թիւն։ Ար­ծար­ծուած նիւ­թե­րուն վե­րա­բե­րեալ ման­րա­մաս­նու­թիւն­նե­րը կա­րե­լի է տես­նել մեր յա­րա­կից սիւ­նակ­նե­րուն մէջ։

Ե­րէ­կուան ըն­դու­նե­լու­թեան ըն­թաց­քին հա­մայն­քա­յին ներ­կա­յա­ցու­ցիչ­նե­րը ա­ռիթն ու­նե­ցան ման­րա­մասն բա­ցատ­րու­թիւն­ներ լսե­լու գաղ­թա­կա­նաց հար­ցին շուրջ։ Ինչ­պէս ծա­նօթ է, Պատ­րիար­քա­կան Ա­թո­ռը վեր­ջին շրջա­նին ծա­ւա­լուն աշ­խա­տանք կը տա­նի Սու­րիա­յէն եւ Ի­րա­քէն խոյս տա­լով Թուր­քիոյ մէջ ա­պաս­տան գտած հայ ըն­տա­նիք­նե­րու կա­րիք­նե­րը դի­մագ­րա­ւե­լու հա­մար։ Տ. Ա­րամ Արք. Ա­թէ­շեա­նի նա­խա­գա­հու­թեամբ վեր­ջերս ընդ­լայ­նուած կազ­մով խորհր­դակ­ցու­թիւն մը տե­ղի ու­նե­ցած էր Պատ­րիար­քա­րա­նին մէջ եւ այդ հի­ման վրայ ալ գոր­ծի լծուած՝ գաղ­թա­կա­նաց յանձ­նա­խումբ մը։ Աշ­խար­հա­կան գոր­ծիչ­նե­րու ա­ռըն­թեր այդ յանձ­նա­խում­բին մէջ ներգ­րա­ւուած է Տ. Տրդատ Քհնյ. Ու­զու­նեան։ Ե­րէ­կուան հա­ւա­քոյ­թին ըն­թաց­քին Գաղ­թա­կա­նաց յանձ­նա­խում­բի գոր­ծու­նէու­թեան վե­րա­բե­րեալ ծա­ւա­լուն տե­ղե­կա­գիր մը փո­խան­ցեց Տ. Տրդատ Քհնյ. Ու­զու­նեան։ Իր խօս­քի սկիզ­բին ան խո­րին ե­րախ­տա­գի­տու­թեամբ ընդգ­ծեց, որ Սուրբ Փրկիչ Ազ­գա­յին հի­ւան­դա­նո­ցի հո­գա­բար­ձու­թիւ­նը ան­փո­խա­րի­նե­լի զօ­րակ­ցու­թիւն կը ցու­ցա­բե­րէ ի­րենց նկատ­մամբ։

Ըստ Տ. Տրդատ Քհնյ. Ու­զու­նեա­նի բա­ցատ­րու­թիւն­նե­րուն, Գաղ­թա­կա­նաց յանձ­նա­խում­բը նախ պատ­րաս­տած է ժո­ղովր­դագ­րա­կան տե­ղե­կա­գիր մը եւ զու­գա­հե­ռա­բար յստա­կա­ցու­ցած՝ գաղ­թա­կա­նաց կա­րիք­նե­րը։ Ի­րա­քէն եւ Սու­րիա­յէն ե­կած գաղ­թա­կան­նե­րը մի­ջազ­գա­յին կա­նոն­նե­րուն տե­սան­կիւ­նէն ու­նին տար­բեր կար­գա­վի­ճակ­ներ։ Սու­րիա­ցի­նե­րը կը հա­մա­րուին ա­պաս­տա­նեալ, ո­րով­հե­տեւ կեան­քի ան­խու­սա­փե­լի սպառ­նա­լի­քէ փրկուե­լու հա­մար ե­կած են Թուր­քիա։ Իսկ ի­րաք­ցի­նե­րը ՄԱԿ-ի օ­րէնք­նե­րով պայ­մա­նա­կան գաղ­թա­կան կը հա­մա­րուին։ Թէեւ ա­նոնք ալ վտան­գա­ւոր գօ­տիի մը բնա­կիչ­նե­րը կը դա­սուին, սա­կայն ոչ միւս­նե­րուն նկատ­մամբ հրա­տապ։ Սու­րիա­ցի­նե­րը հնա­րա­ւո­րու­թիւն ու­նին երկ­րի բո­լոր քա­ղաք­նե­րուն մէջ գտնուե­լու, նոյ­նիսկ գործ ճա­րե­լու։ Ի­րա­քէն ե­կած գաղ­թա­կան­նե­րը պար­տա­ւոր են սպա­սե­լու ի­րենց ցոյց տրուած շրջան­նե­րուն մէջ՝ որ­պէս­զի երբ որ ՄԱԿ-ի կող­մէ ի­րենց հա­մար նա­խա­տե­սուած կար­գադ­րու­թիւ­նը կա­տա­րուի՝ տե­ղա­փո­խուին ի­րենց նոր բնա­կա­վայ­րե­րը։ Տ. Տրդատ Քհնյ. Ու­զու­նեան մատ­նան­շեց, թէ գաղ­թա­կան­նե­րու միայն փաս­տա­թուղ­թե­րու թարգ­մա­նու­թեան ծախ­սե­րը ա­հա­ւոր գու­մար մըն է, իսկ ի­րենք գտած են այդ խնդի­րը անվ­ճար լու­ծե­լու ճա­նա­պար­հը՝ շնոր­հիւ Կղզեաց թա­ղա­յին խոր­հուր­դի ա­տե­նա­պետ Լե­ւոն Շա­տեա­նի ջան­քե­րուն։ Սուրբ Փրկիչ Ազ­գա­յին հի­ւան­դա­նո­ցը գաղ­թա­կան­նե­րուն հա­մար կը տրա­մադ­րէ զա­նա­զան հան­րա­խա­նութ­նե­րէ գնում­ներ ը­նե­լու յար­մա­րու­թեամբ քար­տեր։ Մեր հա­մայն­քի կա­րի­քա­ւոր­նե­րուն հա­մար նա­խա­տե­սուած այդ քար­տե­րը հո­գա­բար­ձու­թեան կար­գադ­րու­թեամբ կը տրա­մադ­րուին նաեւ գաղ­թա­կան­նե­րուն՝ որ­պէս­զի կա­րե­նան ա­նոնք հո­գալ ի­րենց կա­րիք­նե­րը, բա­ցա­ռու­թեամբ ո­գե­լից ըմ­պե­լի­նե­րու եւ ծխա­խո­տի։

Տէր Հայ­րը մատ­նան­շեց, թէ գաղ­թա­կան­նե­րու ա­ռող­ջա­պա­հու­թեան ծա­ռա­յու­թիւն­նե­րուն եւ ա­նոնց կող­մէ մշտա­պէս օգ­տա­գոր­ծուած դե­ղե­րու պա­րա­գա­յին եւս ցոյց կը տրուին ա­ջակ­ցու­թիւն­ներ։ Մա­նուկ­նե­րու կրթու­թեան հար­ցե­րով ալ կը զբա­ղի յանձ­նա­խում­բը։ Սու­րիա­ցի­նե­րու պա­րա­գա­յին կա­ցու­թիւ­նը ա­ւե­լի դիւ­րին է, իսկ ի­րաք­ցի­նե­րու կար­գա­վի­ճա­կը հնա­րա­ւո­րու­թիւն չ՚ըն­ձե­ռեր, որ տղա­քը գան՝ ու­սա­նին Իս­թան­պու­լի հա­մայն­քա­յին մեր վար­ժա­րան­նե­րուն մէջ։ Հո­գե­ւոր եւ կրօ­նա­կան կա­րիք­նե­րու պա­րա­գա­յին ալ Պատ­րիար­քա­կան Ա­թո­ռը կ՚ը­նէ ա­ռա­ւե­լա­գոյ­նը։

Տ. Տրդատ Քհնյ. Ու­զու­նեան ընդգ­ծեց, թէ մե­ծա­գոյն հարցն է գաղ­թա­կա­նաց կե­ցու­թեան կազ­մա­կեր­պու­մը։ Ա­նոնք թէեւ Թուր­քիա գա­լու ժա­մա­նակ ի­րենց մօտ ու­նե­ցած են ո­րոշ չա­փով գու­մար, սա­կայն այդ բո­լո­րը ներ­կա­յիս սպա­ռած են։ Գաղ­թա­կան­նե­րը նոյ­նիսկ ի վի­ճակ չեն հո­գա­լու ի­րենց տան վարձ­քը։ Տէր Հայ­րը նշեց, թէ Իս­թան­պու­լի մէջ ան­հատ­ներ կամ հաս­տա­տու­թիւն­ներ հնա­րա­ւո­րու­թեան սահ­ման­նե­րու մէջ պէտք է կա­լուած­ներ յատ­կաց­նեն՝ գաղ­թա­կա­նաց տե­սա­կէ­տէ անհ­րա­ժեշտ եր­դիք մը ա­պա­հո­վե­լու նպա­տա­կով։ Այդ գաղ­թա­կան­նե­րուն ոե­ւէ մէ­կը մնա­յուն պի­տի չըլ­լայ մեր մի­ջա­վայ­րին մէջ, հե­տե­ւա­բար հա­մայն­քին կը վի­ճա­կի դիւ­րաց­նել մեր այդ քոյ­րե­րուն եւ եղ­բայր­նե­րուն կեան­քը՝ այս­տե­ղի ժա­մա­նա­կա­ւոր գոր­ծըն­թա­ցին մէջ։

Տ. Տրդատ Քհնյ. Ու­զու­նեան նշեց, որ յա­ռա­ջի­կայ օ­րե­րուն Պատ­րիար­քա­րա­նի մէջ դար­ձեալ ընդ­լայ­նուած կազ­մով խորհր­դակ­ցու­թիւն մը տե­ղի պի­տի ու­նե­նայ եւ յանձ­նա­խում­բը այդ հի­ման վրայ պի­տի շա­րու­նա­կէ իր ջան­քե­րը։

Տէր Հօր զե­կու­ցու­մէն վերջ Տ. Ա­րամ Արք. Ա­թէ­շեանն ալ ընդգ­ծեց, որ յանձ­նա­խում­բը յա­ռա­ջի­կայ շրջա­նին շփման մէջ պի­տի անց­նի հա­մայն­քա­յին բո­լոր հաս­տա­տու­թիւն­նե­րուն հետ՝ ա­նոնց կա­րե­լիու­թիւն­նե­րուն հա­մա­չափ զօ­րակ­ցու­թիւն մը ա­պա­հո­վե­լու հա­մար։ Իր կար­գին, Լե­ւոն Շա­տեանն ալ ընդգ­ծեց, որ շատ կա­րե­ւոր է Իս­թան­պու­լի մէջ բնա­կա­րան­նե­րու տրա­մադ­րու­մը գաղ­թա­կան­նե­րուն հա­մար։

Ըն­դու­նե­լու­թեան ա­ւար­տին տե­ղի ու­նե­ցաւ ա­ջա­համ­բոյր եւ այս փու­լին Ընդ­հա­նուր Փո­խա­նոր­դը զատ­կա­կան ա­ւան­դա­կան հաւ­կիթ­ներ նուի­րեց հա­մայն­քա­յին ներ­կա­յա­ցու­ցիչ­նե­րուն՝ խա­ղա­ղու­թեան եւ ըն­տա­նե­կան յար­կե­րու եր­ջան­կու­թեան մաղ­թանք­նե­րով։