ՔՆՆԱՐԿՈՒՄՆԵՐԸ Կ՚ԱՇԽՈՒԺԱՆԱՆ

Լեռ­նա­յին Ղա­րա­բա­ղի հա­կա­մար­տու­թեան գոր­ծըն­թա­ցէն ներս ներ­կա­յիս քննար­կում­նե­րը կը խտա­նան։ ԵԱՀԿ-ի Մինս­քեան խմբա­կի հա­մա­նա­խա­գահ­նե­րը յա­ռա­ջի­կայ շա­բաթ, Սեպ­տեմ­բե­րի 8-ին հան­դի­պում մը պի­տի ու­նե­նան Մոս­կուա­յի մէջ։ Ռու­սաս­տա­նի Ար­տա­քին գոր­ծոց նա­խա­րա­րու­թեան բան­բեր Մա­րիա Զա­խա­րո­վա ե­րէկ լրագ­րող­նե­րուն յայտ­նեց, թէ միջ­նորդ­նե­րը պի­տի քննար­կեն Լեռ­նա­յին Ղա­րա­բա­ղի հա­կա­մար­տու­թեան կար­գա­ւոր­ման գոր­ծըն­թա­ցի ար­դի հար­ցե­րը։ Ըստ ի­րեն, ա­նոնք յա­տուկ ու­շադ­րու­թիւն պի­տի ցու­ցա­բե­րեն պայ­մա­նա­ւո­րուա­ծու­թիւն­նե­րու ի­րա­կա­նաց­ման ըն­թաց­քին նկատ­մամբ։ Ռուս բան­բե­րը այս շրջագ­ծով յատ­կա­պէս մատ­նան­շեց 16 Մա­յի­սին Վիեն­նա­յի եւ 20 Յու­նի­սին Սեն Փե­թերս­պուր­կի մէջ ձեռք բե­րուած պայ­մա­նա­ւո­րուա­ծու­թիւն­նե­րը։ Զա­խա­րո­վա­յի խօս­քե­րով, միջ­նորդ­նե­րը ծրագ­րա­յին խորհր­դա­տուու­թիւն­ներ պի­տի ու­նե­նան։ Նման հան­դի­պում­ներ պար­բե­րա­բար տե­ղի կ՚ու­նե­նան Ո­ւա­շինկ­թը­նի, Փա­րի­զի եւ Մոս­կուա­յի մէջ։ Ե­ռա­նա­խա­գահ­նե­րու յա­ռա­ջի­կայ հան­դիպ­ման գլխա­ւոր նպա­տա­կը պի­տի ըլ­լայ ե­ռա­նա­խա­գահ ե­րեք եր­կիր­նե­րու ջան­քե­րուն հա­մա­կար­գու­մը։

Մինչ այդ, Փո­թըս­տա­մի մէջ այ­սօր տե­ղի կ՚ու­նե­նայ ԵԱՀԿ-ի ան­դամ եր­կիր­նե­րու ար­տա­քին գոր­ծոց նա­խա­րար­նե­րուն ան­պաշ­տօն ժո­ղո­վը։ ԵԱՀԿ-ի շրջա­նա­յին նա­խա­գահ եր­կիր՝ Գեր­մա­նիոյ Ար­տա­քին գոր­ծոց նա­խա­րար Ֆրանք Վալ­թէր Շթայն­մա­յէր ե­րէկ տե­ղե­կա­ցուց, որ այ­սօ­րուան ան­պաշ­տօն ժո­ղո­վի օ­րա­կար­գի հիմ­նա­կան հար­ցե­րու շար­քին կը գտնուի նաեւ Լեռ­նա­յին Ղա­րա­բա­ղի հա­կա­մար­տու­թեան կար­գա­ւո­րու­մը։ «Ճգնա­ժա­մե­րով ընդգր­կուած ներ­կայ աշ­խար­հին մէջ ԵԱՀԿ-ի դե­րը, հա­ւա­նա­բար, ա­ւե­լի քան եր­բեք կա­րե­ւոր է՝ մաս­նա­ւո­րա­պէս, Ուր­քայ­նոյ ա­րե­ւել­քի, Մերձտ­նեսդ­րի, Լեռ­նա­յին Ղա­րա­բա­ղի եւ Եւ­րո­պա­յի այլ հա­կա­մար­տու­թիւն­նե­րուն ա­ռու­մով», ը­սաւ գեր­մա­նա­ցի նա­խա­րա­րը։

Փո­թըս­տա­մի այ­սօ­րուան ժո­ղո­վին կը մաս­նակ­ցի նաեւ Հա­յաս­տա­նի Ար­տա­քին գոր­ծոց նա­խա­րար Ե­դուարդ Նալ­պան­տեան, որ ե­րէկ ղա­րա­բա­ղեան հար­ցին շուրջ ու­նե­ցաւ կա­րե­ւոր շփում­ներ։ Այս­պէս, Փա­րի­զի մէջ Նալ­պան­տեան հան­դի­պում մը ու­նե­ցաւ Ֆրան­սա­յի Եւ­րո­պա­յի գոր­ծե­րու գծով պե­տա­կան քար­տու­ղար Ար­լէմ Տե­զի­րի հետ։ Օ­րուան տե­ւո­ղու­թեան Նալ­պան­տեան հե­ռա­խօ­սազ­րոյց մըն ալ ու­նե­ցաւ Ռու­սաս­տա­նի Ար­տա­քին գոր­ծոց նա­խա­րար Սէր­կէյ Լաւ­րո­վի հետ։ Պաշ­տօ­նա­կան աղ­բիւր­նե­րը տե­ղե­կա­ցու­ցին, թէ այս եր­կու զրոյց­նե­րուն ըն­թաց­քին ալ շօ­շա­փուած են ղա­րա­բա­ղեան հա­կա­մար­տու­թեան կար­գա­ւոր­ման վե­րա­բե­րեալ հար­ցեր։

Ե­րե­ւա­նի մէջ վեր­ջին օ­րե­րուն ար­ձա­գանգ գտած է նաեւ Ատր­պէյ­ճա­նի Ար­տա­քին գոր­ծոց նա­խա­րար Էլ­մար Մա­մէ­տեա­րո­վի կող­մէ վեր­ջերս Թիֆ­լիզ տրուած այ­ցե­լու­թեան ըն­թաց­քին կա­տա­րուած յայ­տա­րա­րու­թիւ­նը։ Ռուս նա­խա­րա­րը պնդած էր, թէ Ռու­սաս­տա­նի Նա­խա­գահ Վլա­տի­միր Փու­թի­նի միջ­նոր­դու­թեամբ Սեն Փե­թերս­պուր­կի մէջ տե­ղի ու­նե­ցած հան­դի­պու­մէն վերջ Ղա­րա­բա­ղի հիմ­նախնդ­րի կար­գա­ւոր­ման բա­նակ­ցու­թիւն­նե­րը կը թուին ըլ­լալ ճիշդ ու­ղիի մը վրայ։ Վեր­լու­ծա­բան­նե­րը այս կա­պակ­ցու­թեամբ կը մատ­նան­շեն, որ Պա­քու պաշ­տօ­նա­պէս կ՚ակ­նար­կէ, թէ պատ­րաստ է ռու­սա­կան ծրագ­րով ղա­րա­բա­ղեան հար­ցի կար­գա­ւոր­ման։ Ատր­պէյ­ճան կը փոր­ձէ այս ձե­ւով դրդել Ռու­սաս­տա­նը՝ Հա­յաս­տա­նի վրայ ճնշում­նե­րը ու­ժե­ղաց­նե­լու ուղ­ղու­թեամբ։ Մեկ­նա­բան­նե­րու հա­մոզ­մամբ՝ Պա­քու բա­ւա­կան նուրբ թա­կարդ մը կը լա­րէ ներ­կա­յիս։ Ատր­պէյ­ճան կը փոր­ձէ ա­պա­հո­վել, որ Մոս­կուա ճնշում­նե­րը սաստ­կաց­նէ Ե­րե­ւա­նի վրայ։ Ի­րա­կա­նու­թեան մէջ, Ատր­պէյ­ճան ոչ թէ կողմ­նա­կից է ռու­սա­կան ծրագ­րին, այլ այդ­պի­սի տպա­ւո­րու­թիւն մը կը ստեղ­ծէ՝ լա­րուա­ծու­թիւն յա­ռա­ջաց­նե­լու հա­մար Հա­յաս­տան-Ռու­սաս­տան յա­րա­բե­րու­թիւն­նե­րուն մէջ։ Ընդ­հան­րա­պէս, հայ­կա­կան կող­մի դէ­տե­րը հա­մո­զուած են, թէ Պա­քուի որ­դեգ­րած դիր­քո­րոշ­ման հե­տե­ւան­քով Լեռ­նա­յին Ղա­րա­բա­ղի հար­ցի կար­գա­ւոր­ման ուղ­ղու­թեամբ դժուար թէ բե­կում մը ըլ­լայ բա­նակ­ցա­յին տար­բե­րա­կով։