ԹՈՒՐՔԻՈՅ ԵՒ ԻՍՐԱՅԷԼԻ ՄԻՋԵՒ ԲԱՆԱԿՑՈՒԹԻՒՆՆԵՐ Կ՚ԸՆԹԱՆԱՆ ԺԸՆԵՒԻ ՄԷՋ՝ ՅԱՐԱԲԵՐՈՒԹԻՒՆՆԵՐՈՒ ԲՆԱԿԱՆՈՆԱՑՄԱՆ ՆՊԱՏԱԿՈՎ

«Մա­վի Մար­մա­րա» նա­ւուն պա­րա­գա­յին ապ­րուած ճգնա­ժա­մէն վերջ, Թուր­քիա-Իս­րա­յէլ յա­րա­բե­րու­թիւն­նե­րու բնա­կա­նո­նաց­ման ուղ­ղեալ ջան­քե­րը կը շա­րու­նա­կուին։ Կը հա­ղոր­դուի, որ եր­կու եր­կիր­նե­րու դի­ւա­նա­գէտ­ներն ալ ար­դէն աշ­խա­տան­քի լծուած են այս ուղ­ղու­թեամբ։ Թուր­քիոյ եւ Իս­րա­յէ­լի մի­ջեւ եր­կու ամ­սուան պար­բե­րու­թե­նէ մը վերջ տե­ղի ու­նե­ցած են բա­նակ­ցու­թիւն­ներ։ Ժը­նե­ւի մէջ նա­խըն­թաց օ­րուան ուշ ե­րե­կո­յեան սկսած են բա­նակ­ցու­թիւն­նե­րը։ Ինչ­պէս ա­ւե­լի ա­ռաջ, այս հանգ­րուա­նին եւս Թուր­քիան ներ­կա­յա­ցուց Ար­տա­քին գոր­ծոց նա­խա­րա­րու­թեան խորհր­դա­տու դես­պան Ֆե­րի­տուն Սի­նիր­լիօղ­լու։ Իս­րա­յէ­լի պա­տուի­րա­կու­թիւ­նը գլխա­ւո­րե­ցին Վար­չա­պետ Պե­նիա­մին Նե­թա­նիա­յուի խորհր­դա­կան­նե­րէն Ճո­զըֆ Սիէ­չա­նո­վըր եւ ազ­գա­յին անվ­տան­գու­թեան գծով խորհր­դա­կան Ճե­քըփ Նե­կըլ։

Բա­նակ­ցու­թիւն­նե­րուն ըն­թաց­քին քննար­կում­ներ ծա­ւա­լուե­ցան այն հա­մա­ձայ­նու­թեան նա­խագ­ծին վրայ, որ ե­րեք տա­րիէ ի վեր կը զբա­ղեց­նէ Թուր­քիոյ եւ Իս­րա­յէ­լի հա­մա­տեղ օ­րա­կար­գը։ Դի­ւա­նա­գէտ­նե­րը ներ­կա­յիս կը փոր­ձեն վերջ­նա­կա­նօ­րէն տես­քի բե­րել այդ հա­մա­ձայ­նու­թեան բո­վան­դա­կու­թիւ­նը։ Ի­րա­ւա­սու­նե­րուն կող­մէ տրա­մադ­րուած տուեալ­նե­րով, հա­տուց­ման հար­ցին շուրջ ար­դէն գո­յա­ցած է հա­մա­ձայ­նու­թիւն։ Ներ­կա­յիս ո­րո­նում­նե­րը կը շա­րու­նա­կուին Թուր­քիոյ այն պա­հան­ջին վրայ, ո­րով կը նա­խա­տե­սուի Կազ­զէի դէմ շրջա­փակ­ման դադ­րե­ցուի­լը։ Իս­րա­յէ­լի ի­րա­ւա­սու­նե­րը «Հաա­րէց» թեր­թին տե­ղե­կա­ցու­ցած էին, թէ ի­րենց տե­սա­կէ­տէ հա­մա­ձայ­նու­թիւն չէ գո­յա­ցած եր­կու նիւ­թի շուրջ, ո­րոնց­մէ մին է թրքա­կան նա­ւե­րու Կազ­զէի նա­ւա­հան­գիս­տը հաս­նի­լը, իսկ միւ­սը՝ Թուր­քիոյ մէջ Հա­մա­սի գրա­սե­նեակ­նե­րուն փա­կուի­լը։

Ժը­նե­ւի բա­նակ­ցու­թիւն­նե­րուն ըն­թաց­քին օ­րա­կար­գի վրայ են 20 մի­լիոն տո­լար ար­ժո­ղու­թեամբ հա­տուց­ման ֆոն­տի մը ստեղ­ծուի­լը, եր­կու եր­կիր­նե­րուն կող­մէ փո­խա­դարձ դես­պան­նե­րու նշա­նա­կու­մը եւ Կազ­զէի դէմ շրջա­փակ­ման դադ­րե­ցուի­լը։ Նոյն­պէս օ­րա­կար­գի վրայ է Իս­րա­յէ­լի բնա­կան կա­զին Թուր­քիոյ վրա­յով դէ­պի Եւ­րո­պա տա­րան­ցու­մը։

Ե­թէ եր­կու եր­կիր­նե­րուն մի­ջեւ հա­մա­ձայ­նու­թիւն գո­յա­նայ, հա­ւա­նա­կան է, որ Թուր­քիոյ կող­մէ Իս­րա­յէ­լի մօտ դես­պան նշա­նա­կուի Ար­տա­քին գոր­ծոց նա­խա­րա­րու­թեան Մեր­ձա­ւոր Ա­րե­ւել­քի բա­ժան­մուն­քի ընդ­հա­նուր տնօ­րէն Ճան Տիզ­տար։

Ան­ցեալ Յու­նուա­րին, դէ­պի Սէու­տա­կան Ա­րա­բիա կա­տա­րած այ­ցե­լու­թե­նէն վե­րա­դար­ձին, Հան­րա­պե­տու­թեան նա­խա­գահ Րէ­ճէպ Թայ­յիպ Էր­տո­ղան փո­խան­ցած էր այն պատ­գա­մը, թէ հաշտ աչ­քով պի­տի դի­տէ Թուր­քիա-Իս­րա­յէլ յա­րա­բե­րու­թիւն­նե­րու վերս­տին բնա­կա­նո­նա­ցու­մը։ «Իս­րա­յէլ տա­րած­քաշր­ջա­նէ ներս կը կա­րօ­տի Թուր­քիոյ նման երկ­րի մը։ Մենք ալ պէտք է ըն­դու­նինք, թէ Իս­րա­յէ­լի կա­րի­քը ու­նինք։ Սա տա­րած­քաշր­ջա­նի ի­րա­կա­նու­թիւնն է», ը­սած էր Էր­տո­ղան լրագ­րող­նե­րու հետ զրու­ցե­լու ըն­թաց­քին։