ՊԱՂԵՍՏԻՆՑԻՆԵՐՈՒ ԱՆՅՈՒՍՈՒԹԻՒՆԸ ԱՀԱԲԵԿՉՈՒԹԵԱՆ ԿԸ ՎԵՐԱԾՈՒԻ ԹԵԼ ԱՒԻՒԻ ՄԷՋ

Անց­նող Չո­րեք­շաբ­թի ե­րե­կո­յեան մինչ Իս­րա­յէ­լի Վար­չա­պետ Պե­նիա­մին Նե­թա­նի­յա­հու իր գլխա­ւո­րած կա­ռա­վա­րու­թեան Մոս­կուա տուած այ­ցին «պտուղ­նե­րը» պի­տի ներ­կա­յաց­նէր, ան­դին եր­կու պա­ղես­տին­ցի­ներ Թել Ա­ւի­ւի Շը­րո­նա շրջա­նին մէջ ա­հա­բեկ­չա­կան ա­րարք մը կը գոր­ծէին: Ա­նոնք իս­րա­յէ­լա­ցի քա­ղա­քա­ցի­նե­րու հա­գու­կա­պով կը մտնէին ա­ռեւտ­րա­կան կեդ­րո­նի մէջ ե­ղող ճա­շա­րան մը եւ ու­տե­լիք պա­տուի­րե­լէ ետք կրակ կը բա­նա­յին այն­տեղ ե­ղող­նե­րուն ուղ­ղու­թեամբ: Կը վի­րա­ւո­րո­ւէին ինն ան­ձեր, ո­րոնց չոր­սը կը մա­հա­նա­յին ա­ւե­լի ուշ: Իս­րա­յէ­լեան ա­պա­հո­վա­կան մար­մին­ներ յա­ջորդ ա­ռա­ւօտ կը յայ­տա­րա­րէին, որ սպան­նեալ­նե­րուն մէջ կար Իս­րա­յէ­լի գաղտ­նի սպա­սար­կու­թեան պա­տաս­խա­նա­տու սպայ մը:

Մաս­նա­ւո­րա­պէս Կա­զզէ շրջա­նի պա­ղես­տին­ցի­ներ ցնծու­թեամբ կ­­՚ըն­դու­նէին լու­րը:

Պա­ղես­տին­ցի­նե­րու պատ­գա­մը տեղ հա­սած էր:

Պատ­գա­մը բնա­կա­նա­բար ուղ­ղուած էր Իս­րա­յէ­լի նո­րան­շա­նակ պաշտ­պա­նու­թեան նա­խա­րար Ա­ւիք­թոր Լի­պըր­մա­նին:

Իս­րա­յէ­լա­ցի մէ­կէ ա­ւե­լի վեր­լու­ծա­բան­ներ զար­մանք կը յայտ­նէին տե­ղի ու­նե­ցած թա­փան­ցու­մին հա­մար: Պէտք է նաեւ շեշ­տադ­րել, որ յար­ձա­կու­մը կը կա­տա­րուէր Իս­րա­յէ­լի զի­նուո­րա­կան գե­րա­գոյն հրա­մա­նա­տա­րու­թեան շէն­քին կից:

Իս­րա­յէլ վե­րա­տե­սու­թեան կ­'են­թար­կէր իր ա­պա­հո­վա­կան բո­լոր մի­ջո­ցա­ռում­նե­րը, եւ իս­լա­մա­կան Ռա­մա­զան ամ­սուան առ­թիւ 83 հա­զար Ա­րեւմը-տեան ափ ապ­րող պա­ղես­տին­ցի­նե­րու իս­րա­յէ­լեան շրջան­ներ մուտք գոր­ծե­լու ար­տօ­նագ­րե­րը չե­ղեալ կը հա­մա­րուէին:

Ա­ւե­լի՛ն, իս­րա­յէ­լեան մար­մին­ներ կ՚առ­կա­խէին պա­ղես­տին­ցի­նե­րու «Ալ Աք­սա» մզկի­թին մէջ ա­ղօ­թե­լու ի­րա­ւուն­քը ու պա­շար­ման տակ կ՚առ­նէին պա­ղես­տի­նեան Եան­թա քա­ղա­քը, ո­րուն եր­կու քա­ղա­քա­ցի­նե­րը՝ Խա­լէտ եւ Մու­սա Մը­խամ­րա կրա­կոց­նե­րուն հե­ղի­նակ­ներն էին:

Մինչ Պա­ղես­տի­նի Նա­խա­գահ Մահ­մուտ Ապ­պաս կը դա­տա­պար­տէր պա­տա­հա­ծը, նաեւ դի­տել կու տար, որ նման գոր­ծո­ղու­թիւն մը չէր կրնար տագ­նա­պը դուրս հա­նել փա­կու­ղիէն:

«Իս­լա­մա­կան ճա­կա­տ­»ի բան­բեր մը ե­ղած դէպ­քը կը հա­մա­րէր պատ­գամ՝ ուղ­ղուած Լի­պըր­մա­նին: Պատ­գա­մը բա­ռա­ցի ա­ռու­մով պէտք չէ հասկ­նալ, այլ բա­ցա­յայտ է, որ Լի­պըր­մա­նի ու­նե­ցած ծայ­րա­յե­ղա­կան մօ­տե­ցում­նե­րուն դի­մաց պա­ղես­տի­նեան ար­մա­տա­կան կող­մը կը փոր­ձէր քայլ մը ա­ռաջ եր­թա­լով «ջի­ղե­րու պա­տե­րազ­մ­»ի մը սկսիլ:

Տա­կա­ւին պարզ չէ, թէ ո՛ւր կը յան­գեց­նէ այս պա­տե­րազ­մը, սա­կայն յստակ է, որ Իս­րա­յէ­լի «քա­պի­նէ­թ­»ը (փոք­րա­ցուած կա­ռա­վա­րու­թիւն) լուռ պի­տի չմնայ այս յար­ձա­կու­մին դի­մաց:

Ե­թէ ա­րաբ-իս­րա­յէ­լեան հա­կա­մար­տու­թեան վեր­ջին շրջա­նին զար­գա­ցում­նե­րը հա­շուի առ­նենք, ե­րե­ւե­լի կը դառ­նայ, որ նա­խա­ձեռ­նու­թիւն կա­տա­րե­լու հիմ­նա­կան նե­րու­ժը ան­ցած է ան­կու­սակ­ցա­կան պա­ղես­տին­ցի­նե­րուն ձեռ­քը: Ա­տե­լու­թեան վրայ հիմք ստա­ցած դա­նա­կա­հա­րու­մի դէպ­քե­րը դար­ձած են յա­ճա­խա­կի: Յար­ձա­կում կա­տա­րող­նե­րը, ինչ­պէս Չո­րեք­շաբ­թի գի­շեր տե­ղի ու­նե­ցած կրա­կո­ցի դէպ­քը կա­տա­րող­նե­րը, կը կար­ծուի, թէ ան­կու­սակ­ցա­կան են: Ու հոս է, որ ի­րա­վի­ճա­կը կրնայ ա­ւե­լի վտան­գա­ւոր դառ­նալ: Կա­զզէէն դուրս գտնուող պա­ղես­տին­ցի­նե­րը լուրջ վե­րա­բեր­մունք չու­նին ի­րենց կա­ռա­վա­րու­թեան հան­դէպ ու եր­կար տա­րի­նե­րու վրայ ա­նոնց մօտ գո­յա­ցած հա­կաիս­րա­յէ­լեան ա­տե­լու­թիւ­նը ձիւ­նագն­դա­կի նման սկսած է ա­ճիլ:

Նշմա­րե­լի է, որ խնդրի լուծ­ման հա­մար տա­րուող բա­նակ­ցա­յին բո­լոր գոր­ծըն­թաց­նե­րը սա­ռե­ցուած են ու ա­սոր հիմ­քով է նաեւ, որ դա­շու­նա­հա­րող կամ կրակ բա­ցող պա­ղես­տին­ցի­նե­րու ա­րարք­նե­րը յայտ­նուած են «ը­սե­լիք մը չու­նե­նա­լու» եւ «յա­նուն սպա­նու­թեա­ն» գոր­ծուած վտան­գա­ւոր ա­հա­բեկ­չա­կան գրոհ­ներ:

Իս­րա­յէ­լի վար­չա­պե­տը, որ կրա­կո­ցի դէմ­քէն ան­մի­ջա­պէս ետք կը խօ­սէր լրագ­րող­նե­րուն, ե­ղա­ծը ա­հա­բեկ­չու­թիւն հա­մա­րե­լով հան­դէս կու գար «ա­հա­բեկ­չու­թեան դէմ պայ­քա­րո­ղ­»ի դիր­քե­րէն: Հասկ­նա­լի էին ա­նոր մտա­հո­գու­թիւն­նե­րը, բայց եւ այն­պէս Նե­թա­նի­յա­հու կը մոռ­նար իր ղե­կա­վա­րած կա­ռա­վա­րու­թիւն­նե­րուն մաս­նա­ւո­րա­պէս ան­զէն քա­ղա­քա­ցի­նե­րուն դէմ կա­տա­րած բռնա­րարք­նե­րը, ո­րոնք շատ դիւ­րաւ կա­րե­լի է «պա­տե­րազ­մա­կան ո­ճի­ր» հա­մա­րել:

Մէկ կող­մէ ա­մե­րի­կեան նե­ցու­կին ու միւս կող­մէ իս­րա­յէ­լեան բա­նա­կի ու­ժին վստա­հող Նե­թա­նի­յա­հու նոր չէ, որ քա­ղա­քա­կան լուրջ տագ­նապ­նե­րու առ­ջեւ է: Այդ տագ­նա­պին հիմ­նա­կա­նը պաշտ­պա­նու­թեան նախ­կին նա­խա­րա­րին հրա­ժա­րա­կանն էր, որ­մէ ետք Նե­թա­նի­յա­հու նոյն պաշ­տօ­նին կը նշա­նա­կէր, իր ծայ­րա­յե­ղա­կան կե­ցուածք­նե­րով եւ հա­կա­տիա­լոկ մօ­տե­ցում­նե­րով յայտ­նի ա­րա­բա­տեաց՝ Լի­պըր­մա­նը:

Այս բո­լո­րէն զատ Նե­թա­նի­յա­հու շատ լաւ գի­տէ, որ երկ­րի բա­նա­կը եր­բեք ալ պատ­րաստ չէ նոր պա­տե­րազմ­նե­րու: Ան­շուշտ, որ պա­տե­րազ­մի եր­թա­լու պատ­րաստ չե­ղող բա­նա­կը բա­ւա­կա­նին լուրջ պատ­ճառ­ներ ու­նի, ո­րոնց դի­մաց Իս­րա­յէ­լի նոր պաշտ­պա­նու­թեան նա­խա­րա­րը ցարդ վճռա­կան ո­րո­շում­ներ առ­նե­լու փու­լին մէջ չի գտնուիր:

Յա­ռա­ջի­կայ շա­բաթ­նե­րուն ա­ւե­լի պարզ պի­տի դառ­նայ ընդ­հա­նուր տե­սա­րա­նը, բայց եւ այն­պէս պա­ղես­տին­ցի­նե­րու կող­մէ կա­տա­րուած այս յար­ձա­կու­մը կրնայ կա­րե­ւոր այլ նշան­ներ պա­րու­նա­կել իր մէջ:

Այդ պատ­ճառ­նե­րէն եր­կու­քը միայն նշե­լով կա­րե­լի է ը­սել, որ՝

Ա­ռա­ջին. Պա­ղես­տին­ցի քա­ղա­քա­ցի­նե­րուն կող­մէ կա­տա­րուած գրոհ­նե­րը նպա­տակ ու­նին նման հրահ­րում­նե­րով պա­տե­րազ­մի ներ­քա­շել Իս­րա­յէ­լը:

Երկ­րորդ. ո՛ր ան­յու­սու­թեան եւ ա­պա­գա­յին հան­դէպ հա­ւատ­քի կո­րուս­տով պայ­մա­նա­ւո­րուած այս «անձ­նաս­պա­նա­կա­ն» ա­րարք­նե­րը կա­տա­րող­նե­րը կը փոր­ձեն կոչ ը­նել «Հա­մա­ս­»ին եւ «Հիզ­պուլ­լահ»ին խօ­սե­լով, ի­րենց ծանր ի­րադ­րու­թեան մա­սին ու հա­ւա­տալ տա­լով, որ պա­ղես­տի­նեան հիմ­նա­հար­ցը կա­րե­լի է լու­ծել միայն զի­նուո­րա­կան ճա­նա­պար­հով:

Այս բո­լո­րէն զատ, մինչ Ռամ Ալ­լա­յի կա­ռա­վա­րու­թիւ­նը այս գրոհ­նե­րուն դէմ յայտ­նուած է ոչ մէկ բան ը­նո­ղի դե­րին մէջ, ան­դին ար­մա­տա­կան խմբա­ւո­րում­ներ, ինչ­պի­սին են՝ «Իս­լա­մա­կան ճա­կա­տ­»ը, «Հա­մա­ս­»ը, «Ըզ Ալ Տին Քաս­սա­մ­»ը եւ այլ միա­ւո­րում­ներ, կը թուի, թէ քա­ղա­քա­կան պատ­րաս­տի ծրա­գիր­ներ չու­նին: Ա­նոնք կը դա­տա­պար­տեն իս­րա­յէ­լեան վար­մուն­քը, սա­կայն ըստ ե­րե­ւոյ­թին ներ­կայ հանգ­րուա­նին պատ­րաստ չեն պա­տե­րազ­մե­լու: Ա­նոնց մօ­տե­ցու­մը շատ հա­ւա­նա­բար պայ­մա­նա­ւո­րուած է ար­տա­քին ազ­դակ­նե­րով եւ նոյ­նիսկ, ի­րենց նե­ցուկ հան­դի­սա­ցող տէ­րու­թեանց, մաս­նա­ւո­րա­պէս Ի­րա­նի, պա­տե­րազ­մի մը «կա­նաչ լոյ­ս­»ը չտա­լու մօ­տե­ցու­մով: Բնա­կա­նա­բար ի­րան­ցի­նե­րու ա­նուղ­ղա­կիօ­րէն պա­ղես­տի­նա-իս­րա­յէ­լեան նոր պա­տե­րազ­մի մը չեր­թա­լու հա­մո­զու­մը կապ ու­նի Սու­րիոյ եւ Ի­րա­քի դէպ­քե­րուն հետ ու միայն այդ եր­կիր­նե­րու ընդ­հա­նուր ի­րա­վի­ճա­կին յսատ­կե­ցու­մէն ետք է, որ պա­ղես­տի­նեան հար­ցը պի­տի տա­րուի ա­ւե­լի աշ­խոյժ փու­լի մը:

Այս մօ­տե­ցու­մէն ան­դին, եր­բեք չէ բա­ցա­ռուած իս­րա­յէ­լեան կող­մէն զի­նուո­րա­կան մեծ գոր­ծո­ղու­թեան մը ձեռ­նար­կե­լու նա­խա­ձեռ­նու­թիւ­նը, որ սա­կայն կրնայ ա­ւա­զախ­րու­մի նոր հանգ­րուան մը ըլ­լալ Նե­թա­նի­յա­հու­յի կա­ռա­վա­րու­թեան եւ «յոգ­նու­թեա­ն» նշան­ներ ցոյց տուող բա­նա­կին հա­մար:

ՍԱԳՕ ԱՐԵԱՆ

Ե­րե­ւան