ՀԱՄԱԺՈՂՈՎԻ ՊԱՏՐԱՍՏՈՒԹԻՒՆ

Փա­րի­զի «Նոր Յա­ռաջ» թեր­թին մէջ վեր­ջերս լոյս տե­սաւ հար­ցազ­րոյց մը՝ Հայ­կա­կան գոր­ծա­րար գոր­ծա­կա­լու­թեան եւ Ֆրան­սա­յի մէջ Հա­յաս­տա­նի Ա­ռեւտ­րաար­դիւ­նա­բե­րա­կան պա­լա­տի նա­խա­գահ Վար­դան Գաբ­րիէ­լեա­նի հետ։ Յա­ռա­ջի­կայ աշ­նան նա­խա­տե­սուած կա­րե­ւոր հա­մա­ժո­ղո­վի մը կը վե­րա­բե­րի այս տե­սակ­ցու­թիւ­նը, զոր կ՚ար­տատ­պենք ստո­րեւ։

Հոկ­տեմ­բեր 15-ին Փա­րի­զի «Westin Paris-Vendôme» պան­դո­կին մէջ տե­ղի պի­տի ու­նե­նայ Հայ­կա­կան-մի­ջազ­գա­յին գոր­ծա­րար­նե­րու հա­մա­ժո­ղո­վը։ Պի­տի մաս­նակ­ցին քսան եր­կիր­նե­րէ՝ հա­րիւ­րի մօտ գոր­ծա­րար­ներ եւ ա­նոր ըն­թաց­քին նոր ծրա­գիր­նե­րու հե­ղի­նակ­նե­րը պի­տի ներ­կա­յաց­նեն ի­րենց նա­խա­գի­ծե­րը ներդ­րում­ներ ա­պա­հո­վե­լու նպա­տա­կով։ Հարկ է նշել, թէ ա­ռա­ջին ան­գամն է, որ հայ­կա­կան կա­ռոյց մը բարձ­րո­րակ մաս­նա­գէտ­նե­րու մաս­նակ­ցու­թեամբ կը ստեղ­ծէ գոր­ծա­րար աշ­խար­հին յատ­կա­ցուած գոր­ծա­կա­լու­թիւն մը (Armenian Business Agency), ո­րու ընդ­հա­նուր նպա­տակն է ա­ջակ­ցիլ Հա­յաս­տա­նի եւ Սփիւռ­քի հա­յե­րու տնտե­սա­կան զար­գաց­ման ծրագ­րե­րուն։

Այս ա­ռի­թով կը հրա­տա­րա­կենք Հայ­կա­կան գոր­ծա­րար գոր­ծա­կա­լու­թեան (Armenian Business Agency) նա­խա­գահ Վար­դան Գաբ­րիէ­լեա­նի հետ ու­նե­ցած մեր հար­ցազ­րոյ­ցը։

-Կրնա­յի՞ք, սկսե­լու հա­մար, ամ­փոփ պատ­կե­րը տալ ձեր ղե­կա­վա­րած՝ Հա­յաս­տա­նի Ա­ռեւտ­րաար­դիւ­նա­բե­րա­կան պա­լա­տի գոր­ծու­նէու­թեան։

-Հա­յաս­տա­նի Ա­ռեւտ­րաար­դիւ­նա­բե­րա­կան պա­լա­տի մեր գոր­ծու­նէու­թեան հիմ­նա­կան ա­ռանցք­նե­րը ե­ղած են նախ ծա­նօ­թաց­նել Հա­յաս­տա­նը իր թէ­կուզ փոքր հնա­րա­ւո­րու­թիւն­նե­րով, կա­պել գոր­ծա­րար­ներ Հա­յաս­տա­նին ու տրա­մադ­րել տե­ղե­կու­թիւն­ներ, ու­սում­նա­սի­րու­թիւն­ներ տար­բեր կող­մե­րուն։

Նկա­տի ու­նե­նա­լով, որ Ա­ռեւտ­րաար­դիւ­նա­բե­րա­կան պա­լա­տի գոր­ծու­նէու­թեան ծի­րին մէջ ար­ձա­նագ­րուած են գաղջ յա­ջո­ղու­թիւն­ներ, ա­հա այդ պատ­ճա­ռով ալ յան­գած ենք այն եզ­րա­կա­ցու­թեան, որ պէտք է փո­փո­խու­թեան են­թար­կենք մեր «ճա­կա­տա­յի­ն» մօ­տե­ցում­նե­րը. այլ խօս­քով, կա­րե­լի չէ դէ­պի Հա­յաս­տան գոր­ծա­րա­րու­թեան կոչ ուղ­ղել, նկա­տի ու­նե­նա­լով, որ Հա­յաս­տան տա­կա­ւին չու­նի մաս-շ­տա­պա­յին հա­մա­պա­տաս­խան հնա­րա­ւո­րու­թիւն­նե­րը, ինչ­պէս օ­րի­նակ, Իր­լան­տան՝ հար­կա­յին դիւ­րու­թիւն­նե­րու ա­ռու­մով, կամ Ռու­սաս­տա­նը՝ որ­պէս մեծ շու­կայ։ Հե­տե­ւա­բար պէտք էր այ­լընտ­րան­քա­յին լու­ծում­նե­րու մա­սին մտա­ծել, հե­տապն­դե­լով նոյ­նան­ման նպա­տակ։

-Ինչ­պի­սի՞ լու­ծում­ներ։

-Պէտք է գոր­ծա­րար­նե­րու հետ խօ­սիլ գոր­ծա­րա­րա­կան լե­զուով։ Գի­տէք, որ աշ­խար­հով մէկ հա­զար­նե­րով հայ գոր­ծա­րար­ներ կան, ո­րոնք ի­րենց ոչ-հայ կա­պե­րով տար­բեր բնա­գա­ւառ­նե­րու մէջ, տար­բեր ուղ­ղու­թիւն­նե­րով եւ զի­րենք հե­տաքրք­րող ո­լորտ­նե­րէն ներս գոր­ծու­նէու­թիւն ծա­ւա­լած են. իսկ մենք կ՚ու­զենք այդ գոր­ծա­րար­նե­րը ի­րա­րու շաղ­կա­պե­լու մի­ջա­վայ­րը ստեղ­ծել։ Հա­յու­թիւ­նը միշտ ալ խօ­սած է յա­րա­բե­րու­թիւն­նե­րու կամ ցան­ցի (network) կա­րե­ւո­րու­թեան մա­սին, նշե­լով թէ՝ հայ գոր­ծա­րար­նե­րը պէտք է ի­րա­րու հետ աշ­խա­տին, բայց դժբախ­տա­բար ցարդ խօս­քը գոր­ծի չէ վե­րա­ծուած։ Ան­շուշտ տար­բեր եր­կիր­նե­րու մէջ ար­դէն գո­յու­թիւն ու­նին փոքր խում­բեր, ո­րոնք ի­րա­րու հետ կ՚աշ­խա­տին, սա­կայն ա­տոնք բա­րե­կա­մա­կան կա­պեր են եւ ոչ թէ ցան­ցա­յին յա­րա­բե­րու­թիւն­ներ։ Ը­սեմ, թէ այս բո­լո­րը կ՚են­թադ­րէ աշ­խա­տան­քա­յին ո­րոշ մե­թոտ­ներ, աշ­խա­տե­լա­ձե­ւեր՝ հաս­նե­լու հա­մար բաց յա­րա­բե­րու­թիւն­նե­րու, իսկ այս ուղ­ղու­թեամբ նոր ար­հես­տա­գի­տա­կան մի­ջոց­նե­րը եւս շատ օգ­տա­կար են։ Մեր ընդ­հա­նուր նպա­տակն է՝ հայ գոր­ծա­րա­րէն ոչ թէ բան խնդրել, ինչ­պէս որ մեր հա­մայն­քա­յին կեան­քին մէջ ըն­դու­նուած է, այլ ա­նոր օ­ժան­դակ դառ­նալ։ Հայ գոր­ծա­րար­նե­րէն շա­տե­րը ան­պայ­մա՛ն մեր կա­րի­քը ու­նին ու կ՚ու­նե­նան, ո­րով­հե­տեւ այ­սօր աշ­խար­հի զա­նա­զան եր­կիր­նե­րու մէջ՝ Թայ­լանտ, Ռու­սաս­տան կամ Պուլ­կա­րիա, ե­թէ ա­նոնք կ՚ու­զեն ի­րենց ապ­րան­քը տա­րա­ծել ա­տոր ա­մե­նէն ա­րագ ձե­ւը ճիշդ մար­դոց հետ կա­պեր հաս­տա­տելն է։ Այս ա­ռու­մով մեր ցան­ցը օգ­տա­կար է նաեւ ժա­մա­նակ շա­հե­լու տե­սան­կիւ­նէն։ Մենք պէտք է կա­րո­ղա­նանք ոե­ւէ գոր­ծա­րա­րի օ­ժան­դա­կել, որ­պէս­զի վեր­ջինս կա­պեր ստեղ­ծէ, զար­գա­նայ, տա­րա­ծուի եւ ի վի­ճա­կի ըլ­լայ գոր­ծա­կից­ներ ընտ­րե­լու։ Այս ե­րե­ւոյ­թը մեր ժո­ղո­վուր­դին հա­մար ու­նի նաեւ հո­գե­բա­նա­կան ե­րես մը, այ­սինքն՝ ի­րա­րու օգ­նե­լու գա­ղա­փա­րը տե­սա­կան պէտք չէ ըլ­լայ, այլ՝ գործ­նա­կան։ Հայ գոր­ծա­րա­րը պէտք է ի­մա­նայ, որ իր աշ­խա­տան­քի ո­լոր­տին մէջ կրնայ կապ հաս­տա­տել վստա­հե­լի մար­դոց հետ։

-Ինչ­պէ՞ս։

-Այս աշ­խա­տան­քը ի­րա­գոր­ծե­լու հա­մար պէտք է նախ կա­պի մէջ դնել հայ գոր­ծա­րար­նե­րը։ Մենք ար­դէն Յու­նուար ա­մի­սէն սկսած ենք հայ գոր­ծա­րար­նե­րու ցան­ցի կազ­մա­ւոր­ման՝ ցան­կագ­րե­լով հա­զա­րա­ւոր գոր­ծա­րար­ներ ու խո­շոր ու մի­ջին չա­փի ըն­կե­րու­թիւն­նե­րու ղե­կա­վար­ներ՝ աշ­խար­հով մէկ, խո­րա­նա­լով իւ­րա­քան­չիւ­րի բնա­գա­ւա­ռի ու մաս­նա­գի­տու­թեան մէջ, ա­պա­գա­յին ուղ­ղա­կի կա­պի մի­ջո­ցով տուեալ ո­լոր­տի գոր­ծա­րար­նե­րը ի­րա­րու կա­պե­լու նպա­տա­կով։

-Բա­ցի Ֆրան­սա­յէն, այլ վայ­րե­րու մէջ ալ գրա­սե­նեակ­ներ բա­ցա՞ծ էք։

-Ա­ռայժմ միայն Ֆրան­սա­յի մէջ գրա­սե­նեակ ու­նինք, բայց զա­նա­զան եր­կիր­նե­րու մէջ ներ­կա­յա­ցու­ցիչ­ներ կան, ինչ­պէս Մոս­կուա, Պէյ­րութ, Լոս Ան­ճը­լըս եւ այ­լուր, ա­ռանց մոռ­նա­լու Հա­յաս­տա­նը ան­շուշտ։

-Քիչ ա­ռաջ ձեր նկա­րագ­րած աշ­խա­տե­լա­ձե­ւը այլ կազ­մա­կեր­պու­թիւն­նե­րու մօտ նա­խա­տի­պար մը ու­նի՞։

-Ա­յո՛, օ­րի­նա­կի հա­մար մենք մօ­տէն ու­սում­նա­սի­րած ենք Հնդիկ­նե­րու տար­բե­րա­կը, որ բա­ւա­կան յա­ջող է։ Հա­յաս­տա­նի պա­րա­գա­յին, հայ գոր­ծա­րար­նե­րու մեծ տո­կո­սը հոն ոտք չէ կո­խած եւ մեր հայ­րե­նի­քը չճանչ­ցող­նե­րու այդ մեծ հա­տուա­ծին մէջ կան շա­տեր, ո­րոնք տա­կա­ւին չեն ալ մտա­ծած Հա­յաս­տա­նի մէջ գործ ստեղ­ծե­լու կամ նոյ­նիսկ հա­յե­րու հետ շփում ու­նե­նա­լու մա­սին, բայց ա­տի­կա չի նշա­նա­կեր, որ ա­նոնց մօտ հայ­րե­նա­սի­րու­թիւն չկայ, զգա­ցա­կան կապ չկայ։ Սա­կայն հա­յաս­տա­նեան կամ ար­տա­սահ­մա­նի հա­յա­պատ­կան ըն­կե­րու­թիւն­նե­րու հետ այդ զգա­ցա­կան կա­պը ներդ­րու­մի կամ հա­մա­գոր­ծակ­ցու­թեան վե­րա­ծե­լու հա­մար ո­րոշ հանգ­րուան­նե­րէ պէտք է անց­նիլ, ո­րոնց­մէ մէ­կը կրնայ ըլ­լալ լաւ մար­դոց հետ շփու­մը, յա­ջող գոր­ծա­րար­նե­րու հետ հա­մա­գոր­ծակ­ցու­թիւն հաս­տա­տե­լը, ին­չո՞ւ չէ՝ ըն­տա­նի­քով Հա­յաս­տան այ­ցե­լու­թիւ­նը…, ե­ւայլն։ Թե­րեւս տա­րի­ներ ետք միայն Հա­յաս­տա­նի մէջ գործ հաս­տա­տե­լու ի­րա­կան ար­դիւնք­նե­րը ե­րե­ւան պի­տի գան։

-Շուրջ ե­րեք տա­րի է, որ հիմ­նուած է Ա­ռեւտ­րաար­դիւ­նա­բե­րա­կան գրա­սե­նեա­կը։ Այս ըն­թաց­քին ի՞նչ փոր­ձա­ռու­թիւն­ներ ձեռք ձգած էք։

-Մենք ու­նե­ցանք հա­րուստ փոր­ձա­ռու­թիւն այն ի­մաս­տով, որ մօ­տե­ցանք բազ­մա­թիւ ֆրան­սա­կան ըն­կե­րու­թիւն­նե­րու՝ Հա­յաս­տա­նի մէջ ներդ­րու­մա­յին ծրա­գիր­ներ ա­ռա­ջար­կե­լու նպա­տա­կով։ Նոյ­նիսկ այս ուղ­ղու­թեամբ ու­սում­նա­սի­րու­թիւն­ներ կա­տա­րե­լու հա­մար Հա­յաս­տան այ­ցե­լու­թիւն­ներ կազ­մա­կեր­պած ենք։ Ֆրան­սա­յի խոր-հըր­դա­րա­նէն ներս հա­մա­գու­մար կազ­մա­կեր­պած ենք, մաս­նակ­ցած ենք գոր­ծա­րար ա­կումբ­նե­րու հան­դի­պում­նե­րու՝ Հա­յաս­տա­նի մա­սին դա­սա­խօ­սու­թիւն­ներ ներ­կա­յաց­նե­լով եւ հա­սած ենք այն եզ­րա­կա­ցու­թեան, որ ցարդ ե­ղա­ծը եր­բեք բա­ւա­րար չէ Հա­յաս­տա­նի տնտե­սու­թեան մե­ծա­ծա­ւալ ներդ­րում ա­պա­հո­վե­լու հա­մար։ Ա­հա­ւա­սիկ այս է, որ մեզ մղեց հասկ­նա­լու, թէ որ­քան ալ անշր­ջան­ցե­լի ըլ­լան նման նա­խա­ձեռ­նու­թիւն­նե­րը, սա­կայն մեր յա­ռա­ջի­կայ քայ­լե­րը պէտք է ա­ռաջ­նոր­դուին միայն ար­դիւն­քի թե­լադ­րան­քով։ Մենք անդ­րա­դար­ձանք, որ այ­լեւս դա­սա­կան ձե­ւե­րը նպա­տա­կաս­լաց չեն. առ­նուազն բա­ւա­րար չեն։

Տե­սանք նաեւ, որ թէ՛ Հա­յաս­տա­նի մէջ կամ այ­լուր կան պիզ­նէ­սի բազ­մա­թիւ ծրա­գիր­ներ, ո­րոնք ֆի­նան­սա­ւոր­ման կը կա­րօ­տին։ Այս դաշ­տը եւս պէտք է լեց­նել։ Ա­ռիթ­ներ կը փախ­ցուին, նոր ծրագ­րե­րու հե­ղի­նակ­ներ՝ յա­ճախ ե­րի­տա­սարդ, ֆի­նան­սա­ւոր­ման աղ­բիւր­նե­րուն ծա­նօթ չեն, փո­շիաց­նե­լով հա­ւա­նա­բար կեան­քի ե­րազ մը ու զրկե­լով հա­ւա­նա­բար երկ­րի տնտե­սու­թիւ­նը խոստմ­նա­լից ձեռ­նար­կու­թե­նէ մը։

-Ճիշդ այս ուղ­ղու­թեամբ հար­ցում մը. այ­սօր Հա­յաս­տա­նի մէջ դրա­մագը-լու­խի պա­կաս կա՞յ, թէ՝ ոչ։

-Միտքս ման­րա­մաս­նե­լու հա­մար ը­սեմ, թէ այն ծրագ­րե­րը, ո­րոնց մա­սին քիչ ա­ռաջ խօ­սե­ցայ չու­նին հա­մա­պա­տաս­խան ներ-դրու­մա­յին հիմ­նադ­րամ­նե­րու հա­մա­կարգ մը Հա­յաս­տա­նի մէջ, ե­թէ նկա­տի չառ­նենք սահ­մա­նա­փակ հնա­րա­ւո­րու­թիւն­նե­րով հիմ­նադ­րամ­նե­րը, զորս պէտք է ող­ջու­նել ա­ռա­ջա­տա­րի դե­րը ստանձ­նե­լու հա­մար։ Իսկ ինչ կը վե­րա­բե­րի դրա­մագ­լու­խին ա­պա՝ ա­յո՛, ո­րոշ մար­դիկ մի­ջոց­ներ ու­նին, բայց միայն այդ փոք­րա­թիւ մար­դոց­մով կա­րե­լի չէ գոր­ծա­րա­րու­թիւն հաս­տա­տել…։

-Այս պա­րա­գա­յին կա­րե­լի չէ՞ դրա­մատ­նա­յին հա­մա­կար­գի դիւ­րու­թիւն­նե­րէն օգ­տուիլ։

-Վար­կա­յին եւ ներդ­րու­մա­յին հա­մա­կար­գե­րը տար­բեր բա­ներ են։ Դրա­մա­տու­նէն կա­րե­լի է վարկ ստա­նալ եւ աշ­խա­տանք ի­րա­գոր­ծել, սա­կայն երբ ներդ­րում կ՚ը­նէք, գոր­ծա­րա­րու­թեան ա­ռու­մով պէտք է հա­ւատք ներշն­չէք եւ դի­մա­ցինն ալ մաս­նա­կից դարձ­նէք ձեր գոր­ծին։

-Բայց ի՞նչն է որ կ՚ար­գի­լէ դրա­մա-տ­նա­յին հա­մա­կար­գը յար­մարց­նել ներդ­րու­մա­յին հա­մա­կար­գին։

-Դրա­մա­տու­նե­րու որ­դեգ­րած քա­ղա­քա­կա­նու­թիւ­նը. երբ ա­նոնց­մէ իւ­րա­քան­չիւ­րը ի՛նք կ՚ո­րո­շէ իր շահ ա­պա­հո­վե­լու մի­ջոց­նե­րը։

-Ինչ­պէս գի­տենք պե­տու­թիւնն ալ դրա­մա­տու­նե­րէն կ՚ա­պա­հո­վէ ո­րոշ տո­կո­սով շահ մը։ Այս ե­րե­ւոյ­թը - գու­մա­րած մաք­սա­յին ո­լորտ­նե­րու ոչ դիւ­րին պայ­ման­նե­րուն - ար­դէն ինք­նին ընդ­հան­րա­պէս տնտե­սու­թեան զար­գաց­ման խո­չըն­դոտ կը հան­դի­սա­նայ։ Ի՞նչ կ՚ը­սէիք Հա­յաս­տա­նի իշ­խա­նու­թիւն­նե­րուն կող­մէ որ­դեգ­րուած ներ­դրու­մա­յին քա­ղա­քա­կա­նու­թեան մա­սին։

-Ը­սեմ, թէ Հա­յաս­տա­նի մէջ տա­կա­ւին չէ զար­գա­ցած ներդ­րու­մա­յին նպա­տակ­նե­րով օ­տար հիմ­նադ­րամ­նե­րու ստեղծ­ման դաշ­տը։ Այդ հիմ­նադ­րամ­նե­րու թի­ւը, ը­սինք, շատ քիչ է։ Այդ ա­ռու­մով, ա­ռայժմ կա­րե­լի չէ ներդ­րու­մա­յին քա­ղա­քա­կա­նու­թեան մա­սին խօ­սիլ։ Ո՛չ ցան­կու­թիւ­նը, ո՛չ ալ օ­րէնք­նե­րը բա­ւա­րար են ներդ­րու­մա­յին մի­ջա­վայր ստեղ­ծե­լու հա­մար։

-Հա­յաս­տա­նի մէջ կի­րար­կուող վար­կա­յին քա­ղա­քա­կա­նու­թիւ­նը կը խեղ­դէ տե­ղա­կան փոքր տնտե­սու­թիւն­նե­րը եւ չի քա­ջա­լե­րեր դուր­սէն ե­կած ներդ-րում­նե­րը՝ բարձր տո­կոս­նե­րու պատ­ճա­ռով։ Այդ ա­ռու­մով ալ պե­տու­թիւ­նը իր յան­ցան­քի բա­ժի­նը ու­նի, այդ­պէ՞ս չէ։

-Գի­տէք, վար­կե­րու եւ բարձր տո­կոս­նե­րու հար­ցը չէ, որ կը նե­ղաց­նէ օ­տար ներդ­րո­ղը, քա­նի ընդ­հան­րա­պէս այդ վար­կա­յին պայ­ման­նե­րուն հետ ինք ան­մի­ջա­կան ա­ռըն­չու­թիւն չու­նի։

-Բայց հար­ցը ներդ­րու­մա­յին ա­ռու­մով նպաս­տա­ւոր հո­ղի մը բա­ցա­կա­յու­թիւնն է։ Կա­րե­լի չէ հեր­քել, որ Հա­յաս­տա­նի ներ­քին տնտե­սու­թիւ­նը լքուած վի­ճա­կի մէջ կը գտնուի եւ գոր­ծա­րար­ներն ալ անն­պաստ պայ­ման­նե­րու մէջ կ՚աշ­խա­տին։ Հե­տե­ւա­բար դուր­սէն ե­կո­ղին հա­մար հե­տաքրք­րա­կան չէ հոն ո­րե­ւէ ծրագ­րի հա­մար մեծ ներդ­րում­ներ կա­տա­րե­լը…։

-Թէ տնտե­սա­կան մի­ջա­վայ­րը նպաս­տա­ւոր չէ, բո­լո­րը կ՚ըն­դու­նին։ Սա­կայն պար­տա­ւոր ենք լու­ծում­ներ գտնե­լու։ Այդ պատ­ճա­ռով մենք ընտ­րած ենք հիմ­նա­կան եր­կու ո­լորտ­ներ, ո­րոնց ուղ­ղու­թեամբ պէտք է կա­րե­նանք շօ­շա­փե­լի օ­գուտ բե­րել։ Ա­ռա­ջի­նը՝ զբօ­սաշր­ջու­թեան մարզն է, երկ­րոր­դը՝ տե­ղե­կա­տուա­կան ար­հես­տա­գի­տու­թիւն­նե­րու­նը (Technologies de l’Information-TI)։

Զբօ­սաշր­ջու­թեան պա­րա­գա­յին կա­րե­լի է ար­դէն յայ­տա­րա­րել, որ բա­ցած ենք աշ­խար­հի մէջ Հա­յաս­տա­նի ա­ռա­ջին զբօ­սա-շըր­ջու­թեան գրա­սե­նեա­կը (Office de Tourisme) Ֆրան­սա­յի մէջ, որ յստակ նպա­տակ դրած է իր առ­ջեւ Ֆրան­սա­յէն ու նաեւ ֆրան­սա­խօս այլ եր­կիր­նե­րէ մեծ թի­ւով զբօ­սաշր­ջիկ­ներ տա­նիլ Հա­յաս­տան, լրա­տու մի­ջոց­նե­րու ու ճամ­բոր­դա­կան գրա­սե­նեակ­նե­րու ուղ­ղու­թեամբ կա­-տարուած աշ­խա­տան­քի շնոր­հիւ։ Ու շու­տով երկ­րորդ Office de Tourisme-ը կը բա­նանք Լիւք­սեն­պուր­կի մէջ։

Իսկ TI ո­լոր­տը, սա ար­դէն այն ճիւղն է ո­րու զար­գաց­ման բա­նա­լի­նե­րը կան։ Հա­յաս­տան այս բնա­գա­ւա­ռէն ներս ու­նի զար­գաց­ման լայն հնա­րա­ւո­րու­թիւն­ներ, իս­կա­կան տա­ղանդ­ներ ու ան­ցեալ մը։ Ու ֆրան­սա­ցի­նե­րը չեն գի­տեր այդ մա­սին։ Այս ո­լոր­տի մաս­նա­գէտ ու Հա­յաս­տա­նի հետ աշ­խա­տան­քա­յին փորձ ու­նե­ցող ֆրան­սա­հայ խումբ մը ան­ձե­րու հետ՝ ա­միս­նե­րու նա­խա­պատ­րաս­տա­կան փու­լէն յե­տոյ, ձեռ­նար­կած ենք ֆրան­սա­կան եւ հայ­կա­կան ըն­կե­րու­թիւն­նե­րու հա­մա­գոր­ծակ­ցու­թեան դաշ­տը ստեղ­ծե­լու գոր­ծին։

-Քիչ մըն ալ խօ­սինք Հոկ­տեմ­բե­րին կա­յա­նա­լիք Հայ­կա­կան մի­ջազ­գա­յին գոր­ծա­րար հա­մա­ժո­ղո­վին մա­սին։

-Այս հա­մա­ժո­ղո­վը կը զու­գա­դի­պի Հայ գոր­ծա­րար գոր­ծա­կա­լու­թեան (Armenian Business Agency) պաշ­տօ­նա­կան ստեղծ­ման հետ։ Գոր­ծա­կա­լու­թիւ­նը պի­տի գոր­ծէ հե­տե­ւեալ նպա­տակ­նե­րու ուղ­ղու­թեամբ. ա­ռա­ջին՝ գտնել հայ գոր­ծա­րար­ներ, շփում­ներ ստեղ­ծել եւ փո­խա­դարձ ակն­կա­լիք­նե­րու հի­ման վրայ ա­նոնց մի­ջեւ շա­հե­կան կա­պեր զար­գաց­նել։ Երկ­րորդ՝ կապ հաս­տա­տել գոր­ծա­րա­րա­կան ծրագ­րե­րու հե­ղի­նակ­նե­րու եւ ներդ­րող­նե­րու մի­ջեւ, այ­սինքն ստեղծել այն­պի­սի մի­ջա­վայր, ուր ի­րա­րու կա­րիք ու­նե­ցող եր­կու կող­մե­րը կա­րե­նան ի­րա­գոր­ծել մեր մաս­նա­գէտ­նե­րու կող­մէ հաս­տա­տուած եւ ըն­դու­նուած ծրագ­րե­րը։

Թէեւ պե­տու­թեան վա­րած տնտե­սա­կան քա­ղա­քա­կա­նու­թիւ­նը ուղ­ղա­կի կա­պուած չէ մեր գրա­սե­նեա­կի ա­ռա­ջադ­րած ծրագ­րե­րուն հետ, սա­կայն կ՚ու­զենք ի­րա­վի­ճա­կին վրայ դրա­կան ազ­դե­ցու­թիւն ու­նե­նալ, այն ի­մաս­տով որ Armenian Business Agency-ի մշա­կած ծրա­գի­րով մենք կ՚ու­զենք ընդ­հան­րա­պէս հայ­կա­կան գոր­ծա­րա­րու­թեան զար­գաց­ման դաշ­տը ստեղ­ծել, որ­մէ ան­մասն չէ նաեւ Հա­յաս­տա­նի գոր­ծա­րա­րու­թիւ­նը։

-Եւ­րո­պա­կան հաս­կա­ցո­ղու­թեամբ ար­դեօք հայ ներդ­րող­նե­րու միու­թիւն մը կամ հա­մախմ­բում մը գո­յու­թիւն ու­նի՞։

-Ինչ­պէս ը­սի, Armenian Business Agency-ի ճամ­բով մենք ար­դէն սկսած ենք կազ­մել տար­բեր եր­կիր­նե­րէ եւ տար­բեր բնա­գա­ւառ­նե­րէ ցանց մը, ո­րուն մէկ հա­տուա­ծը ներդ­րող­նե­րէ կազ­մուած է։ Այս գծով այն մօ­տե­ցու­մը որ­դեգ­րած ենք, ըստ ո­րուն՝ մեր կող­մէ ու­սում­նա­սի­րուած ու խոստմնա­լից դա­տուած ծրա­գիր մը կը ներ­կա­յաց­նենք օ­րի­նակ ա­ռող­ջա­պա­հա­կան, շի­նա­րա­րա­կան, ար­դիւ­նա­բե­րա­կան կամ ար­հես­տա­գի­տու­թեան ո­լորտ­նե­րուն մէջ ներդ­րում­նե­րով հե­տաքրք­րուող խումբ մը ան­հատ­նե­րու, ո­րոնք քննու­թե­նէ ետք կրնան ֆի­նան­սա­պէս մուտք գոր­ծել տուեալ ծրագ­րին մէջ։ Ա­պա­գայ հանգրուա­նի մը պէտք է մտա­ծել ներդ­րու­մա­յին հիմ­նադ­րամ մը ստեղ­ծե­լու մա­սին, որ պի­տի կա­րե­նայ ներդ­րում­ներ կա­տա­րել՝ նե­րա­ռեալ վար­կա­յին դաշ­տին մէջ։

-Ձեր հաս­տա­տած ցան­ցին մէջ այ­սօ­րուան դրու­թեամբ քա­նի՞ գոր­ծա­րար­ներ ներգ­րա­ւուած են։

-Յու­նուա­րէն ի վեր ցան­կագ­րուած գոր­ծա­րար­նե­րու թի­ւը ար­դէն հա­զա­րը ան­ցած է, բայց վստա­հա­բար մէկ տա­րուան մէջ այդ թի­ւը կը հաս­նի ա­ւե­լի քան տա­սը հա­զա­րի։ Հար­կաւ խօս­քը կը վե­րա­բե­րի գոր­ծա­րար­նե­րու եւ մեծ ըն­կե­րու­թիւն­նե­րու ղե­կա­վար­նե­րու «top managers», նաեւ ներդ­րող­նե­րու։

-Այս կարճ ժա­մա­նա­կի ըն­թաց­քին յա­ջո­ղա՞ծ էք ո­րե­ւէ ծրա­գիր ի­րա­գոր­ծել։

-Ար­դէն ա­ռա­ջին քայ­լե­րը ա­ռած ենք եւ այ­սօր ու­նինք մօ­տա­ւո­րա­պէս 16-17 ծրագ­րեր, որոնք ար­դէն հե­ղի­նակ­նե­րուն հետ ու­սում­նա­սի­րուած, քննար­կուած են եւ ըն­դու­նուած որ­պէս բարձր ար­ժէք ու­նե­ցող ար­ժա­նի ծրագ­րեր։

Ա­նոնք կը վե­րա­բե­րին ա­ռող­ջա­պա­հու­թեան, «para-pharmacie»ի, շի­նա­րա­րու­թեան, մշա­կու­թա­յին, հա­մա­կարգ­չա­յին ու տե­ղե­կա­տուա­կան ար­հես­տա­գի­տու­թեան, գիւ­ղատն­տե­սու­թեան եւ տար­բեր այլ աս­պա­րէզ­նե­րու։ Ը­սեմ, թէ նշեալ ճիւ­ղե­րու մէջ ներդ­րում­նե­րը կրնան հա­րիւր հա­զա­րէն մին­չեւ 10-15 մի­լիոն եւ­րո­յի հաս­նիլ։

Տե­ղե­կաց­նեմ, թէ հա­մա­գու­մա­րի օ­րը յա­տուկ օ­րա­կարգ յատ­կա­ցուած է՝ ամ­բողջ կէ­սօ­րէ ետք մը մեր կող­մէ ընտ­րուած ծրագ­րե­րու ներ­կա­յա­ցու­մին, ինչ որ բա­ցա­ռիկ ե­րե­ւոյթ է հայ գոր­ծա­րար ի­րա­կա­նու­թեան մէջ։

-Բո­լո­րին առ­ջեւ բա՞ց է հա­մա­գու­մա­րը։ Կա՞ն մաս­նակ­ցու­թեան պայ­ման­ներ։

-Քննար­կում­նե­րը լուրջ մի­ջա­վայ­րի մը մէջ կը կա­յա­նան։ Իւ­րա­քան­չիւր ոք, ըն­դու­նե­լով գոր­ծա­րար հա­մա­գու­մար­նե­րու չա­փա­նի­շե­րը՝ կրնայ մաս­նակ­ցիլ։ Հա­մա­գու­մա­րին մաս­նակ­ցու­թեան գի­նը 700 եւ­րօ է։ Կա­րե­ւոր է ընդգ­ծել, որ բա­ցի Ֆրան­սա­յէն մենք յա­տուկ նշա­նա­կու­թիւն կու տանք Ի­րա­նի կամ ափ­րի­կեան ցա­մա­քա­մա­սի հետ գոր­ծա­րա­րա­կան յա­րա­բե­րու­թիւն­նե­րուն, ո­րով­հե­տեւ գի­տենք, կը հա­ւա­տանք, թէ հայ գոր­ծա­րա­րը այն­տեղ ը­նե­լիք շատ բան ու­նի եւ այդ երկ­րին մէջ հսկա­յա­կան ներդ­րում­նե­րու դաշտ գո­յու­թիւն ու­նի եւ մենք պէտք է այդ մեծ եւ նոր շու­կա­նե­րուն մէջ մեր տե­ղը գտնենք։ Այս գծով ծրագ­րած ենք տար­բեր հնա­րա­ւո­րու­թիւն­նե­րով հա­մա­կար­գուած աշ­խա­տա­խում­բեր ստեղ­ծել։

-Հա­յաս­տա­նի կա­ռա­վա­րու­թեան վեր-­ջին նշա­նա­կում­նե­րու լոյ­սին տակ տնտե­սու­թեան բնա­գա­ւա­ռը կը ղե­կա­վա­րէ դաշ­նակ­ցա­կան մը։ Ձեր կար­ծի­քով այս նոր նշա­նա­կու­մը ի՞նչ փո­փո­խու­թիւն­ներ կ՚են­թադ­րէ։

-Հա­կա­ռակ ա­նոր որ Հա­յաս­տա­նի տնտե­սա­կան վի­ճա­կը շատ բարդ է, բայց ես կը կար­ծեմ, թէ ա­ռան­ձին ան­հատ­ներ կրնան շատ բան փո­խել։ Ը­սեմ, թէ Հա­յաս­տա­նի մէջ հան­դի­պում ու­նե­ցայ նոր նա­խա­րար Ար­ծուիկ Մի­նա­սեա­նի հետ եւ կրնամ հաս­տա­տել, թէ զա­նա­զան հար­ցե­րու քննարկ­ման ըն­թաց­քին նկա­տե­ցի առ­կայ խնդիր­նե­րը լու­ծե­լու վեր­ջի­նիս վճռա­կա­նու­թիւ­նը եւ մա­նա­ւանդ ա­նոր տես­լա­կա­նը՝ տնտե­սու­թեան բնա­գա­ւա­ռին մէջ բա­րե­փո­խում­ներ ի­րա­գոր­ծե­լու ուղ­ղու­թեամբ։ Մաս­նա­գի­տա­կան, ան­կեղծ հայ­րե­նա­սի­րու­թեան ու բա­րո­յա­կան չա­փա­նի­շե­րով յատ­կան­շուած յար­գե­լի անձ­նա­ւո­րու­թիւն է նա­խա­րա­րը։ Այս ե­րե­քի մէկ­տե­ղու­մով, ին­ծի հա­մար, ան կը հան­դի­սա­նայ լա­ւա­գոյն­նե­րու շար­քին ան­կաս­կա­ծ։