ԱՇԽԱՐՀԱՔԱՂԱՔԱԿԱՆ ՃԱՏՐԱԿ

Հա­րա­ւա­յին Կով­կա­սի մէջ ներ­կա­յիս խա­ղա­քար­տե­րը վերս­տին կը բաժ­նուին՝ մի­ջազ­գա­յին բե­մա­հար­թա­կի նոր ի­րադ­րու­թեան զու­գա­հեռ։ Այս մթնո­լոր­տին մէջ աշ­խար­հա­քա­ղա­քա­կան ճատ­րա­կի մը կը նման­ցուին վեր­ջին խմո­րում­նե­րը, ո­րոնց զու­գա­հեռ դի­ւա­նա­գի­տա­կան եր­թե­ւե­կը թափ ա­ռած է տա­րած­քաշր­ջա­նի եր­կիր­նե­րուն եւ ազ­դու դե­րա­կա­տար­նե­րուն մի­ջեւ։ Այս նոր աշ­խար­հա­քա­ղա­քա­կան ճատ­րա­կը կը բնո­րո­շուի այն հան­գա­ման­քով, որ Լեռ­նա­յին Ղա­րա­բա­ղի հա­կա­մար­տու­թեան խա­ղաղ կար­գա­ւոր­ման ուղ­ղեալ ջան­քե­րը սկսած են յա­ռաջ տա­րուիլ՝ Ան­գա­րա-Մոս­կուա-Պա­քու ե­ռա­կող­մա­նի դրու­թիւն մը ստեղ­ծե­լու ո­րո­նում­նե­րու մթնո­լոր­տին մէջ։

Ե­րէկ, Մոս­կուա­յի մէջ տե­ղի ու­նե­ցաւ Հա­յաս­տա­նի Նա­խա­գահ Սերժ Սարգ­սեա­նի եւ Ռու­սաս­տա­նի Նա­խա­գահ Վլա­տի­միր Փու­թի­նի հան­դի­պու­մը։ Վեր­ջին օ­րե­րուն Փու­թի­նի եւ տա­րած­քաշր­ջա­նի ազ­դու դե­րա­կա­տար­նե­րուն մի­ջեւ տե­ղի ու­նե­ցած ի­րե­րա­յա­ջորդ հան­դի­պում­նե­րուն տրա­մա­բա­նա­կան շա­րու­նա­կու­թիւնն է այս տե­սակ­ցու­թիւ­նը։ Սերժ Սարգ­սեան եւ Վլա­տի­միր Փու­թին ա­ռաջ­նա­հեր­թօ­րէն քննար­կե­ցին Լեռ­նա­յին Ղա­րա­բա­ղի հա­կա­մար­տու­թեան խա­ղաղ կար­գա­ւոր­ման գոր­ծըն­թա­ցը։ Եր­կու նա­խա­գահ­նե­րը հան­դիպ­ման ա­ւար­տին սար­քե­ցին նաեւ հա­մա­տեղ մամ­լոյ ա­սու­լիս մը։ Անդ­րա­դարձ կա­տա­րուե­ցաւ նաեւ երկ­կող­մա­նի յա­րա­բե­րու­թիւն­նե­րուն։ Նա­խա­գահ­նե­րը կար­ծիք­ներ փո­խա­նա­կե­ցին մի­ջազ­գա­յին եւ տա­րած­քաշր­ջա­նա­յին ար­դի խնդիր­նե­րուն եւ մար­տահ­րա­ւէր­նե­րուն շուրջ։

Պաշ­տօ­նա­կան աղ­բիւր­նե­րու հա­ղոր­դում­նե­րով, Փու­թին Սարգ­սեա­նին տե­ղե­կա­ցուց այս շաբ­թուան սկիզ­բին Ատր­պէյ­ճա­նի Նա­խա­գահ Իլ­համ Ա­լիե­ւի հետ Պա­քուի մէջ ու­նե­ցած հան­դիպ­ման ըն­թաց­քին ղա­րա­բա­ղեան հար­ցին շուրջ ե­ղած ար­դիւնք­նե­րը։ Ռուս ղե­կա­վա­րը ընդգ­ծեց, որ Հա­յաս­տան Անդր­կով­կա­սէ ներս իր երկ­րի ռազ­մա­վա­րա­կան դաշ­նա­կիցն է։ Վլա­տի­միր Փու­թին ընդգ­ծեց, որ Հա­յաս­տան եւ Ատր­պէյ­ճան իս­կա­պէս կը փա­փա­քին գտնել Լեռ­նա­յին Ղա­րա­բա­ղի հիմ­նախնդ­րի լու­ծու­մը։ Ռու­սա­կան կող­մը կ՚են­թադ­րէ հաշ­տու­թեան եզր մը՝ ա­ռանց պար­տուող­նե­րու կամ յաղ­թուող­նե­րու։ Ըստ ի­րեն, ԵԱՀԿ-ի Մինս­քեան խմբա­կի ան­դամ այլ եր­կիր­նե­րը պատ­րաստ են հան­դէս գա­լու որ­պէս կար­գա­ւոր­ման ե­րաշ­խա­ւոր­ներ։

Իր կար­գին, Սերժ Սարգ­սեան յայտ­նեց, թէ նման հա­կա­մար­տու­թիւն­նե­րը ան­կա­րե­լի է լու­ծել՝ յղում կա­տա­րե­լով հե­տե­ւանք­նե­րուն, այլ ոչ թէ պատ­ճառ­նե­րու վե­րաց­ման։ Սարգ­սեան ը­սաւ, թէ հիմ­նախն­դի­րը պէտք է լու­ծուի Լեռ­նա­յին Ղա­րա­բա­ղի ժո­ղո­վուր­դի ինք­նո­րոշ­ման ան­խա­փա­նե­լի ի­րա­ւուն­քի ի­րա­կա­նա­ցու­մով։ Միեւ­նոյն ժա­մա­նակ Սարգ­սեան Մոս­կուա­յի մէջ ընդգ­ծեց, թէ շատ կա­րե­ւոր է հիմ­նախնդ­րի կար­գա­ւոր­ման գոր­ծըն­թա­ցէն ներս ձեռք բե­րուած պայ­մա­նա­ւո­րուա­ծու­թիւն­նե­րուն կա­տա­րու­մը եւ հայ­կա­կան կող­մը պատ­րաստ է այդ բա­նին։ Սարգ­սեան ա­ւել­ցուց, որ Հա­յաս­տան միայն կը շա­հի, ե­թէ իր տա­րած­քաշր­ջա­նէն ներս աշ­խու­ժա­նայ Ռու­սաս­տա­նի դե­րա­կա­տա­րու­թիւ­նը։

ԷՐՏՈՂԱՆ-ՓՈՒԹԻՆ ՍԵՆ ՓԵԹԵՐՍՊՈՒՐԿԻ ՀԱՆԴԻՊՄԱՆ ԸՆԹԱՑՔԻՆ ՈՐՈՇՈՒԵՑԱՒ ՀԱՍՏԱՏԵԼ ԹՈՒՐԻՔԱ-ԱՏՐՊԷՅՃԱՆ-ՌՈՒՍԱՍՏԱՆ ԵՌԱԿՈՂՄԱՆԻ ԴՐՈՒԹԻՒՆԸ

Թուր­քիա-Ռու­սաս­տան յա­րա­բե­րու­թիւն­նե­րու բնա­կա­նո­նաց­ման գոր­ծըն­թա­ցը ներ­կա­յիս Ան­գա­րա­յի ար­տա­քին քա­ղա­քա­կա­նու­թեան հիմ­նա­կան օ­րա­կար­գը դար­ձած է։ Հան­րա­պե­տու­թեան նա­խա­գահ Րէ­ճէպ Թայ­յիպ Էր­տո­ղան նա­խըն­թաց օր Սեն Փե­թերս­պուր­կի մէջ տե­սակ­ցե­ցաւ Ռու­սաս­տա­նի Նա­խա­գահ Վլա­տի­միր Փու­թի­նի հետ։ Այդ հան­դի­պու­մը ե­կաւ վե­րա­հաս­տա­տել Ան­գա­րա-Մոս­կուա ա­ռանց­քին վրայ սառ­ցա­հա­լը։ Կը նա­խա­տե­սուի, որ մօ­տա­ւոր ա­պա­գա­յին աս­տի­ճա­նա­բար գործ­նա­կան փուլ թե­ւա­կո­խեն եր­կու ղե­կա­վար­նե­րուն մի­ջեւ ձեռք բե­րուած պայ­մա­նա­ւո­րուա­ծու­թիւն­նե­րը։ Էր­տո­ղա­նի Սեն Փե­թերս­պուրկ մեկ­նե­լէն ա­ռաջ յայ­տա­րա­րուած էր, թէ թուրք-ռու­սա­կան բա­նակ­ցու­թիւն­նե­րու օ­րա­կար­գին վրայ պի­տի գտնուի Լեռ­նա­յին Ղա­րա­բա­ղի հիմ­նախն­դի­րը։ Ե­րէկ, ար­դէն աս­տի­ճա­նա­բար յայտ­նի դառ­նալ սկսան քննար­կում­նե­րու այս ե­րե­սա­կին վե­րա­բե­րեալ ման­րա­մաս­նու­թիւն­նե­րը։ Հան­րա­պե­տու­թեան նա­խա­գահ Էր­տո­ղան, իր բան­բե­րը՝ Իպ­րա­հիմ Քա­լըն, ինչ­պէս նաեւ Ար­տա­քին գոր­ծոց նա­խա­րար Մեւ­լիւտ Չա­վու­շօղ­լու ե­րէկ բա­ցատ­րու­թիւն­ներ տուին Սեն Փե­թերս­պուր­կի մէջ Լեռ­նա­յին Ղա­րա­բա­ղի հիմ­նախնդ­րին շուրջ կա­տա­րուած քննար­կում­նե­րուն ա­ռըն­չու­թեամբ։ Այս­պէս, յա­ռա­ջի­կայ շրջա­նին կեան­քի պի­տի կո­չուի Թուր­քիա-Ատր­պէյ­ճան-Ռու­սաս­տան ե­ռա­կող­մա­նի գա­գա­թա­ժո­ղո­վի դրու­թիւն մը։ Էր­տո­ղան յայտ­նեց, թէ թրքա­կան կող­մը հաշտ աչ­քով կը դի­տէ նման դրու­թեան մը ստեղ­ծուի­լը։ Չա­վու­շօղ­լուի խօս­քե­րով, Ռու­սաս­տա­նի ա­ռա­ջարկ­նե­րուն եւ Հա­յաս­տա­նի վե­րա­բե­րեալ Թուր­քիոյ ա­ռա­ջարկ­նե­րուն մի­ջեւ նկա­տե­լի են նմա­նու­թիւն­ներ։

Մեւ­լիւտ Չա­վու­շօղ­լու այս նիւ­թին վե­րա­բե­րեալ յայ­տա­րա­րու­թիւն­ներ ը­րաւ TRT-ին եւ «Ա­նա­տո­լու» գոր­ծա­կա­լու­թեան։ Ըստ ի­րեն, Թուր­քիա-Ատր­պէյ­ճան-Ռու­սաս­տան ձե­ւա­չա­փին մէջ Լեռ­նա­յին Ղա­րա­բա­ղի հա­կա­մար­տու­թեան քննար­կուի­լը ձեռն­տու է բո­լոր կող­մե­րուն հա­մար։ Նա­խա­րա­րին խօս­քե­րով, թրքա­կան կող­մը պատ­րաստ է նպաս­տել ղա­րա­բա­ղեան հա­կա­մար­տու­թեան կար­գա­ւոր­ման, ո­րով­հե­տեւ այդ մէ­կը լուրջ սպառ­նա­լիք մըն է տա­րած­քաշր­ջա­նի կա­յու­նու­թեան եւ անվ­տան­գու­թեան հա­մար։ «Մենք ա­ւե­լի ա­ռաջ ալ ջան­քեր գոր­ծադ­րած ենք այս հա­կա­մար­տու­թեան կար­գա­ւոր­ման հար­ցին մէջ», ը­սաւ Չա­վու­շօղ­լու, որ ան­ցեալ ա­միս կը պատ­րաս­տուէր Ան­գա­րա­յի մէջ ըն­դու­նիլ հա­կա­մար­տու­թեան կար­գա­ւոր­ման գոր­ծըն­թա­ցին հե­տա­մուտ ԵԱՀԿ-ի Մինս­քեան խմբա­կի հա­մա­նա­խա­գահ­նե­րը։ Ծա­նօթ է, որ միջ­նորդ­նե­րուն այ­ցե­լու­թիւ­նը տե­ղի չէր ու­նե­ցած Թուր­քիոյ մէջ պա­տա­հած պե­տա­կան հա­րուա­ծի ձա­խող փոր­ձին հե­տե­ւան­քով։ Մեւ­լիւտ Չա­վու­շօղ­լու կոչ ուղ­ղեց, որ­պէս­զի ԵԱՀԿ-ի Մինս­քեան խմբա­կի ե­ռա­նա­խա­գահ­նե­րը պաշտ­պա­նեն Ատր­պէյ­ճա­նի դիր­քո­րո­շու­մը։ Նա­խա­րա­րը ա­ւել­ցուց, որ Ան­գա­րա ներ­կա­յիս կը քննար­կէ Ռու­սաս­տա­նի ա­ռա­ջարկ­նե­րը։ «Այդ նա­խա­ձեռ­նու­թիւն­նե­րը կը հա­մընկ­նին այն մօ­տա­ցում­նե­րուն, զորս ժա­մա­նա­կին մենք կ՚ա­ռա­ջար­կէինք Հա­յաս­տա­նին՝ հա­կա­մար­տու­թեան կար­գա­ւոր­ման հա­մա­տես­քին մէջ։ Ինչ­պէս մեր ռուս եղ­բայր­նե­րը, այն­պէս ալ մեր ա­զէ­րի եղ­բայր­նե­րը կողմ­նա­կից են, որ­պէս­զի Ան­գա­րա հա­կա­մար­տու­թեան կար­գա­ւոր­ման հար­ցին մէջ կա­տա­րէ իր ներդ­րու­մը», ը­սաւ Մեւ­լիւտ Չա­վու­շօղ­լու ու վստա­հե­ցուց, թէ ղա­րա­բա­ղեան հա­կա­մար­տու­թեան կար­գա­ւոր­ման ուղ­ղու­թեամբ թրքա­կան կող­մը քայ­լե­րու պի­տի ձեռ­նար­կէ իր հնա­րա­ւո­րու­թիւն­նե­րու սահ­ման­նե­րէն ներս։

Հարկ է նշել, որ Թուր­քիա-Ատր­պէյ­ճան-Ռու­սաս­տան հա­մա­գոր­ծակ­ցու­թեան ձե­ւա­չա­փին նա­խա­ձեռ­նո­ղը պաշ­տօ­նա­պէս կը հան­դի­սա­նայ Ան­գա­րան։ Նոյ­նիսկ տա­կա­ւին թուրք-ռու­սա­կան լա­րուա­ծու­թեան շրջա­նին Ան­գա­րա չէր թաքց­ներ Մոս­կուա­յի հետ հաշ­տուե­լու պա­րա­գա­յին նման նա­խա­ձեռ­նու­թիւն մը կեան­քի կո­չե­լու պատ­րաս­տա­կա­մու­թիւ­նը։ Պա­քու ար­դէն վա­ղուց հա­ւա­նու­թիւն տուած էր հա­մա­գոր­ծակ­ցու­թեան այդ նոր ձե­ւա­չա­փին։ Ան­ցեալ ա­միս Չա­վու­շօղ­լուի Ատր­պէյ­ճան կա­տա­րած այ­ցե­լու­թեան ըն­թաց­քին կող­մե­րը ման­րակր­կիտ քննար­կած էին բո­լոր ման­րա­մաս­նու­թիւն­նե­րը, նե­րա­ռեալ Քրեմ­լի­նը ընդգր­կե­լու հնա­րա­ւո­րու­թիւն­նե­րը։

Այդ բո­լո­րէն վերջ, Էր­տո­ղան եւ Փու­թին Սեն Փե­թերս­պուր­կի մէջ նկա­տի ու­նե­ցան այս խնդի­րը։ Օ­րա­կար­գի վրայ ե­կաւ Թուր­քիա-Ռու­սաս­տան-Ատր­պէյ­ճան ձե­ւա­չա­փով քննար­կում մը կազ­մա­կեր­պե­լու հար­ցը։ «Ռու­սաս­տա­նի նա­խա­գա­հը նոյն­պէս դրա­կան ար­ձա­գան­գեց», ը­սաւ Չա­վու­շօղ­լու։ Երբ Էր­տո­ղան Փու­թի­նի հետ զրու­ցե­լու ըն­թաց­քին օ­րա­կար­գի վրայ բե­րած է այդ ա­ռա­ջար­կը, Չա­վու­շօղ­լուի վկա­յու­թեամբ, ռուս ղե­կա­վա­րը ըն­դու­նած է ա­ռանց մտա­ծե­լու։

Չա­վու­շօղ­լուի ա­ռըն­թեր, Հան­րա­պե­տու­թեան նա­խա­գա­հու­թեան փոխ-ընդ­հա­նուր քար­տու­ղար ու բան­բեր Իպ­րա­հիմ Քա­լընն ալ ե­րէկ անդ­րա­դար­ձաւ նոյն նիւ­թին։ A Haber հե­ռուս­տա­կա­յա­նին տուած հար­ցազ­րոյ­ցին մէջ ան շեշ­տեց, որ ո­րո­շուած է ստեղ­ծել Թուր­քիա-Ռու­սաս­տան-Ատր­պէյ­ճան ե­ռա­կող­մա­նի դրու­թիւ­նը։ Ըստ Քա­լը­նի, սա կա­րե­ւոր քայլ մըն է թէ՛ ե­րեք եր­կիր­նե­րու յա­րա­բե­րու­թիւն­նե­րուն եւ թէ Լեռ­նա­յին Ղա­րա­բա­ղի հա­կա­մար­տու­թեան կար­գա­ւոր­ման ա­ռու­մով։ Ռու­սա­կան կող­մը, ըստ ի­րեն, վեր­ջին շրջա­նին այս նիւ­թին շուրջ կը բե­րէ իր նպաս­տը։

«Պա­րոն Ա­լիեւն ալ մեր պա­րոն նա­խա­գա­հին այս նիւ­թե­րը բա­ցատ­րած էր հիւ­լէա­կան գա­գա­թա­ժո­ղո­վի նիւ­թին շուրջ։ Պա­րոն Փու­թին օր մը ա­ռաջ Պա­քուի մէջ էր։ Ռու­սաս­տան-Ի­րան-Ատր­պէյ­ճան ե­ռա­կող­մա­նի գա­գա­թա­ժո­ղո­վին հա­մար մեկ­նած էր այն­տեղ։ Լեռ­նա­յին Ղա­րա­բա­ղի խնդիրն ալ քննար­կած են այն­տեղ։ Այ­սօր ալ (ե­րէկ) Հա­յաս­տա­նի Նա­խա­գահ Սարգ­սեան կ՚այ­ցե­լէ Մոս­կուա։ Յա­րա­բե­րա­բար ա­ւե­լի դրա­կան ըն­թաց­քի մը ա­կա­նա­տե­սը կ՚ըլ­լանք։ Հա­մո­զուած ենք, թէ այս գոր­ծըն­թա­ցը շատ ա­ւե­լի դրա­կան ուղ­ղու­թիւն մը պի­տի ու­նե­նայ՝ ե­թէ Հա­յաս­տան ետ քա­շուի բռնագ­րա­ւեալ տա­րածք­նե­րէն։ Այս ուղ­ղու­թեամբ կան շարք մը կա­րե­ւոր ազ­դան­շան­ներ։ Ե­թէ այս բա­նը ի­րա­կա­նու­թիւն դառ­նայ, ա­պա այն­պի­սի ազ­դե­ցու­թիւն մը պի­տի գոր­ծէ, որ տա­րած­քաշր­ջա­նէ ներս բո­լոր յա­րա­բե­րու­թիւն­նե­րը ամ­բող­ջու­թեամբ պի­տի հանգս­տա­նան, նե­րա­ռեալ Ատր­պէյ­ճան-Հա­յաս­տան-Թուր­քիա յա­րա­բե­րու­թիւն­նե­րը։

«Թուր­քիա-Ռու­սաս­տան-Ատր­պէյ­ճան ե­ռա­կող­մա­նի դրու­թեան հաս­տատ­ման մա­սին այս այ­ցե­լու­թեան ըն­թաց­քին յայ­տա­րա­րուի­լը մեծ կա­րե­ւո­րու­թիւն կը ներ­կա­յաց­նէ նաեւ այս ա­ռու­մով։ Կը յու­սանք, որ մօ­տա­ւոր ա­պա­գա­յին զար­գա­ցում­ներ կ՚ըլ­լան Լեռ­նա­յին Ղա­րա­բա­ղի հիմ­նախնդ­րի կար­գա­ւոր­ման ուղ­ղու­թեամբ։ Տա­րած­քաշր­ջա­նէ ներս կա­տա­րուե­լիք շատ գործ կայ։ Տնտե­սա­կան յա­րա­բե­րու­թիւն­ներ, են­թա­կա­ռու­ցուածք­ներ, անվ­տան­գու­թիւն. նիւ­թե­րը բազ­մա­զան են։ Լեռ­նա­յին Ղա­րա­բա­ղի հա­կա­մար­տու­թեան կար­գա­ւո­րու­մէն եւ Թուր­քիոյ հետ յա­րա­բե­րու­թիւն­նե­րու բնա­կա­նո­նա­ցու­մէն ա­ռա­ւե­լա­գոյն չա­փով օգ­տուե­լիք եր­կի­րը պի­տի ըլ­լայ Հա­յաս­տան։ Եր­բեմն ինք­զինք­նին փա­կու­ղիի կը դա­տա­պար­տեն նման նեղ հա­յեաց­քով կամ նա­յե­լով դէ­պի Սփիւռք կամ դէ­պի ու­րիշ­նե­րը։ Ե­թէ կա­րե­նան քիչ մը ա­ւե­լի լայն ռազ­մա­վա­րա­կան հա­յեաց­քով մը դի­տար­կել՝ մի­ջին ժամ­կէ­տով ու եր­կա­րա­ժամ­կէտ պի­տի նկա­տեն, որ այս գոր­ծըն­թա­ցէն պի­տի օգ­տուին թէ՛ ա­զէ­րի­նե­րը եւ թէ հա­յե­րը։ Այս նո­րաս­տեղծ դրու­թիւ­նը կա­րե­ւոր նպաստ մը պի­տի ա­պա­հո­վէ սոյն գոր­ծըն­թա­ցին հա­մար», ը­սաւ Իպ­րա­հիմ Քա­լըն։

Ե­ՐԵ­ՒԱ­ՆԷՆ ԱՐ­ՁԱ­ԳԱՆԳ

Ե­րե­ւա­նի ղե­կա­վա­րու­թիւ­նը ե­րէկ ան­մի­ջա­պէս ար­ձա­գան­գեց այս ի­րա­դար­ձու­թիւն­նե­րուն։ Այս­պէս, Հա­յաս­տա­նի Ար­տա­քին գոր­ծոց նա­խա­րա­րու­թեան բան­բեր Տիգ­րան Բա­լա­յեան ը­սաւ. «Մենք կը շա­րու­նա­կենք հա­մո­զուած մնալ, որ Թուր­քիա ը­նե­լիք չու­նի ղա­րա­բա­ղեան հա­կա­մար­տու­թեան գոր­ծըն­թա­ցին մէջ։ Ամ­բող­ջու­թեամբ ատր­պէյ­ճա­նա­մէտ դիր­քո­րո­շում մը որ­դեգ­րած Թուր­քիոյ կող­մէ միակ օ­գու­տը կրնայ ըլ­լալ՝ որ­քան հնա­րա­ւոր է հե­ռու մնալ կար­գա­ւո­րու­մէն»։­

Իր յայ­տա­րա­րու­թիւն­նե­րուն մէջ բան­բե­րը ը­սաւ նաեւ հե­տե­ւեա­լը. «Չա­վու­շօղ­լուի նա­խոր­դը եւս փոր­ձած էր խառ­նուիլ այս գոր­ծըն­թա­ցին, բո­լորս գի­տենք, թէ սա ինչ­պէս ա­ւար­տե­ցաւ»։

­ՄԻ­ՋԱԶ­ԳԱ­ՅԻՆ ԱՐ­ՁԱ­ԳԱՆԳ­ՆԵՐ

Ան­գա­րա-Մոս­կուա-Պա­քու ա­ռանց­քին վրայ դա­շին­քի մը ստեղծ­ման վե­րա­բե­րեալ լու­րե­րը ար­ձա­գանգ գտած են նաեւ մի­ջազ­գա­յին զան­գուա­ծա­յին լրա­տուու­թեան մի­ջոց­նե­րուն մօտ։ «Քո­մեր­սանտ»ի հա­ղոր­դում­նե­րով, այս մա­սին յայ­տա­րա­րուած միակ նա­խա­դա­սու­թիւ­նը բա­ւա­րար է, որ­պէս­զի Ե­րե­ւա­նը ստի­պեն լաւ մտա­ծե­լու, յատ­կա­պէս՝ Պա­քուի ե­ռա­կող­մա­նի գա­գա­թա­ժո­ղո­վին լոյ­սին տակ։ Ռու­սաս­տա­նի, Թուր­քիոյ եւ Ատր­պէյ­ճա­նի ղե­կա­վար­նե­րուն մի­ջեւ բարձր մա­կար­դա­կի շփում­նե­րուն աշ­խու­ժա­ցու­մը դար­ձաւ նա­խա­բա­նը Հա­յաս­տա­նի Նա­խա­գահ Սերժ Սարգ­սեա­նի կող­մէ ե­րէկ Մոս­կուա տրուած այ­ցե­լու­թեան։ Տա­րած­քաշր­ջա­նի ա­ռաջ­նորդ­նե­րու ի­րե­րա­յա­ջորդ ծրագ­րուած հան­դի­պում­նե­րը Ռու­սաս­տա­նի Նա­խա­գահ Վլա­տի­միր Փու­թի­նի հետ՝ կրնան ըլ­լալ շղթա­յի մը օ­ղակ­նե­րը։ Միեւ­նոյն ժա­մա­նակ այս դի­ւա­նա­գի­տա­կան մա­րա­թո­նի ար­դիւն­քը պէտք է դառ­նայ՝ Թուր­քիոյ եւ Հա­յաս­տա­նի մի­ջեւ յա­րա­բե­րու­թիւն­նե­րու կար­գա­ւոր­ման նա­խադ­րեալ­նե­րուն ստեղ­ծու­մը։ Յու­լի­սի երկ­րորդ կէ­սին Ե­րե­ւա­նի մէջ տե­ղի ու­նե­ցած ներ­քին քա­ղա­քա­կան ի­րա­դար­ձու­թիւն­նե­րը ե­կած են ա­պա­ցու­ցա­նել ար­մա­տա­կան տրա­մադ­րու­թիւն­նե­րու ա­ճը Հա­յաս­տա­նի մէջ եւ Նա­խա­գահ Սարգ­սեա­նի դիր­քե­րու թու­լա­ցու­մը։ Այս ի­րա­վի­ճա­կին մէջ Սարգ­սեա­նին հա­մար անհ­րա­ժեշտ է ա­ջակ­ցու­թիւ­նը ար­տա­քին վճռո­րոշ դե­րա­կա­տար­նե­րու, ո­րոնք ի վի­ճա­կի են իր վար­չա­կար­գի պահ­պան­ման ե­րաշ­խա­ւոր դառ­նալ։ Ըստ նոյն աղ­բիւ­րին, բա­ցի Ռու­սաս­տա­նէն, Հա­յաս­տա­նի հա­մար անս­պա­սե­լիօ­րէն նման խա­ղա­ցող մը կրնայ դառ­նալ իր ան­հաշտ ընդ­դի­մա­խօ­սը՝ Թուր­քիան։ Դա­տե­լով զար­գա­ցում­նե­րէն, «Քո­մեր­սանտ»ի մեկ­նա­բան­նե­րուն հա­մոզ­մամբ, Ե­րե­ւան պէտք է ա­ճա­պա­րէ, որ­պէս­զի այս բարդ աշ­խար­հա­քա­ղա­քա­կան ճատ­րա­կին մէջ չդառ­նայ կուլ տրուած զի­նուոր մը։

ՍԱՐԳՍԵԱՆ Կ՚ԱՅՑԵԼԷ ՊՐԱԶԻԼ

Ե­րէ­կուան հան­դիպ­ման ըն­թաց­քին Սերժ Սարգ­սեա­նի կող­քին էին Հա­յաս­տա­նի Ար­տա­քին գոր­ծոց նա­խա­րար Ե­դուարդ Նալ­պան­տեան, Նա­խա­գա­հի աշ­խա­տա­կազ­մի ղե­կա­վար Վի­գէն Սարգ­սեան եւ Մոս­կուա­յի մօտ Հա­յաս­տա­նի դես­պան Օ­լէկ Ե­սա­յեան։ Փու­թին, որ Քրեմ­լի­նի պա­լա­տին մէջ հիւ­րըն­կա­լեց իր հայ պաշ­տօ­նա­կի­ցը, իր կող­քին ու­նէր Ռու­սաս­տա­նի Ար­տա­քին գոր­ծոց նա­խա­րար Սէր­կէյ Լաւ­րովն ու Մի­ջազ­գա­յին յա­րա­բե­րու­թիւն­նե­րու գծով աւագ խորհր­դա­կա­նը՝ Եու­րի Ու­շա­քո­վը:

Հա­յաս­տա­նի մէջ իշ­խա­նու­թեան գլուխ գտնուող Հան­րա­պե­տա­կան կու­սակ­ցու­թեան բան­բե­րը՝ Ե­դուարդ Շար­մա­զա­նով յայտ­նեց, որ Նա­խա­գահ Սերժ Սարգ­սեան Մոս­կուա­յէն յստակ պատ­գամ­ներ փո­խան­ցած է Պա­քուին եւ մի­ջազ­գա­յին հան­րու­թեան։ Ըստ ի­րեն, թէ՛ ռու­սա­կան եւ թէ հայ­կա­կան կող­մե­րը նշած են, որ երկ­կող­մա­նի յա­րա­բե­րու­թիւն­նե­րուն մէջ ան­լու­ծե­լի խնդիր­ներ չու­նին։ Անդ­րա­դառ­նա­լով Լեռ­նա­յին Ղա­րա­բա­ղի հա­կա­մար­տու­թեան՝ ան ընդգ­ծեց, որ թէ՛ ռու­սա­կան եւ թէ հայ­կա­կան կող­մը կը փա­փա­քի բա­ցա­ռա­պէս խա­ղաղ կար­գա­ւո­րում մը։ Ըստ ի­րեն, Սարգ­սեան հեր­թա­կան ան­գամ ընդգ­ծած է, որ թիւ մէկ խնդիրն է Լեռ­նա­յին Ղա­րա­բա­ղի կար­գա­վի­ճա­կի հար­ցը։

Միւս կողմէ, ե­րէկ, ա­ւար­տե­լով Մոս­կուա­յի շփում­նե­րը Հա­յաս­տա­նի Նա­խա­գահ Սերժ Սարգ­սեան աշ­խա­տան­քա­յին այ­ցե­լու­թեամբ մե­կնե­ցաւ Պրա­զիլ։ Պաշ­տօ­նա­կան աղ­բիւր­նե­րու հա­ղոր­դում­նե­րով, ան Ռիո­յի մէջ կը բե­րէ իր զօ­րակ­ցու­թիւ­նը՝ 31-րդ ա­մառ­նա­յին Ո­ղիմ­պիա­կան խա­ղե­րու մաս­նա­կից Հա­յաս­տա­նի մար­զիկ­նե­րուն։

Այ­ցե­լու­թեան շրջագ­ծով Սերժ Սարգ­սեան ներ­կայ պի­տի գտնուի մայ­րա­քա­ղաք Պրա­զի­լիայի մէջ կա­ռու­ցուե­լիք Հա­յաս­տա­նի դես­պա­նա­տան հիմ­նար­կէ­քի ա­րա­րո­րու­թեան։ Նա­խա­տե­սուած են նաեւ պաշ­տօ­նա­կան հան­դի­պում­ներ Պրա­զի­լի ղե­կա­վա­րու­թեան հետ։

ԼԱՒՐՈՎ ԹՈՒՐՔԻԱ ՊԻՏԻ ԱՅՑԵԼԷ

Ար­տա­քին գոր­ծոց նա­խա­րար Մեւ­լիւտ Չա­վու­շօղ­լու յայտ­նեց, որ Թուր­քիա-Ռու­սաս­տան Բարձր մա­կար­դա­կի հա­մա­գոր­ծակ­ցու­թեան խոր­հուր­դին նիս­տը տե­ղի կրնայ ու­նե­նալ մին­չեւ տա­րե­վերջ։ Այս նպա­տա­կով Թուր­քիա պի­տի այ­ցե­լէ Ռու­սաս­տա­նի Ար­տա­քին գոր­ծոց նա­խա­րար Սէր­կէյ Լաւ­րով։ Ժո­ղո­վը նա­խա­տե­սուած է Ա­լա­նիա­յի մէջ։