ՊԱՏՄԱԿԱՆ ՔԱՅԼ ՄԸ

Իս­թան­պու­լի մէջ կազ­մա­կեր­պուած 23-րդ Հա­մաշ­խար­հա­յին ու­ժա­նիւ­թի գա­գա­թա­ժո­ղո­վը ա­ռիթ հան­դի­սա­ցաւ պատ­մա­կան ի­րա­դար­ձու­թեան մը։ Հար­պի­յէի մէջ, Իս­թան­պու­լի հա­մա­գու­մար­նե­րու կեդ­րո­նէն ներս կազ­մա­կեր­պուած այս հա­մա­ժո­ղո­վի ծի­րէն ներս Ան­գա­րա­յի եւ Մոս­կուա­յի մի­ջեւ ի վեր­ջոյ ստո­րագ­րուե­ցաւ «Թրքա­կան հոսք» բնա­կան կա­զի խո­ղո­վա­կա­շա­րի կա­ռուց­ման վե­րա­բե­րեալ հա­մա­ձայ­նա­գի­րը։ Ստո­րագր­ման ա­րա­րո­ղու­թեան ներ­կայ գտնուե­ցան Թուր­քիոյ եւ Ռու­սաս­տա­նի նա­խա­գահ­նե­րը, ո­րոնք ե­րէկ 1 ժամ 40 վայր­կեան տե­սակ­ցե­ցան Եըլ­տը­զի պա­լա­տի հա­մա­լի­րէն ներս, «Մա­պէյն» ա­պա­րան­քի եր­դի­քին տակ։ Հան­րա­պե­տու­թեան նա­խա­գահ Րէ­ճէպ Թայ­յիպ Էր­տո­ղան եւ իր ռուս պաշ­տօ­նա­կի­ցը՝ Վլա­տի­միր Փու­թին քննար­կե­ցին երկ­կող­մա­նի հա­մա­գոր­ծակ­ցու­թեան զար­գաց­ման վե­րա­բե­րեալ բազ­մաբ­նոյթ նիւ­թեր։ Ա­նոնց ներ­կա­յու­թեամբ «Թրքա­կան հոսք»ի վե­րա­բե­րեալ հա­մա­ձայ­նա­գի­րը ստո­րագ­րե­ցին Ու­ժա­նիւ­թի նա­խա­րար Պե­րաթ Ալ­պայ­րաք եւ Ռու­սաս­տա­նի Ու­ժա­նիւ­թի նա­խա­րար Ա­լեք­սանտր Նո­վաք։

Օ­րուան տե­ւո­ղու­թեան Էր­տո­ղան եւ Փու­թին ամ­բողջ մե­տիա­յի ու­շադ­րու­թեան կի­զա­կէ­տին էին։ Ա­նոնք տե­սախ­ցիկ­նե­րուն առ­ջեւ հան­դէս ե­կան շատ մտեր­միկ դրուագ­նե­րով, մինչ ի­րենց միա­ցած էր նաեւ գա­գա­թա­ժո­ղո­վի մաս­նա­կից­նե­րէն Ատր­պէյ­ճա­նի Նա­խա­գահ Իլ­համ Ա­լիեւ։ Թէ՛ Էր­տո­ղան եւ թէ Փու­թին գա­գա­թա­ժո­ղո­վի ըն­թաց­քին փո­խան­ցե­ցին կա­րե­ւոր պատ­գամ­ներ։ Էր­տո­ղան կոչ ուղ­ղեց, որ­պէս­զի Սու­րիոյ եւ Ի­րա­քի մէջ խա­ղա­ղու­թեան հաս­տատ­ման հա­մար բո­լո­րը տան ձեռք ձեռ­քի։ Ան տե­ղե­կա­ցուց նաեւ, որ Թուր­քիա հե­տա­մուտ է եր­րորդ ա­թո­մա­կա­յա­նի մը կա­ռուց­ման ծրագ­րի մշակ­ման։

Էր­տո­ղա­նի եւ Փու­թի­նի ե­րէ­կուան տե­սակ­ցու­թիւ­նը ե­կաւ յստա­կօ­րէն յայտ­նի դարձ­նել, թէ Թուր­քիա-Ռու­սաս­տան ա­ռանց­քին վրայ բնա­կա­նո­նա­ցու­մը անշրջա­դար­ձե­լիօ­րէն թափ ստա­ցած է եւ կող­մե­րը վճռած են հա­ւա­սա­րակշ­ռել կորստեալ ժա­մա­նա­կը։ Այս մթնո­լոր­տին մէջ ու­րուագ­ծուած է նաեւ եր­կու եր­կիր­նե­րու վար­չա­պետ­նե­րուն մի­ջեւ տե­սակ­ցու­թեան մը հե­ռան­կա­րը։  Ան­գա­րա-Մոս­կուա հա­մա­գոր­ծակ­ցու­թիւ­նը յա­ռա­ջի­կայ շրջա­նին պի­տի ընդգր­կէ նաեւ այլ ռազ­մա­վա­րա­կան բնա­գա­ւառ­ներ։ Թուր­քիա կը ծրագ­րէ յա­ռա­ջի­կայ շրջա­նին ամ­րապն­դել իր հա­կաօ­դա­յին պաշտ­պա­նու­թեան դրու­թիւ­նը եւ այս նպա­տա­կով կը ծրագ­րէ նե­րա­ծել նոր հրթիռ­ներ։ Ար­տա­քին գոր­ծոց նա­խա­րա­րու­թեան աղ­բիւր­նե­րը տե­ղե­կա­ցու­ցին, որ հա­կաօ­դա­յին պաշտ­պա­նու­թեան հա­մա­կար­գե­րու ձեռք­բեր­ման հա­մար կազ­մա­կեր­պուե­լիք մրցոյթ­նե­րուն շրջագ­ծով Ռու­սաս­տա­նէն ալ գնա­յին ա­ռա­ջարկ­ներ պի­տի առ­նուին։ Իր կար­գին, Փու­թինն ալ ե­րէկ ընդգ­ծեց, թէ անջր­պե­տի մէջ եւս պատ­րաս­տա­կամ են հա­մա­գոր­ծակ­ցու­թեան։ Ռուս ղե­կա­վա­րը, որ Սու­րիոյ սահ­մա­նին վրայ ռու­սա­կան ռազ­մաօ­դա­նա­ւի ռմբա­կոծ­ման դէպ­քէն վերջ ա­ռա­ջին ան­գամ ե­կաւ Թուր­քիա՝ յայ­տա­րա­րեց, որ թրքա­կան հրթիռ­նե­րու անջր­պետ ա­ռաք­ման հա­մար նա­խա­տե­սուած մրցոյ­թին մաս­նակ­ցե­լու պատ­րաստ են։