ԱՆԹԻԼԻԱՍ ԱՅԺՄ ԿԸ ՍՊԱՍԷ ԴԱՏԱՎՃՌԻՆ

Մե­ծի Տանն Կի­լի­կիոյ Կա­թո­ղի­կո­սու­թեան կող­մէ Սահ­մա­նադ­րա­կան ա­տեա­նին մօտ բա­ցուած դա­տի ար­դիւն­քին շուրջ սպա­սու­մը կը շա­րու­նա­կուի։ Սի­սի եր­բեմ­նի մայր տա­ճա­րի եւ յա­րա­կից կա­թո­ղի­կո­սա­կան հա­մա­լի­րի սե­փա­կա­նու­թեան ի­րա­ւուն­քի վե­րա­դար­ձի պա­հան­ջով բա­ցուած է այս դա­տը եւ ըստ Ան­թի­լիա­սի աղ­բիւր­նե­րուն կող­մէ նա­խա­պէս կա­տա­րուած յայ­տա­րա­րու­թիւն­նե­րուն՝ ար­դէն դա­տավճ­ռի ար­ձակ­ման հա­մար նա­խա­տե­սուած ժամ­կէ­տը հա­սած է։ Ար­դա­րեւ, Ան­թի­լիա­սի աղ­բիւր­նե­րու են­թադ­րու­թիւն­նե­րը կ՚եր­թա­յին աշ­նան ա­միս­նե­րուն վրայ։

Մինչ այդ, «Ճում­հու­րի­յէթ» օ­րա­թեր­թը այ­սօր կ՚անդ­րա­դառ­նայ այս դա­տա­վա­րու­թեան։ Թեր­թի աշ­խա­տա­կից­նե­րէն Ա­լի Չե­լիք­քա­նի ստո­րագ­րու­թեամբ լոյս տե­սած է լրա­տուու­թիւն մը, ո­րու վեր­նագ­րին մէջ ընդգ­ծուած է, թէ հայ­կա­կան Սփիւռ­քը կ՚ու­զէ իր վան­քը։ Լրա­տուու­թեան կցուած են նաեւ սե­փա­կա­նու­թեան ի­րա­ւուն­քը պա­հան­ջուած հա­մա­լի­րէն եր­կու դրուագ­ներ, ո­րոնց­մէ մին կը ցո­լաց­նէ ներ­կայ վի­ճա­կը, իսկ միւ­սը՝ 1915-ին նա­խոր­դած կա­ցու­թիւ­նը։ Լրա­տուու­թեան մէջ նշուած է, թէ «Ճում­հու­րի­յէթ» օ­րա­թեր­թը տե­սակ­ցած է Ան­թի­լիա­սի փաս­տա­բան­նե­րէն Ճէմ Սո­ֆուօղ­լուի եւ Կի­լի­կեան Ա­թո­ռի գա­հա­կա­լի ներ­կա­յա­ցու­ցիչ Տ. Յու­սիկ Վրդ. Մար­տի­րո­սեա­նի հետ։ Կայ նաեւ լու­սան­կար մը, ո­րուն ա­ծան­ցուած բա­ցատ­րու­թիւ­նով կը նշուի, թէ այն­տեղ կ՚ե­րե­ւին փաս­տա­բան Սո­ֆուօղ­լու եւ Հայր Մար­տի­րո­սեան, որ Տ.Տ. Ա­րամ Ա. Կա­թո­ղի­կո­սի գա­ւա­զա­նա­կիրն է։ Սա­կայն, ըստ ե­րե­ւոյ­թին, այն­տեղ կայ վրի­պում մը, ո­րով­հե­տեւ լու­սան­կա­րին մէջ պար­զուած ան­ձը ոչ թէ փաս­տա­բան Ճէմ Սո­ֆուօղ­լուն է, այլ՝ պատ­մա­բան Թա­նէր Աք­չամ, որ նոյն­պէս ներգ­րա­ւուած է այս դա­տին մէջ որ­պէս խորհր­դա­կան։

Սո­ֆուօղ­լուի եւ Հայր Մար­տի­րո­սեա­նի յայ­տա­րա­րու­թիւն­նե­րուն հի­ման վրայ թեր­թը կը գրէ, թէ ա­պա­ցոյց­նե­րը ակն­յայտ կը դարձ­նեն, որ Սի­սի Կա­թո­ղի­կո­սա­րա­նը բռնու­թեամբ դա­տար­կուած է։ Հե­տե­ւա­բար, Ան­թի­լիա­սի եր­կու ներ­կա­յա­ցու­ցիչ­ներն ալ նշած են, թէ սե­փա­կա­նու­թեան ի­րա­ւուն­քը պէտք է վե­րա­դար­ձուի։ Կի­լի­կեան Ա­թո­ռին բուն նպա­տա­կը հա­տու­ցում ա­պա­հո­վե­լը չէ, ո­րով­հե­տեւ այս­տեղ սե­փա­կա­նու­թեան ի­րա­ւուն­քի հար­ցին ա­ռըն­թեր, կայ նաեւ պաշ­տա­մուն­քի ա­զա­տու­թեան խնդիր մը։

Ճէմ Սո­ֆուօղ­լու նշած է, որ դրա­կան վճիռ մը կ՚ակն­կա­լէ Սահ­մա­նադ­րա­կան ա­տեա­նէն, այ­լա­պէս հար­ցը պի­տի տե­ղա­փո­խուի Եւ­րո­պա­յի Մար­դու ի­րա­ւանց ա­տեան։