ԹՈՒՐՔԻԱ Կ՚ԱԿՆԿԱԼԷ ԱՄՆ-Ի ԿՈՂՄԷ ՏՐՈՒԱԾ ԽՈՍՏՈՒՄԻՆ ՅԱՐԳՈՒԻԼԸ

Սու­րիոյ ներ­քին պա­տե­րազ­մի ի­րա­դար­ձու­թիւն­նե­րը կը շա­րու­նա­կեն մնալ Թուր­քիոյ ու­շադ­րու­թեան կի­զա­կէ­տին, միեւ­նոյն ժա­մա­նակ կը բնո­րո­շեն Ան­գա­րա-Ո­ւա­շինկ­թըն յա­րա­բե­րու­թիւն­նե­րուն ըն­թաց­քը։ Մեմ­պիչ քա­ղա­քը վեր­ջերս ա­զա­տագ­րուե­ցաւ «Ի­րաք-Շա­մի իս­լա­մա­կան պե­տու­թիւն» (Ի­ՇԻՊ) ա­հա­բեկ­չա­կան խմբա­ւո­րու­մէն։ Միա­ցեալ Նա­հանգ­նե­րու կող­մէ գլխա­ւո­րուած մի­ջազ­գա­յին հա­մա­խո­հու­թեան զօր­քե­րուն նե­ցու­կով քա­ղա­քը ետ առ­նուե­ցաւ՝ Սու­րիոյ ընդ­դի­մա­դիր խմբա­ւո­րում­նե­րուն կող­մէ։ Այդ զօր­քե­րու շար­քին կը գտնուէին նաեւ ՓԵՏ-ի զօր­քե­րը։ Ծա­նօթ է, որ Թուր­քիա եր­կար ժա­մա­նա­կէ ի վեր խստիւ կ՚ընդ­դի­մա­նայ ՓԵՏ-ի՝ Եփ­րա­տի ա­րեւ­մուտ­քը անց­քին։ Մեմ­պի­չի ա­զա­տագր­ման մար­տե­րուն ժա­մա­նակ ՓԵՏ-ա­կան­նե­րը գործ­նա­կա­նօ­րէն ան­ցած են դէ­պի Եփ­րա­տի ա­րեւ­մուտ­քը։ Յա­մե­նայն­դէպս, Ան­գա­րա­յի ղե­կա­վա­րու­թիւ­նը տե­ղե­կա­ցուց, որ սա զուտ այդ նպա­տա­կին հաս­նե­լու հա­մար բա­ցա­ռու­թիւն մը ե­ղած է եւ տա­կա­ւին Մեմ­պի­չի ա­զա­տագ­րու­մէն ա­ռաջ ա­մե­րի­կեան կող­մը ե­րաշ­խիք տուած է, որ այդ նպա­տա­կի ի­րա­գոր­ծու­մէն վերջ ՓԵՏ-ա­կան­նե­րը պի­տի քա­շուին Եփ­րա­տի դէ­պի ա­րե­ւել­քը։

Ե­րէկ, ԱՄՆ-ի Պաշտ­պա­նու­թեան նա­խա­րար Էշ­թըն Քար­թըր շնոր­հա­կա­լու­թիւն յայտ­նեց Թուր­քիոյ՝ Մեմ­պի­չի Ի­ՇԻՊ-էն մաք­րա­գործ­ման ուղ­ղեալ գոր­ծո­ղու­թեան ցու­ցա­բե­րած ա­ջակ­ցու­թեան հա­մար։ Միեւ­նոյն ժա­մա­նակ Փեն­թա­կո­նի աղ­բիւր­նե­րը տե­ղե­կա­ցու­ցին, որ շրջա­նի գոր­ծո­ղու­թիւն­նե­րը յա­ռաջ պի­տի տա­րուին՝ նա­խա­պէս տրուած խոս­տում­նե­րուն հա­մա­հունչ։ ԱՄՆ-ի Ար­տա­քին գոր­ծոց նա­խա­րա­րու­թիւնն ալ հա­ղոր­դեց, որ Մեմ­պի­չի Ի­ՇԻՊ-էն ա­զա­տագ­րու­մը տա­րած­քաշր­ջա­նա­յին ա­ռու­մով կը ներ­կա­յաց­նէ ռազ­մա­վա­րա­կան կա­րե­ւո­րու­թիւն։ Պե­տա­կան քար­տու­ղա­րու­թեան բան­բե­րը՝ Է­լի­զա­պէթ Թրիւ­տօ յայտ­նեց, թէ Մեմ­պիչ պի­տի վե­րա­կա­ռու­ցուի տե­ղաբ­նակ ա­րաբ ժո­ղո­վուր­դին կող­մէ։

Իր կար­գին, Ար­տա­քին գոր­ծոց նա­խա­րար Մեւ­լիւտ Չա­վու­շօղ­լուն ալ ե­րէկ անդ­րա­դար­ձաւ այս նիւ­թին եւ յայ­տա­րա­րեց, թէ ա­մե­րի­կեան կող­մը պէտք է յար­գէ իր խոս­տու­մը։ Նա­խա­րա­րը յի­շե­ցուց, որ այս նիւ­թին շուրջ ԱՄՆ-ի Նա­խա­գահ Պա­րաք Օ­պա­մա ան­ձամբ ե­րաշ­խիք տուած է, թէ Մեմ­պի­չի ա­զա­տագր­ման գոր­ծո­ղու­թիւն­նե­րու ա­ւար­տին ՓԵՏ-ա­կան­նե­րը պի­տի վե­րա­դառ­նան Եփ­րա­կի ա­րե­ւել­քը։ Այդ ՓԵՏ-ա­կան­նե­րը մաս կազ­մած են Սու­րիոյ ժո­ղովր­դա­վա­րա­կան ու­ժե­րու շար­քե­րուն։ «Հի­մա ԱՄՆ պէտք է յար­գէ իր խոս­տու­մը։ Սա է մեր ակն­կա­լու­թիւ­նը եւ այս նիւ­թին շուրջ յա­ռաջ կը տա­նինք մեր շփում­նե­րը», ը­սաւ Չա­վու­շօղ­լու։

Ո­ւա­շինկ­թը­նի ղե­կա­վա­րու­թիւ­նը յա­մա­ռօ­րէն պաշտ­պա­նած էր այն մօ­տե­ցու­մը, թէ ՓԵՏ շարք մը տե­ղա­կան ա­րա­բա­կան տար­րե­րու հետ Եփ­րա­տի ա­րեւ­մուտ­քին պէտք է մաս­նակ­ցէր գոր­ծո­ղու­թիւն­նե­րուն։ Իսկ Թուր­քիա եր­կար ժա­մա­նա­կէ ի վեր ա­մե­րի­կեան կող­մը կը զգու­շաց­նէ՝ այդ կազ­մա­կեր­պու­թեան կող­մէ Սու­րիա­յէ ներս հե­տապն­դուող ծրագ­րե­րուն ա­ռըն­չու­թեամբ։ Դաշ­նակ­ցա­յին յա­րա­բե­րու­թիւն­նե­րուն շրջագ­ծով՝ Թուր­քիա ԱՄՆ-էն պա­հան­ջած էր խու­սա­փիլ այն­պի­սի քայ­լե­րէ, ո­րոնք կրնան վտան­գել իր ազ­գա­յին անվ­տան­գու­թիւ­նը։

Իր ե­րէ­կուան յայ­տա­րա­րու­թիւն­նե­րուն մէջ Մեւ­լիւտ Չա­վու­շօ­ղու կրկնեց նաեւ, որ Թուր­քիա կը պաշտ­պա­նէ Սու­րիոյ տա­րած­քա­յին ամ­բող­ջա­կա­նու­թիւ­նը։ Ըստ ի­րեն, ա­ռա­ջին իսկ օ­րէն ի վեր թրքա­կան կող­մը կը նա­խա­տե­սէ այդ երկ­րէն ներս աշ­խար­հա­վար դրու­թեան մը ստեղ­ծուի­լը՝ բո­լոր ազ­գա­յին ու կրօ­նա­կան խմբա­ւո­րում­նե­րու մաս­նակ­ցու­թեամբ։ Ըստ Չա­վու­շօղ­լուի, Ան­գա­րա եւ Մոս­կուա ալ հա­մա­միտ են այս ուղ­ղու­թեամբ։ Նա­խա­րա­րը ընդգ­ծեց, որ Թուր­քիա-Սու­րիա սահ­մա­նին վրայ վար առ­նուած Ռու­սաս­տա­նի ռազ­մաօ­դա­նա­ւին բե­րու­մով ծա­գած տագ­նա­պէն ա­ռաջ եւս եր­կու եր­կիր­նե­րը հա­մա­միտ էին այս ուղ­ղու­թեամբ։