ԲԱՆԱՁԵՒՄԱՆ ՀԱՆԳՐՈՒԱՆ

Թուր­քիա-Եւ­րո­միու­թիւն յա­րա­բե­րու­թիւն­նե­րուն մէջ ներ­կա­յիս կա­րե­ւոր ան­կիւ­նա­դարձ մը կ՚ապ­րուի։ Սու­րիա­յէն դէ­պի Եւ­րո­պա գաղ­թա­կա­նաց հոս­քը վեր­ջին շրջան­նե­րուն բո­լո­րո­վին տար­բեր պայ­ման­ներ ստեղ­ծե­ցին Ան­գա­րա-Պրիւք­սէլ ա­ռանց­քին վրայ։ Զու­գա­հե­ռա­բար վեր­ջին շրջան­նե­րուն կող­մե­րու մի­ջեւ խտա­ցան ո­րո­նում­նե­րը, ո­րով­հե­տեւ ա­ռանց ազ­դու գոր­ծակ­ցու­թեան մը կա­րե­լի պի­տի չըլ­լար յաղ­թա­հա­րել ծա­գած հար­ցե­րը։ Այդ ո­րո­նում­նե­րէն վերջ ներ­կա­յիս կող­մե­րը յստա­կեց­ման հա­մար ջան­քեր կը գոր­ծադ­րեն։ Մօ­տա­ւոր ան­ցեա­լին Պրիւք­սէ­լի մէջ տե­ղի ու­նե­ցած Եւ­րո­միու­թիւն-Թուր­քիա գա­գա­թա­ժո­ղո­վը ա­ռիթ մըն էր բարձր մա­կար­դա­կի քննար­կում­նե­րու հա­մար։ Ան­գա­րա­յի ա­ռա­ջարկ­ներն ալ յստակ ձե­ւով դրուե­ցան Եւ­րո­պա­յի սե­ղա­նին վրայ։ Այդ փու­լէն վերջ վերս­տին թափ ստա­ցան քննար­կում­նե­րը, ո­րոնց ար­դիւն­քի լոյ­սին տակ եւ­րո­պա­ցի ղե­կա­վար­նե­րը վերջ­նա­կան ո­րո­շում մը պի­տի կա­յաց­նեն։ Հի­մա ար­դէն հա­սած է այդ ո­րոշ­ման պա­հը, որ բա­նա­ձեւ­ման հանգ­րուան մը կը հա­մա­րուի։ Եւ­րո­միու­թեան գա­գա­թա­ժո­ղո­վը տե­ղի կ՚ու­նե­նայ Պրիւք­սէ­լի մէջ եւ այդ գա­գա­թա­ժո­ղո­վին զու­գա­հեռ տե­ղի կ՚ու­նե­նայ Թուր­քիա-ԵՄ նոր գա­գաթ մը։ Գաղ­թա­կա­նաց հար­ցով պայ­մա­նա­ւո­րուած ի­րա­վի­ճա­կին մէջ կող­մե­րը կը ձգտին նոր ուղ­ղու­թիւն մը տալ ի­րենց յա­րա­բե­րու­թիւն­նե­րուն, մինչ Վար­չա­պետ Ահ­մէտ Տա­վու­տօղ­լու վերս­տին կը մէկ­տե­ղուի եւ­րո­պա­ցի ղե­կա­վար­նե­րուն հետ։

Գա­գա­թա­ժո­ղո­վին ըն­դա­ռաջ, Եւ­րո­միու­թեան խոր­հուր­դի նա­խա­գահ Տա­նըլտ Թուսք այ­ցե­լեց Թուր­քիա եւ Յու­նա­կան Կիպ­րոս։ Տա­վու­տօղ­լու վեր­ջին օ­րե­րուն իս­կա­պէս խտա­ցեալ աշ­խա­տանք մը տա­րաւ Թուս­քի հետ, հա­կա­ռակ Թուր­քիոյ մէջ պա­տա­հած զգա­յա­ցունց ա­հա­բեկ­չու­թեան ծանր հե­տե­ւանք­նե­րուն։

Եւ­րո­պա­յի մէջ ալ վեր­ջին օ­րե­րուն ե­ղան կա­րե­ւոր ի­րա­դար­ձու­թիւն­ներ, ո­րոնք ազ­դե­ցու­թիւն կրնան գոր­ծել այժ­մու ըն­թաց­քին վրայ։ Մաս­նա­ւո­րա­պէս, Գեր­մա­նիոյ մէջ շա­բա­թա­վեր­ջին տե­ղի ու­նե­ցած մաս­նա­կի ընտ­րու­թիւն­նե­րու ար­դիւն­քին Վար­չա­պետ Ան­կե­լա Մեր­քէ­լի կու­սակ­ցու­թիւ­նը կրեց պար­տու­թիւն եւ այս պար­տու­թեան պատ­ճառ­նե­րը կը վե­րագ­րուին ա­նոր գաղ­թա­կա­նաց վե­րա­բե­րեալ քա­ղա­քա­կա­նու­թեան։ Վեր­ջին ժա­մա­նակ­նե­րուն յա­ճախ կը խօ­սուի նաեւ Թուր­քիոյ քա­ղա­քա­ցի­նե­րուն հա­մար ա­ռանց վի­զա­յի անհ­րա­ժեշ­տու­թեան Շեն­կէ­նի գօ­տի մտնե­լու հնա­րա­ւո­րու­թեան շուրջ։ Այս նիւթն ալ միան­շա­նակ չէ ըն­կա­լուած Եւ­րո­պա­յի մէջ եւ վեր­ջին օ­րե­րուն մտա­հո­գու­թիւն­ներ կը բարձ­րա­ձայ­նուին մաս­նա­ւո­րա­պէս Ֆրան­սա­յէն։ Ներ­կայ գա­գա­թա­ժո­ղո­վին ըն­դա­ռաջ Ան­կե­լա Մեր­քէլ տե­ղե­կա­ցուց, թէ վճռա­կա­նօ­րէն օ­րա­կար­գի վրայ պի­տի բե­րէ քրդա­կան հար­ցը եւ մամ­լոյ ա­զա­տու­թեան վի­ճա­կը։ Ի­տա­լիոյ Վար­չա­պետ Մա­թէօ Ռեն­ցին ալ խօ­սե­ցաւ մամ­լոյ ա­զա­տու­թեան հար­ցին շուրջ։

Պրիւք­սէ­լի պատ­գամ­նե­րը փո­խան­ցե­ցին թէ՛ Տա­նըլտ Թուսք եւ թէ Եւ­րո­յանձ­նա­ժո­ղո­վի նա­խա­գահ Ժան Քլոտ Եուն­քէր։ Ըստ Թուս­քի, ներ­կա­յիս ի­րենց նպա­տակն է հաս­նիլ Թուր­քիոյ տե­սա­կէ­տէ ալ ըն­դու­նե­լի հա­մա­ձայ­նու­թեան մը, որ պի­տի ծա­ռա­յէ հա­մա­գոր­ծակ­ցու­թեան ամ­րապնդ­ման նպա­տա­կին։ Ըստ Տանըլտ Թուսքի, այս գործնթացը միեւնոյն ժամանակ հնարաւորութիւն կ՚ընձեռէ խրախուսելու համար կիպրական հիմնախնդրի կարգաւորման ուղղեալ բանակցութիւնները։

Իր կար­գին, Եուն­քէրն ալ յայտ­նեց, թէ Թուր­քիա պատ­րաստ չէ Եւ­րո­միու­թեան ան­դա­մակ­ցե­լու եւ ըստ ե­րե­ւոյ­թին յա­ռա­ջի­կայ տասն տա­րուան ըն­թաց­քին ալ պատ­րաստ պի­տի չըլ­լայ։