ՄԵՐԺՈՒՄԻ ԹԵԼԱԴՐԱՆՔ

Մե­ծի Տանն Կի­լի­կիոյ Կա­թո­ղի­կո­սու­թեան պաշ­տօ­նա­կան աղ­բիւր­նե­րը հեր­թա­կան ան­գամ հան­րա­յին կար­ծի­քը լու­սա­բա­նե­ցին՝ Սի­սի եր­բեմ­նի կա­թո­ղի­կո­սա­րա­նի սե­փա­կա­նու­թեան ի­րա­ւուն­քը վե­րա­ձեռք­բե­րե­լու նպա­տա­կով կա­տա­րուած դա­տա­կան նա­խա­ձեռ­նու­թեան ըն­թաց­քին կա­պակ­ցու­թեամբ։ Ան­թի­լիա­սի աղ­բիւր­նե­րու հա­ղոր­դում­նե­րով, Սահ­մա­նադ­րա­կան ա­տեա­նին մօտ բա­ցուած այս դա­տին կա­պակ­ցու­թեամբ Ար­դա­րա­դա­տու­թեան նա­խա­րա­րու­թիւ­նը յստա­կե­ցու­ցած է իր դիր­քո­րո­շու­մը։ Այս­պէս, նա­խա­րա­րու­թեան կող­մէ մեր­ժու­մի թե­լադ­րանք մը կա­տա­րուած է Բարձ­րա­գոյն դա­տա­րա­նին։ Այ­սինքն, Թուր­քիոյ գոր­ծա­դիր իշ­խա­նու­թիւն­նե­րը յան­գած են այն եզ­րա­կա­ցու­թեան, թէ ըն­թացք պէտք չէ տալ Սի­սի եր­բեմ­նի կա­թո­ղի­կո­սա­րա­նի սե­փա­կա­նու­թեան ի­րա­ւուն­քի վե­րա­դարձ­ման պա­հան­ջին։ Ըստ ե­րե­ւոյ­թին, Սահ­մա­նադ­րա­կան ա­տեա­նը յա­ռա­ջի­կայ շրջա­նին Ար­դա­րա­դա­տու­թեան նա­խա­րա­րու­թեան տե­սա­կէ­տին հա­մա­հունչ վճիռ մը պի­տի ար­ձա­կէ Ան­թի­լիա­սի դի­մու­մին շուրջ։ Թուր­քիոյ մէջ այս գոր­ծըն­թա­ցը կը հե­տապն­դէ ի­րա­ւա­բան Ճէմ Սո­ֆուօղ­լու՝ որ­պէս ներ­կա­յա­ցու­ցի­չը Մե­ծի Տանն Կի­լի­կիոյ Կա­թո­ղի­կո­սու­թեան։ Այս­պէ­սով ու­րուագ­ծուած է այն հո­րի­զո­նը, թէ Ան­թի­լիա­սի դի­մու­մին ճա­կա­տա­գի­րը կրնայ վճռուիլ տե­սա­նե­լի ա­պա­գա­յին։ Թէեւ տա­կա­ւին բո­լոր վար­կած­նե­րը վերջ­նա­կա­նօ­րէն չեն կրճա­տուած, սա­կայն հա­ւա­նա­կան է, որ Թուր­քիոյ մէջ ներ­քին հե­տապնդ­ման ըն­թա­ցա­կար­գը ար­դէն ա­ւար­տի այս­պէ­սով։ Հե­տե­ւա­բար, ինք­նա­բե­րա­բար օ­րա­կար­գի վրայ կու գայ նաեւ խնդրի մի­ջազ­գա­յին դա­տա­րա­նին մօտ քննարկ­ման հե­ռան­կա­րը՝ մա­նա­ւանդ, որ Մե­ծի Տանն Կի­լի­կիոյ Տ.Տ. Ա­րամ Ա. Կա­թո­ղի­կո­սը ա­ռա­ջին իսկ օ­րէն կը բարձ­րա­ձայ­նէր իր մտադ­րու­թիւ­նը Եւ­րո­պա­յի մար­դու ի­րա­ւանց ա­տեան դի­մե­լու ուղ­ղու­թեամբ։ Ստո­րեւ կը ներ­կա­յաց­նենք Ան­թի­լիա­սի կայ­քէ­ջին վրայ այս նիւ­թին ա­ռըն­չու­թեամբ փո­խան­ցուած հա­ղոր­դագ­րու­թիւ­նը։

*

27 Ապ­րիլ 2015-ին, Մե­ծի Տանն Կի­լի­կիոյ Կա­թո­ղի­կո­սու­թիւ­նը դա­տա­կան հայց ներ­կա­յա­ցու­ցած էր Թուր­քիոյ Սահ­մա­նադ­րա­կան ա­տեա­նին մօտ՝ պա­հան­ջե­լով Սի­սի պատ­մա­կան կա­թո­ղի­կո­սա­րա­նի վե­րա­դար­ձը։

Շուրջ հա­րիւր է­ջե­րու վրայ տա­րա­ծուած դա­տա­կան հայ­ցը՝ պատ­մա­կան, կրօ­նա­կան, քա­ղա­քա­կան եւ օ­րի­նա­կան տուեալ­նե­րու հի­ման վրայ, յա­րա­կից փաս­տա­թուղ­թե­րով եւ վկա­յու­թիւն­նե­րով, կը պար­զէր Սի­սի կա­թո­ղի­կո­սա­րա­նի պատ­կա­նե­լիու­թիւ­նը, ա­նոր դե­րը Օս­մա­նեան կայս­րու­թեան սահ­ման­նե­րուն մէջ ապ­րող հայ ժո­ղո­վուր­դի կեան­քէն ներս, Սա­հակ Բ. Կա­թո­ղի­կո­սին ու միա­բա­նու­թեան պար­տա­դիր հե­ռա­ցու­մը Սի­սի կա­թո­ղի­կո­սա­րա­նէն եւ ա­նոր բռնագ­րա­ւու­մը պե­տու­թեան կող­մէ։

Անց­նող տա­րուան ըն­թաց­քին, Մե­ծի Տանն Կի­լի­կիոյ Կա­թո­ղի­կո­սու­թեան տե­ղե­կա­տուա­կան գրա­սե­նեա­կին կող­մէ հրա­պա­րա­կուած հա­ղոր­դագ­րու­թիւն­նե­րուն, ինչ­պէս նաեւ Մե­ծի Տանն Կի­լի­կիոյ Տ.Տ. Ա­րամ Ա. Կա­թո­ղի­կո­սին հար­ցազ­րոյց­նե­րուն եւ մտա­ւո­րա­կան­նե­րուն հետ ու­նե­ցած հան­դի­պում­նե­րուն ճամ­բով, դա­տին մա­սին անհ­րա­ժեշտ տե­ղե­կու­թիւն­ներ եւ լու­սա­բա­նու­թիւն­ներ տրուած էին մեր ժո­ղո­վուր­դի զա­ւակ­նե­րուն։

Նկա­տի ու­նե­նա­լով դա­տին կա­րե­ւո­րու­թիւ­նը, Թուր­քիոյ Սահ­մա­նադ­րա­կան ա­տեա­նը այս գծով ու­զած է ու­նե­նալ Ար­դա­րա­դա­տու­թեան նա­խա­րա­րու­թեան տե­սա­կէ­տը։ Ար­դա­րա­դա­տու­թեան նա­խա­րա­րու­թիւ­նը 11 Մա­յիս 2016 թուա­կիր նա­մա­կով, Սահ­մա­նադ­րա­կան ա­տեա­նի ի­րա­ւա­սու­թեանց ա­ռըն­չուած շարք մը տուեալ­նե­րէ ու պատ­ճա­ռա­բա­նու­թիւն­նե­րէ մեկ­նե­լով, թե­լադ­րած է մեր­ժել ի­րեն ներ­կա­յա­ցուած դա­տա­կան հայ­ցի քննար­կու­մը: Ա­պա, Սահ­մա­նադ­րա­կան ա­տեա­նը տասն­հինգ օ­րե­րու պայ­մա­նա­ժամ տուաւ Կա­թո­ղի­կո­սու­թեան պա­տաս­խա­նե­լու Ար­դա­րա­դա­տու­թեան նա­խա­րա­րու­թեան մեր­ժո­ղագ­րին։

Ար­դա­րեւ, տասն­հինգ օ­րե­րու ըն­թաց­քին, մեր ի­րա­ւա­կան յանձ­նա­խում­բի ան­դամ­նե­րը, հե­տե­ւո­ղա­կան ու մնա­յուն խորհր­դակ­ցու­թիւն­նե­րէ ու քննար­կում­նե­րէ ետք, պատ­րաս­տեց իր պա­տաս­խա­նը եւ 26 Մա­յիս 2016 թուա­կա­նին փո­խան­ցեց Սահ­մա­նադ­րա­կան ա­տեա­նին։

Կա­թո­ղի­կո­սա­րա­նի պա­տաս­խա­նին մէջ պատ­մա­կան ու ի­րա­ւա­կան յստակ հիմ­նա­ւո­րում­նե­րով մեր­ժուե­ցաւ Ար­դա­րա­դա­տու­թեան նա­խա­րա­րու­թեան ներ­կա­յա­ցու­ցած ան­հիմն ու հա­կա­սա­կան պատ­ճառ­նե­րը եւ վե­րա­հաս­տա­տուե­ցաւ Սի­սի կա­թո­ղի­կո­սա­րա­նը իր ի­րա­ւա­տի­րոջ՝ Մե­ծի Տանն Կի­լի­կիոյ Կա­թո­ղի­կո­սու­թեան վե­րա­դարձ­նե­լու պա­հանջ­քը։

Այժմ կ՚ակն­կա­լուի, որ Ար­դա­րա­դա­տու­թեան նա­խա­րա­րու­թեան մեր­ժո­ղագ­րին եւ Կի­լի­կիոյ Կա­թո­ղի­կո­սու­թեան կող­մէ ա­նոր տրուած պա­տաս­խա­նին հի­ման վրայ Սահ­մա­նադ­րա­կան ա­տեա­նը իր վճի­ռը ար­ձա­կէ։

Յայտ­նենք, որ Մե­ծի Տանն Կի­լի­կիոյ Կա­թո­ղի­կո­սու­թեան յի­շեալ դա­տը կը հե­տապն­դէ ի­րա­ւա­կան յանձ­նա­խումբ մը՝ բաղ­կա­ցած թրքա­կան դա­տա­կան օ­րէն­քի եւ ընդ­հան­րա­պէս մի­ջազ­գա­յին ու յատ­կա­պէս Եւ­րո­պա­յի մարդ­ու ի­րա­ւանց ա­տեա­նի դա­տա­կան ու դա­տա­վա­րա­կան օ­րէնք­նե­րու մաս­նա­գէտ ան­ձե­րէ։