ՉԱՎՈՒՇՕՂԼՈՒ ԽՕՍԵՑԱՒ ՔԵՐԻԻ ՀԵՏ

Ար­տա­քին գոր­ծոց նա­խա­րար Մեւ­լիւտ Չա­վու­շօղ­լու ե­րէկ հե­ռա­խօ­սազ­րոյց մը ու­նե­ցաւ Ա­մե­րի­կա­յի Միա­ցեալ Նա­հագ­նե­րու Ար­տա­քին գոր­ծոց նա­խա­րար Ճոն Քե­րիի հետ։ Ծա­նօթ է, որ Օ­գոս­տո­սի 24-ին Թուր­քիա պի­տի այ­ցե­լէ ԱՄՆ-ի Փոխ-նա­խա­գահ Ճօ Պայ­տըն։ Իսկ այս շա­բա­թա­վեր­ջին ԱՄՆ-ի Ար­դա­րա­դա­տու­թեան եւ Ար­տա­քին գոր­ծոց նա­խա­րա­րու­թիւն­նե­րէ՝ չորս պաշ­տօ­նա­տար­նե­րէ բաղ­կա­ցեալ պա­տուի­րա­կու­թիւն մը պի­տի գայ Թուր­քիա։ Այս այ­ցե­լու­թիւն­նե­րուն ըն­դա­ռաջ տե­ղի ու­նե­ցաւ Չա­վու­շօղ­լու-Քե­րի հե­ռա­խօ­սազ­րոյ­ցը։

15 Յու­լի­սին տե­ղի ու­նե­ցած զի­նեալ յե­ղաշրջ­ման ձա­խող փոր­ձէն ի վեր յե­ղաշր­ջուած է նաեւ թուրք-ա­մեր­կեան յա­րա­բե­րու­թիւն­նե­րուն օ­րա­կար­գը։ Ձա­խող պե­տա­կան հա­րուա­ծը ի­րա­կա­նա­ցու­ցած ա­հա­բեկ­չա­կան զու­գա­հեռ կա­ռոյ­ցը՝ ՖԵ­ԹԷՕ-ի պա­րագ­լուխ Ֆեթ­հուլ­լահ Կիւ­լէն տա­րի­նե­րէ ի վեր կ՚ապ­րի Փեն­սիլ­վա­նիոյ մէջ, ԱՄՆ։ Այդ հա­գա­ման­քը ար­դէն Թուր­քիոյ մէջ վեր­ջին շրջա­նին հա­կաա­մե­րի­կեան տրա­մադ­րու­թիւն­ներ յա­ռա­ջա­ցու­ցած է, ա­ւե­լի՛ն՝ տպա­ւո­րու­թիւն, թէ զի­նեալ յե­ղաշրջ­ման ձա­խող փոր­ձին մէջ կրնայ բա­ժին ու­նե­ցած ըլ­լալ ա­մե­րի­կեան կող­մը։

Երկ­կող­մա­նի օ­րա­կար­գի այս ա­ռաջ­նա­հեր­թու­թեան մթնո­լոր­տին մէջ, Մեւ­լիւտ Չա­վու­շօղ­լու եւ Ճոն Քե­րի ե­րէ­կուան զրոյ­ցին ըն­թաց­քին անդ­րա­դար­ձան Ֆեթ­հուլ­լահ Կիւ­լէ­նի ար­տա­յանձն­ման հար­ցին։ Նկա­տի ու­նե­նա­լով, որ այս նիւ­թը Օ­գոս­տո­սի 24-ին նա­խա­տե­սուած Պայ­տը­նի շփում­նե­րուն ըն­թաց­քին ալ պի­տի շօ­շա­փուի ա­ռաջ­նա­հեր­թօ­րէն՝ եր­կու նա­խա­րար­նե­րը ե­րէկ քննար­կում­ներ կա­տա­րե­ցին նաեւ այս ա­ռըն­չու­թեամբ ու կանգ ա­ռին Պայ­տը­նի մօ­տա­լուտ այ­ցե­լու­թեան ման­րա­մաս­նու­թիւն­նե­րուն վրայ։ Ծա­նօթ է, որ 15 Յու­լի­սի դէպ­քե­րէն վերջ օ­րա­կար­գի վրայ ե­կած էր Ճոն Քե­րիի Թուր­քիա այ­ցե­լու­թիւ­նը, սա­կայն ա­ւե­լի վերջ այ­ցե­լուի մա­կար­դա­կը փո­խուե­ցաւ եւ ա­մե­րի­կեան կող­մը ո­րո­շեց Ճօ Պայ­տը­նը ու­ղար­կել Թուր­քիա։

Չա­վու­շօղ­լու եւ Քե­րի ե­րէկ անդ­րա­դար­ձան նաեւ Սու­րիոյ ի­րադ­րու­թեան։ Ա­նոնք խօ­սե­ցան Մեմ­պի­չի մէջ կա­տա­րուած գոր­ծո­ղու­թեան եւ Հա­լէ­պի կա­ցու­թեան շուրջ։ Չա­վու­շօղ­լու հեր­թա­կան ան­գամ ընդգ­ծեց թրքա­կան կող­մին զգայ­նու­թիւ­նը ՓԵՏ-ի վե­րա­բե­րեալ։ Ծա­նօթ է, որ Մեմ­պիչ վեր­ջերս Սու­րիոյ ընդ­դի­մա­դիր ու­ժե­րու ջան­քե­րով մաք­րա­գոր­ծուե­ցաւ «Ի­րաք-Շա­մի իս­լա­մա­կան պե­տու­թիւն» ա­հա­բեկ­չա­կան խմբա­ւո­րու­մէն։ Ա­մե­րի­կեան կող­մը նա­խընտ­րած էր այդ գոր­ծո­ղու­թիւն­նե­րուն ՓԵՏ-ին մաս­նակ­ցի­լը։ Թուր­քիա եր­կար ժա­մա­նա­կէ ի վեր կ՚ընդ­դի­մա­նայ ՓԵՏ-ա­կան­նե­րուն Եփ­րա­տի ա­րեւ­մուտ­քը անց­նե­լուն դէմ։ Մեմ­պի­չը ա­զա­տագ­րե­լու ուղ­ղեալ գոր­ծո­ղու­թիւն­նե­րը այս ա­ռու­մով հա­մա­րուե­ցաւ բա­ցա­ռու­թիւն մը։ Թուր­քիա հա­ւա­նու­թիւն տուաւ հա­շուի առ­նե­լով ա­մե­րի­կեան կող­մին տուած ե­րաշ­խի­քը՝ ո­րով Մեմ­պի­չի ա­զա­տագ­րու­մէն վերջ ՓԵՏ-ա­կան­նե­րը պի­տի վե­րա­դառ­նա­յին Եփ­րա­տի ա­րե­ւել­քը։ Այս ի­րա­վի­ճա­կին մէջ եր­կու նա­խա­րար­նե­րը խնդրին անդ­րա­դար­ձան ե­րէ­կուան հե­ռա­խօ­սազ­րոյ­ցին ըն­թաց­քին։

Ան­գա­րա-Ո­ւա­շինկ­թըն ա­ռանց­քին վրայ ներ­կա­յիս կը նա­խա­տե­սուին բարձր մա­կար­դա­կի վրայ ի­րե­րա­յա­ջորդ այ­ցե­լու­թիւն­ներ։ Ճօ Պայ­տը­նի այ­ցե­լու­թե­նէն վերջ այս ան­գամ Թուր­քիա­յէն բարձ­րաս­տի­ճան պա­տուի­րա­կու­թիւն մը պի­տի մեկ­նի Ո­ւա­շինկ­թըն։ Այս­պէս, Մեւ­լիւտ Չա­վու­շօղ­լու եւ Ար­դա­րա­դա­տու­թեան նա­խա­րար Պե­քիր Պոզ­տաղ շփում­ներ պի­տի ու­նե­նան ԱՄՆ-ի մէջ։ Բա­նակ­ցու­թիւն­նե­րու ըն­թաց­քին ա­ռաջ­նա­հեր­թօ­րէն օ­րա­կար­գի վրայ պի­տի գտնուի Ֆեթ­հուլ­լահ Կիւ­լէ­նի ար­տա­յանձն­ման խնդի­րը։