ԱՌԱՆՑ ՈՒԺԻ ԿԻՐԱՌՄԱՆ

Ռու­սաս­տա­նի Ար­տա­քին գոր­ծոց նա­խա­րար Սէր­կէյ Լաւ­րով ե­րէկ ու­շագ­րաւ յայ­տա­րա­րու­թիւն­ներ ը­րաւ Լեռ­նա­յին Ղա­րա­բա­ղի հա­կա­մար­տու­թեան կար­գա­ւոր­ման գոր­ծըն­թա­ցին շուրջ։ Ան ե­րէկ Մոս­կուա­յի մէջ մամ­լոյ ա­սու­լիս մը սար­քեց՝ ամ­փո­փե­լու հա­մար 2016 թուա­կա­նը։ Ա­զէ­րի լրագ­րող մը այս առ­թիւ հար­ցում մը ուղ­ղեց Սէր­կէյ Լաւ­րո­վին։ Այդ հարց­ման ո­ճը ու­շագ­րաւ էր եւ Լաւ­րո­վի պա­տաս­խանն ալ ու­նե­ցաւ նման բնոյթ։ Ա­զէ­րի լրագ­րո­ղը հարց տուաւ, որ ե­թէ Ատր­պէյ­ճան ո­րո­շէ ու­ժի մի­ջո­ցաւ լու­ծել ղա­րա­բա­ղեան հար­ցը, ա­պա Ռու­սաս­տան պի­տի մի­ջամ­տէ՞ ա­նոր ներ­քին գոր­ծե­րուն։ Սէր­կէյ Լաւ­րով այս առ­թիւ ը­սաւ, որ Լեռ­նա­յին Ղա­րա­բա­ղի հա­կա­մար­տու­թիւ­նը միայն Ատր­պէյ­ճա­նի ներ­քին գոր­ծը չէ։ Ռուս նա­խա­րա­րի խօս­քե­րով, կար­գա­ւո­րու­մը ու­նի շարք մը տար­բե­րակ­ներ, ո­րոնք հա­կա­մար­տու­թեան ա­մե­նա­թէժ պա­հուն ըն­դու­նուած է ՄԱԿ-ի կող­մէ։ Ըստ Լաւ­րո­վի, ո­րո­շում­նե­րը կը սահ­մա­նեն, որ հիմ­նախնդ­րի կար­գա­ւո­րու­մը պէտք է ըլ­լայ ա­ռանց ու­ժի կի­րառ­ման եւ Լեռ­նա­յին Ղա­րա­բա­ղի վերջ­նա­կան կար­գա­վի­ճա­կի յստա­կե­ցու­մով։ «Սա ամ­րագ­րուած է այն փաս­-տա­թուղ­թե­րուն մէջ, ո­րոնք մշա­կուած են ԵԱՀԿ-ի Մինս­քեան խմբա­կին կող­մէ՝ հա­մա­նա­խա­գահ­նե­րուն մի­ջո­ցաւ, ամ­րագ­րուած են բազ­մա­թիւ յայ­տա­րա­րու­թիւն­նե­րու մէջ, ո­րոնք ըն­դու­նուած են հա­մա­նա­խա­գահ եր­կիր­նե­րուն՝ Ռու­սաս­տա­նի, Ֆրան­սա­յի եւ Միա­ցեալ Նա­հանգ­նե­րու նա­խա­գահ­նե­րը, ինչ­պէս նաեւ այն յայ­տա­րա­րու­թիւն­նե­րուն ու փաս­տա­թուղ­թե­րուն մէջ, ո­րոնք ըն­դու­նուած են Հա­յաս­տա­նի եւ Ատր­պէյ­ճա­նի նա­խա­գահ­նե­րուն կող­մէ։ Վէ­ճե­րու խա­ղաղ կար­գա­ւո­րու­մը այն­տեղ ար­ձա­նագ­րուած է ոչ եր­կի­մաս­տու­թեամբ», նշեց Սէր­կէյ Լաւ­րով։

Իր յայ­տա­րա­րու­թիւն­նե­րուն մէջ ռուս նա­խա­րա­րը խիստ ա­հա­զան­գող հա­մա­րեց 2016 թուա­կա­նի Ապ­րի­լին տե­ղի ու­նե­ցած ա­րիւ­նա­լի ի­րա­դար­ձու­թիւն­նե­րը։ «Ռու­սաս­տան ո­րո­շիչ դեր մը ու­նե­ցաւ ա­րիւ­նա­հե­ղու­թեան դադ­րեց­ման հար­ցին մէջ։ Մենք պայ­մա­նա­ւո­րուե­ցանք Վիեն­նա­յի մէջ նա­խա­գահ­ներ Սարգ­սեա­նի եւ Ա­լիե­ւի հետ հան­դիպ­ման ժա­մա­նակ, այ­նու­հե­տեւ Ռու­սաս­տա­նի Նա­խա­գահ Փու­թին 2016 թուա­կա­նի Յու­նի­սին ա­նոնց հետ հա­մա­ձայ­նու­թեան ե­կաւ Սեն Փե­թերս­պուր­կի մէջ, այն մա­սին, որ հա­շուի առ­նե­լով փո­խա­դարձ մե­ղադ­րանք­նե­րը՝ ան­հար­ժեշտ է ստեղ­ծել դէպ­քե­րու հե­տաքն­նու­թեան դրու­թիւն, ա­ւելց­նել ԵԱՀԿ-ի դի­տորդ­նե­րու թի­ւը շփման գծին վրայ։ Դէպ­քե­րու հե­տաքն­նու­թեան անհ­րա­ժեշ­տու­թեան մա­սին խօ­սուած էր նաեւ 2011 թուա­կա­նին, երբ Ռու­սաս­տա­նի, Հա­յաս­տա­նի եւ Ատր­պէյ­ճա­նի նա­խա­գահ­նե­րու հան­դի­պու­մը տե­ղի կ՚ու­նե­նար Աստ­րա­խա­նի մէջ։ Դժբախ­տա­բար նման տար­րա­կան բա­նը՝ դէպ­քե­րու հե­տաքն­նու­թիւ­նը եւ դի­տորդ­նե­րու թի­ւի ա­ւե­լա­ցու­մը չէ կրցած կեան­քի կո­չուիլ, ո­րով­հե­տեւ տա­կա­ւին չկայ հա­մա­կար­ծու­թիւն», յայտ­նեց Սէր­կէյ Լաւ­րով։

Իր խօս­քե­րուն մէջ ռուս նա­խա­րա­րը բա­ցա­ռեց Լեռ­նա­յին Ղա­րա­բա­ղի հա­կա­մար­տու­թեան ու­ժի մի­ջո­ցաւ կար­գա­ւո­րու­մը։ Ար­ցա­խի կար­գա­վի­ճա­կի մա­սին ալ ան հան­դէս ե­կաւ ու­շագ­րաւ ար­տա­յայ­տու­թիւն­նե­րով։ Վկա­յա­կո­չե­լով «ԹԱՍՍ» լրա­տու գոր­ծա­կա­լու­թիւ­նը՝ «Փա­նԱր­մի­նիըն»ը կ՚ա­ւելց­նէ, թէ Լաւ­րով նաեւ ը­սաւ, որ ԵԱՀԿ-ը, ղա­րա­բա­ղեան հա­կա­մար­տու­թեան գօ­տիին մէջ 1994-ին կնքուած հրա­դա­դա­րէն ի վեր, կը պա­հան­ջէ վե­րա­դարձ­նել «գրա­ւեալ տա­րածք­նե­րը», սա­կայն՝ բա­ցա­ռա­պէս ա­ռանց ու­ժի կի­րառ­ման եւ Լեռ­նա­յին Ղա­րա­բա­ղի վերջ­նա­կան կար­գա­վի­ճա­կի ո­րոշ­ման պա­հուն:

ՊԼՈ­ՔԸՐ ԼԱՓ­ՇԻ­ՆԻ ՁԵՐ­ԲԱ­ԿԱ­ԼՈՒ­ՄԸ

Սէր­կէյ Լաւ­րով ա­սու­լի­սի ըն­թաց­քին անդ­րա­դար­ձաւ նաեւ Սպի­տակ Ռու­սիոյ մէջ ձեր­բա­կա­լուած Պլո­քըր Ա­լեք­սանտր Լափ­շի­նի հար­ցին։ Ան Ռու­սաս­տա­նի եւ Իս­րա­յէ­լի քա­ղա­քա­ցի է։ Լափ­շին նա­խորդ տա­րի­նե­րուն քա­նի մը ան­գամ այ­ցե­լած էր Լեռ­նա­յին Ղա­րա­բաղ եւ այս պատ­ճա­ռով յայտ­նուած՝ Ատր­պէյ­ճա­նի ան­ցան­կա­լի ան­ձե­րու ցու­ցա­կին վրայ։ Պա­քու կը պա­հան­ջէ, որ­պէս­զի Սպի­տակ Ռու­սիոյ իշ­խա­նու­թիւն­նե­րը Լափ­շի­նը ար­տա­յանձ­նեն ի­րեն։ Այս խնդրին շուրջ Սէր­կէյ Լաւ­րով ե­րէ­կուան մամ­լոյ ա­սու­լի­սին ըն­թաց­քին ը­սաւ. «Մենք դէմ ենք լրագ­րո­ղի կամ մաս­նա­ւոր ան­ձե­րու կող­մէ այս­քան այս կամ այն տա­րած­քաշր­ջա­նին մէջ, այս կամ այն տա­րած­քի այ­ցե­լու­թեան քրէա­կա­նաց­ման։ Մենք դէմ ենք նաեւ այս կամ այն երկ­րին մէջ ձեր­բա­կա­լուած Ռու­սաս­տա­նի քա­ղա­քա­ցի­նե­րու եր­րորդ երկ­րի մը ար­տա­յանձ­ման։ Մենք հիւ­պա­տո­սի մի­ջո­ցաւ կապ հաս­տա­տե­ցինք Պա­րոն Լափ­շի­նի հետ։ Գի­տենք, որ ան միեւ­նոյն ժա­մա­նակ Իս­րա­յէ­լի քա­ղա­քա­ցի է եւ իս­րա­յէ­լա­ցի դի­ւա­նա­գէտ­նե­րը ի­րեն հետ կա­պի մէջ ե­ղած են։ Պի­տի ձեռ­նար­կենք բո­լոր մի­ջոց­նե­րուն այս ի­րա­դար­ձու­թիւ­նը կար­գա­ւո­րե­լու հա­մար՝ ամ­բող­ջու­թեամբ յար­գե­լով Ռու­սաս­տա­նի քա­ղա­քա­ցիի ի­րա­ւունք­նե­րը»։ Լաւ­րով ա­ւել­ցուց, թէ ի­րենք կը շա­րու­նա­կեն կա­պի մէջ մնալ Լափ­շի­նի հետ։

ԵՐԵՒԱՆԷՆ ԱՐՁԱԳԱՆԳ

Սէր­կէյ Լաւ­րո­վի ե­րէ­կուան յայ­տա­րա­րու­թիւն­նե­րը ար­ձա­գանգ գտան նաեւ Ե­րե­ւա­նէն։ Հա­յաս­տա­նի Ազ­գա­յին ժո­ղո­վի ե­րես­փո­խան­նե­րէն Թե­ւան Պօ­ղո­սեան յայտ­նեց, որ Լեռ­նա­յին Ղա­րա­բա­ղի հա­կա­մար­տու­թեան վե­րա­բե­րեալ Լաւ­րո­վի յայ­տա­րա­րու­թիւ­նը ի­րա­կա­նու­թեան ար­ձա­նագ­րումն է։ Ռուս նա­խա­րա­րին պատ­գա­մը ուղ­ղուած է Ատր­պէյ­ճա­նի քա­ղա­քա­կան ղե­կա­վա­րու­թեան։ «Սա Ռու­սաս­տա­նի ար­տա­քին գոր­ծոց նա­խա­րա­րին կող­մէ շեշ­տադ­րում էր, որ­պէս­զի Ատր­պէյ­ճա­նի ղե­կա­վա­րու­թիւ­նը չմտա­ծէ, որ հա­կա­մար­տու­թիւ­նը միայն իր ներ­քին խնդիրն է ու եր­թայ առ­կայ պայ­մա­նա­ւո­րուա­ծու­թիւն­նե­րը խախ­տե­լու ճա­նա­պար­հով։ Այն, ինչ որ ը­սած է Լաւ­րով՝ ի­րա­կա­նու­թիւնն է եւ յի­շե­ցում Ատր­պէյ­ճա­նին», հա­մո­զուած է պատ­գա­մա­ւո­րը։

Իր մեկ­նա­բա­նու­թեան մէջ Թե­ւան Պօ­ղո­սեան ընդգ­ծեց նաեւ, թէ ԵԱՀԿ-ի Մինս­քեան խմբա­կի հա­մա­նա­խա­գահ եր­կիր­նե­րէն մէ­կուն ար­տա­քին գոր­ծոց նա­խա­րա­րին կող­մէ նման յայ­տա­րա­րու­թեան մը կա­տա­րուի­լը հե­տապն­դած է Ատր­պէյ­ճա­նին հասկց­նել, որ չխախ­տէ պայ­մա­նա­ւո­րուա­ծու­թիւն­նե­րը։ «Խօս­քը այս պա­րա­գա­յին թէ՛ Վիեն­նա­յի եւ Սեն Փե­թեր­պուր­կի պայ­մա­նա­ւո­րուա­ծու­թիւն­նե­րուն եւ թէ հրա­դա­դա­րի դրու­թեան պահ­պան­ման պայ­մա­նագ­րին մա­սին է», ա­ւել­ցուց ան։

«ԱԿՆՅԱՅՏ Է, ՈՐ ԱՏՐՊԷՅՃԱՆ ՀԱՐՑԸ ՉԻ ԿՐՆԱՐ ԼՈՒԾԵԼ ԻՐ ՓԱՓԱՔԱԾ ՃԱՆԱՊԱՐՀՈՎ, ՆՈՐ ՊԱՏԵՐԱԶՄԻ ՄԸ ՍԿՍԵԼՈՒ ՊԱՐԱԳԱՅԻՆ՝ ՊԱՔՈՒ ՊԻՏԻ ՉՈՒՆԵՆԱՅ ՄԻՋԱԶԳԱՅԻՆ ՀԱՆՐՈՒԹԵԱՆ ԱՋԱԿՑՈՒԹԻՒՆԸ»

Քա­ղա­քա­գէտ Ա­լեք­սանտր Մա­կա­րով ե­րէկ Ե­րե­ւա­նի մէջ մեկ­նա­բա­նեց Սէր­կէյ Լաւ­րո­վի յայ­տա­րա­րու­թիւն­նե­րը՝ Լեռ­նա­յին Ղա­րա­բա­ղի հիմ­նախնդ­րին մա­սին։ Ան մաս­նա­ւո­րա­պէս ու­շադ­րու­թիւն հրա­ւի­րեց ռուս նա­խա­րա­րի այն ար­տա­յայ­տու­թեան վրայ, ըստ ո­րու Լեռ­նա­յին Ղա­րա­բա­ղի հա­կա­մար­տու­թիւ­նը միայն Ատրպէյ­ճա­նի ներ­քին խնդի­րը չէ։ Ար­դա­րեւ, գո­յու­թիւն ու­նի բա­նակ­ցա­յին գոր­ծըն­թաց մը, ո­րուն ներգ­րա­ւուած են Հա­յաս­տա­նի եւ Ատր­պէյ­ճա­նի բարձ­րաս­տի­ճան պաշ­տօ­նեա­նե­րը՝ նա­խա­գահ­նե­րը եւ ար­տա­քին գոր­ծոց նա­խա­րար­նե­րը։ «Եւ երկ­րորդ՝ սա չի կրնար միայն Ատր­պէյ­ճա­նի ներ­քին խնդի­րը ըլ­լալ, ո­րով­հե­տեւ կայ բա­նակ­ցա­յին ձե­ւա­չափ՝ ԵԱՀԿ-ի Մինս­քեան խմբա­կի հա­մա­նա­խա­գահ­նե­րը, ո­րուն ներգ­րա­ւուած են Ռու­սաս­տան, Ա­մե­րի­կա­յի Միա­ցեալ Նա­հանգ­ներ եւ Ֆրան­սա։ Իսկ այդ ձե­ւա­չա­փը կ՚են­թադ­րէ հա­կա­մար­տու­թեան խա­ղաղ ճա­նա­պար­հով կար­գա­ւո­րու­մը», ը­սաւ քա­ղա­քա­գէ­տը։

«Ար­մէնփ­րէս»ի հա­ղոր­դում­նե­րով, Ա­լեք­սանտր Մա­կա­րով նշեց, որ Լեռ­նա­յին Ղա­րա­բա­ղի ժո­ղո­վուր­դը հաս­տա­տած է իր ինք­նո­րո­շու­մը թէ՛ ի­րա­ւա­կան եւ թէ ռազ­մա­կան ճա­նա­պար­հով։ «Սա շատ ծանր նստած է Ատրպէյ­ճա­նի վրայ եւ ո­րե­ւէ նա­խադ­րեալ չկայ, որ նոր պա­տե­րազ­մի մը պա­րա­գա­յին նոյ­նը պի­տի չկրկնուի։ Ատրպէյ­ճան պէտք է հա­շուի նստի այն փաս­տին հետ, թէ Լեռ­նա­յին Ղա­րա­բա­ղի ժո­ղո­վուր­դը ու­նի ինք­նոր­շուե­լու ի­րա­ւունք։ Ատր­պէյ­ճան կը փա­փա­քի Լեռ­նա­յին Ղա­րա­բա­ղի հա­կա­մար­տու­թիւ­նը լու­ծել ռազ­մա­կան ճա­նա­պար­հով, սա­կայն Ապ­րի­լի պա­տե­րազ­մը ար­դէն ցոյց տուաւ, թէ ինչ հե­տե­ւանք­ներ կրնայ ու­նե­նալ նոր պա­տե­րազ­մը այդ երկ­րին հա­մար եւ Լեռ­նա­յին Ղա­րա­բա­ղի պաշտ­պա­նու­թեան բա­նա­կը ինչ­պի­սի հա­կա­հա­րուած կրնայ հասց­նել Ատր­պէյ­ճա­նին նոր բռնու­թեան մը պա­րա­գա­յին։ Ակն­յայտ է, որ Ատր­պէյ­ճան չի կրնար հա­կա­մար­տու­թիւ­նը լու­ծել իր փա­փա­քած ճա­նա­պար­հով», յայտ­նեց քա­ղա­քա­գէ­տը։

Իր մեկ­նա­բա­նու­թիւն­նե­րուն մէջ Ալեքսանտր Մա­կա­րով մատ­նան­շեց, որ պա­տե­րազմ սկսե­լու պա­րա­գա­յին Ատր­պէյ­ճան պի­տի չու­նե­նայ մի­ջազ­գա­յին հան­րու­թեան ա­ջակ­ցու­թիւ­նը, իսկ Լեռ­նա­յին Ղա­րա­բաղ պի­տի ստա­նայ ան­մի­ջա­կան ա­ջակ­ցու­թիւն Հա­յաս­տա­նի կող­մէ, որ իր անվ­տան­գու­թեան ե­րաշ­խա­ւորն է։ Մի­ջազ­գա­յին հան­րու­թեան մի­ջամ­տու­թիւ­նը այդ պա­րա­գա­յին կրնայ ար­տա­յայ­տուիլ տար­բեր ձե­ւով մը։ Քա­ղա­քա­գէ­տը որ­պէս օ­րի­նակ մէջ­բե­րեց այն փաս­տը, թէ ան­ցեալ Ապ­րի­լի քա­ռօ­րեայ պա­տե­րազ­մի օ­րե­րուն Ռու­սաս­տա­նի իսկ մի­ջամ­տու­թեամբ Հա­յաս­տա­նի եւ Ատր­պէյ­ճա­նի ընդ­հա­նուր սպա­յա­կոյ­տի նա­խա­գահ­նե­րը վե­րա­հաս­տա­տե­ցին հրա­դա­դա­րը։