ՀԵՌԱՆԿԱՐԱՅԻՆ ԶՐՈՅՑ

Հան­րա­պե­տու­թեան նա­խա­գահ Րէ­ճէպ Թայ­յիպ Էր­տո­ղան ե­րէկ ըն­դու­նեց Հա­մայն­քա­յին վա­քըֆ­նե­րու հար­թա­կի (VADİP) եւ Սուրբ Փրկիչ Ազ­գա­յին հի­ւան­դա­նո­ցի հո­գա­բար­ձու­թեան ա­տե­նա­պետ Պետ­րոս Շի­րի­նօղ­լուն։ Մայ­րա­քա­ղաք Ան­գա­րա­յի մէջ, Պեշ­թե­փէի հա­մա­լի­րէն ներս տե­ղի ու­նե­ցաւ այս հան­դի­պու­մը։ Հան­րա­պե­տու­թեան նա­խա­գա­հու­թեան պաշ­տօ­նա­կան կայ­քէ­ջին վրայ ե­րէկ հրա­պա­րա­կուած օ­րուան ծրագ­րին մէջ ար­դէն նա­խա­տե­սուած էր այս հան­դի­պու­մը։ Պետ­րոս Շի­րի­նօղ­լու ներ­կա­յացուած էր՝ որ­պէս հայ­կա­կան վա­քըֆ­նե­րու միա­ւոր­ման նա­խա­գահ։ Պաշ­տօ­նա­կան աղ­բիւր­նե­րը ա­ւե­լի վերջ հրա­պա­րա­կե­ցին դռնփակ այս հան­դի­պու­մէն լու­սան­կա­րուած դրուագ­ներ եւ տե­սագ­րու­թիւն, սա­կայն զրոյ­ցի բո­վան­դա­կու­թեան մա­սին ո­չինչ հա­ղոր­դուե­ցաւ։

Պետ­րոս Շի­րի­նօղ­լու ե­րէկ գի­շե­րուան ժա­մե­րուն վե­րա­դար­ձաւ Ան­գա­րա­յէն եւ  մաս­նա­ւոր հե­ռա­խօ­սազ­րոյ­ցով մը մե­զի ման­րա­մասն տե­ղե­կու­թիւն­ներ փո­խան­ցեց Էր­տո­ղա­նի հետ ու­նե­ցած հան­դիպ­ման մա­սին։ Պետ­րոս Շի­րի­նօղ­լու յայտ­նեց, որ ժա­մադ­րու­թիւն մը խնդրած էր Էր­տո­ղա­նէն եւ ան ինչ­պէս միշտ, այս ան­գամ եւս ա­մե­նայն ջեր­մու­թեամբ ըն­դա­ռա­ջեց իր խնդրան­քին։ Հան­րա­պե­տու­թեան նա­խա­գա­հի ծան­րա­բեռ­նուած ժա­մա­նա­կա­ցոյ­ցին պատ­ճա­ռով հան­դի­պու­մը սկսաւ նա­խա­տե­սուա­ծէն եր­կու ժամ ա­ւե­լի ուշ։ Զրոյ­ցը, որ տե­ւեց շուրջ ժամ մը, ան­ցաւ ան­մի­ջա­կան մթնո­լոր­տի մը մէջ։

Ըստ ա­տե­նա­պետ Շի­րի­նօղ­լուի կող­մէ մե­զի փո­խան­ցուած տե­ղե­կու­թիւն­նե­րուն, հան­դիպ­ման ըն­թաց­քին օ­րա­կար­գի վրայ ե­կան հա­մայն­քա­յին քա­նի մը կա­րե­ւոր հար­ցեր եւ վեր­ջին օ­րե­րու կարգ մը ի­րա­դար­ձու­թիւն­նե­րը։ Պետ­րոս Շի­րի­նօղ­լու պե­տու­թեան գլխա­ւո­րին նկա­տառ­ման յանձ­նեց մաս­նա­ւո­րա­պէս ընտ­րու­թիւն­նե­րու հար­ցե­րը։ Այ­սինքն թէ՛ պատ­րիար­քա­կան ընտ­րու­թեան եւ թէ հա­մայն­քա­յին հաս­տա­տու­թիւ­ննե­րու մա­տա­կա­րար մար­մին­նե­րու առ­կա­խեալ ընտ­րու­թիւն­նե­րուն հրա­տապ խնդիր­նե­րը։ Էր­տո­ղան յայտ­նած է, որ տե­ղեակ է, թէ շատ եր­կար ժա­մա­նա­կէ ի վեր սպա­սում­ներ, ակն­կա­լու­թիւն­ներ կան այս հար­ցե­րուն շուրջ։ Նա­խա­գա­հին խօս­քե­րով, յա­պա­ղու­մը ու­նե­ցած է եր­կու հիմ­նա­կան պատ­ճառ։ Ա­ռա­ջին՝ հայ հա­մայն­քէն ներս առ­կայ պղտո­րու­թիւն­նե­րը եւ երկ­րորդ՝ պե­տա­կան մար­մին­նե­րու չա­փա­զանց ծան­րա­բեռ­նուա­ծու­թիւ­նը։ Հե­տե­ւա­բար, ան յայտ­նած է, որ կամ­քէ ան­կախ պատ­ճառ­նե­րով յա­պա­ղում­ներ յա­ռա­ջա­ցած են, մա­նա­ւանդ 15 Յու­լի­սի դէպ­քե­րուն ալ ազ­դե­ցու­թեամբ։ Էր­տո­ղան մատ­նան­շած է, որ պատ­կան մար­մին­նե­րը կը շա­րու­նա­կեն զբա­ղիլ թրքա­հայ հա­մայն­քի այս խնդիր­նե­րու լուծ­ման հնա­րա­ւո­րու­թիւն­նե­րով։ Մօ­տա­լուտ հան­րա­քուէ­էն վերջ այ­լեւս պի­տի լու­ծուին թէ՛ պատ­րիար­քա­կան ընտ­րու­թեան եւ թէ մա­տա­կա­րար մար­մին­նե­րու ընտ­րու­թիւն­նե­րու հար­ցե­րը։ Պետ­րոս Շի­րի­նօղ­լու խո­րին ե­րախ­տա­գի­տու­թիւն յայտ­նած է այս դրա­կան վե­րա­բեր­մուն­քին հա­մար ու նշած է, որ այդ մէ­կը կը հա­մընկ­նի մեր հա­մայն­քի սպա­սում­նե­րուն։

Տե­սակ­ցու­թեան ըն­թաց­քին Պետ­րոս Շի­րի­նօղ­լու կանգ ա­ռած է նաեւ ընդ­դի­մա­դիր հա­յազ­գի ե­րես­փո­խան Կա­րօ Փայ­լա­նի խորհր­դա­րա­նի վեր­ջին ե­լոյ­թին, որ ստեղ­ծած է լայն ար­ձա­գանգ եւ ան զրկուած է ե­րեք նիս­տե­րու մաս­նակ­ցե­լու ի­րա­ւուն­քէն։ Հայ­կա­կան հար­ցին անդ­րա­դառ­նա­լու ժա­մա­նակ ան օգ­տա­գոր­ծած էր ցե­ղաս­պա­նու­թիւն ո­րա­կու­մը, ինչ որ մթնո­լոր­տը ա­լե­կո­ծած էր Ազ­գա­յին մեծ ժո­ղո­վէն ներս։ Փայ­լան ներ­կա­յիս ի­րեն դէմ սահ­մա­նուած պատ­ժին բե­րու­մով կը պատ­րաս­տուի դի­մել Սահ­մա­նադ­րա­կան ա­տեան եւ Եւ­րո­պա­յի մար­դու ի­րա­ւանց ա­տեան։ Այս բո­լո­րին ա­ռըն­չու­թեամբ Շի­րի­նօղ­լու Էր­տո­ղա­նին դի­տել տուած է, որ հա­մայն­քա­յին շրջա­նակ­նե­րու ջախ­ջա­խիչ մե­ծա­մաս­նու­թեան կող­մէ ի­րեն հա­սած են հա­կազ­դե­ցու­թիւն­ներ։ Շի­րի­նօղ­լու բա­ցատ­րած է, թէ հա­մայն­քին մե­ծա­մաս­նու­թիւ­նը ան­հանգս­տա­ցած է այդ ե­լոյ­թէն եւ Փայ­լա­նի խօս­քե­րը ընդ­հան­րա­պէս չեն ցո­լաց­ներ հա­մայն­քի տրա­մադ­րու­թիւ­ննե­րը։ Հա­մայն­քին մե­ծա­մաս­նու­թիւ­նը այդ ե­լոյ­թը կը հա­մա­րէ ան­տե­ղի ու ան­ժա­մա­նակ եւ ցաւ կը զգայ այս բո­լո­րին բե­րու­մով։ Հա­մայն­քը հա­մա­միտ չէ այդ ե­լոյ­թին ու կը դիր­քա­ւո­րուի պե­տու­թեան կող­քին։ Նա­խա­գահն ալ այս բո­լո­րը լսե­լով շնոր­հա­կա­լու­թիւն յայտ­նած է թրքա­հայ հայ­րե­նա­կից­նե­րուն։

Էր­տո­ղա­նի հետ զրու­ցե­լու ըն­թաց­քին Շի­րի­նօղ­լու անդ­րա­դար­ձած է նաեւ Ազ­գա­յին հի­ւան­դա­նո­ցի հան­դի­պա­կաց եր­բեմ­նի բան­ջա­րա­նո­ցի տա­րած­քի խնդրին։ Ծա­նօթ է, որ հի­ւան­դա­նո­ցը տաս­նա­մեակ­ներ ա­ռաջ ա­նար­դա­րօ­րէն զրկուած էր այդ կա­լուա­ծէն, ո­րու սե­փա­կա­նու­թեան ի­րա­ւուն­քը քա­նի մը տա­րի ա­ռաջ վե­րա­դար­ձուած էր ա­նոր։ Այս­պէ­սով ուղ­ղուած էր պատ­մա­կան սխալ մը, սա­կայն ա­ւե­լի վերջ քա­ղա­քա­պե­տա­րան­նե­րու մա­կար­դա­կով կա­տա­րուած դա­տա­կան մի­ջամ­տու­թիւ­ննե­րով հաս­տա­տու­թիւ­նը դար­ձեալ զրկուած էր այդ սե­փա­կա­նու­թեան ի­րա­ւուն­քէն, ինչ որ մեծ հիաս­թա­փու­թիւն ստեղ­ծած էր հա­մայն­քին մօտ։ Շի­րի­նօղ­լու հան­գա­մա­նօ­րէն ներ­կա­յա­ցուց այս եր­կար ո­դի­սա­կա­նը, իսկ Էր­տո­ղան յայտ­նեց, որ կը հրա­հան­գէ բո­լոր դժուա­րու­թիւն­նե­րու, հար­ցե­րու լուծ­ման հա­մար։ Վա­քըֆ­նե­րու ընդ­հա­նուր տնօ­րէն Ատ­նան Էր­թէմն ալ տե­ղեակ է այս հար­ցէն, ե­րէ­կուան խօ­սակ­ցու­թիւն­նե­րէն եւ Էր­տո­ղա­նի հրա­հանգ­նե­րէն։ Արդարեւ, Ատնան Էրթէմ եւս ներկայ գտնուեցաւ երէկուան զրոյցին։

Պետ­րոս Շի­րի­նօղ­լու հուսկ դի­տել տուաւ, որ Ան­գա­րայէն վե­րա­դար­ձած է շատ լաւ տպա­ւո­րու­թիւն­նե­րով եւ յու­սադ­րուա­ծ։ Հ­րա­ժեշտ առ­նե­լէ ա­ռաջ ան Էր­տո­ղա­նին յանձ­նած է նաեւ յու­շա­նուէր մը։ Տե­սակ­ցու­թիւ­նը այ­սօր ար­ձա­գանգ գտած է նաեւ տե­ղա­կան մա­մու­լէն զա­նա­զան թեր­թե­րու մօտ։