ԹՈՐՈՍ ԹՈՐԱՆԵԱՆ Կ՚ԱՌԱՋԱՐԿԷ ՀԱՒԱՔ ՄԸ ԿԱԶՄԱԿԵՐՊԵԼ՝ ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ՄԷՋ ԱՊԱՍՏԱՆ ԳՏԱԾ ՍՈՒՐԻԱՀԱՅՈՑ ՀԱՄԱՐ

Հա­լէ­պա­հայ ե­րէց սե­րուն­դէ յայտ­նի մտա­ւո­րա­կան Թո­րոս Թո­րա­նեան, որ վեր­ջին տա­րի­նե­րուն հաս­տա­տուած է Ե­րե­ւան, վեր­ջերս զրու­ցեց «Ա­րե­ւելք» կայ­քէ­ջին հետ։ Ստո­րեւ կը ներ­կա­յաց­նենք իր հետ կա­տա­րուած տե­սակ­ցու­թիւ­նը, ո­րու ըն­թաց­քին շեշ­տած է, որ Սու­րիոյ գա­ղու­թը պի­տի պահ­պա­նուի՝ Հա­յաս­տա­նի հա­մար։

«Հոս բազ­մա­թիւ սու­րիա­հա­յեր կան, պէտք է միա­սին նստինք, խօ­սինք, թէ ի՞նչ կրնանք ը­նել օգ­նե­լու մեր հայ­րե­նա­կից­նե­րուն», յայտ­նեց Թո­րոս Թո­րա­նեան, ա­ռա­ջար­կե­լով Հա­յաս­տա­նի մէջ գտնուող սու­րիա­հա­յե­րու հա­ւաք մը կազ­մա­կեր­պել, քննար­կե­լու հա­մար Սու­րիոյ տագ­նա­պա­լից ի­րա­դար­ձու­թիւն­նե­րէն ետք հա­յոր­դի­նե­րուն վի­ճա­կը, ըլ­լան ա­նոնք Սու­րիա կամ Հա­յաս­տան եւ իւ­րա­քան­չիւ­րը ներ­կա­յաց­նէ իր օ­ժան­դա­կու­թեան կա­րե­լիու­թիւն­նե­րը:

«Ըստ տե­ղե­կու­թիւն­նե­րուս, Հա­յա­սա­տան տե­ղա­փո­խուած են 17 հա­զար սու­րիա­հա­յեր: Ա­նոնց համար պէտք է ա­պա­հո­վուին բնա­կա­րան­ներ, ո­րով­հե­տեւ ա­նոնց­մէ շա­տեր վարձք վճա­րե­լու կա­րո­ղու­թիւ­նը չու­նին: Ու­րիշ­ներ Սու­րիոյ մէջ սե­փա­կա­նու­թիւն­ներ ու­նին, պէտք է ձեւ մը գտնուի, օգ­նե­լու հա­մար մա­նա­ւանդ ա­նոնց, ո­րոնք կը փա­փա­քին ի­րենց ստա­ցուած­քը վա­ճա­ռել եւ հաս­տա­տուիլ Հա­յաս­տա­նի մէջ», ը­սաւ ան:

Հա­լէ­պը իբր մայր գա­ղութ պահ­պան­ման գա­ղա­փա­րին շուրջ խօ­սե­լով՝ Թո­րա­նեան ը­սաւ. «Գա­ղու­թը պէտք է պահ­-պա­նուի, ո­րով­հե­տեւ ան Հա­յաս­տա­նի հա­մար պէտք է: Չէ ե­ղած գի­շեր մը, որ չլուս­նայ: Ճիշդ է, շատ զո­հեր կան, բայց այս պա­տե­րազ­մը ան­պայ­ման վերջ մը ու­նի: Ա­մէն պա­րա­գա­յի, ե­թէ գա­ղութ մը պի­տի պահ­պա­նուի, պէտք է Հա­յաս­տա­նի հա­մար ըլ­լայ ա­նի­կա, ե­թէ ոչ, կա­րի­քը չկայ ա­նոր, թող կոր­ծա­նի»:

Վեր­ջերս Հա­յաս­տա­նի կա­ռա­վա­րու­թեան կող­մէ Հա­լէպ ու­ղար­կուած օ­ժա­ն­դա­կու­թիւն­նե­րուն մա­սին իր կար­ծի­քը յայտ­նե­լով ե­րե­ւա­նաբ­նակ Թո­րա­նեան ը­սաւ. «Շատ լաւ ե­րե­ւոյթ է, որ Հա­յաս­տա­նը կրնայ օգ­նել հա­լէ­պա­հա­յու­թեան: Հա­լէ­պի մէջ մնա­ցող հա­յու­թիւ­նը մեր գնա­հա­տան­քին ար­ժա­նի է, ո­րով­հե­տեւ գա­ղու­թը պա­հել կ՚ու­զեն: Գա­ղութ­նե­րը Հա­յաս­տա­նին պէտք են: Հա­յաս­տա­նի այս քայլն ալ շատ կա­րե­ւոր էր, որ­պէս­զի կա­րո­ղա­նանք ա­րաբ հան­րու­թեան մօտ Հա­յաս­տա­նի նկատ­մամբ դրա­կան կար­ծիք ստե­ծել»:

Թո­րա­նեան եր­բեք յու­սա­հա­տած չէ սու­րիա­կան ար­հա­ւիր­քի ա­ւար­տին, թէ­կուզ քիչ մը ուշ: Ան ը­սաւ. «Մենք տե­սած ենք 7-ա­մեայ, 30-ա­մեայ պա­տե­րազմ­ներ, հա­մաշ­խար­հա­յին ծա­ւա­լով պա­տե­րազմ­ներ, բայց ի վեր­ջոյ ա­ւար­տած են: Այս պա­տե­րազմն ալ, ե­թէ վերջ գտնէ, Սու­րիան պի­տի վե­րա­կանգ­նի, բայց շատ եր­կար պի­տի տե­ւէ այդ աշ­խա­տան­քը»:

«Մենք Հա­լէ­պի մէջ ա­րաբ­նե­րուն հետ հա­րիւր տա­րի ապ­րած ենք: Նոյ­նիսկ կան հայ ըն­տա­նիք­ներ, ո­րոնք վեց հա­րիւր տա­րիէ ի վեր հոն կ՚ապ­րին, օ­րի­նակ՝ Սապ­պա­ղեան ըն­տա­նի­քը, ո­րոնք տա­կա­ւին հա­յա­խօս են: Տեղ­ւոյն ա­րաբ­նե­րը կա­մե­ցող, հիւ­րա­սէր եւ ազ­նիւ մար­դիկ են: Ա­նոր ա­պա­ցոյ­ցը տա­լու հա­մար շատ օ­րի­նակ­ներ կա­րե­լի է բե­րել, մեր սե­փա­կան կեան­քէն: Օ­րի­նակ՝ ա­ռա­ւօտ մը ինք­նա­շար­ժիս վրայ գտայ թուղթ մը, ո­րուն վրայ կար հե­տե­ւեալ գրու­թիւ­նը՝ «Յար­գե­լի տոք­թոր, ես օ­թօս դէ­պի ե­տեւ տա­րած ա­տեն լոյ­սը կոտ­րե­ցի, թիւս այս է, որ­քան որ է վնա­սը, պատ­րաստ եմ հա­տու­ցե­լու»: Յա­ջորդ օ­րը, երբ հան­դի­պե­ցայ նոյն ան­ձին՝ ան ը­սաւ. «Հա­յե­րէն զատ լաւ ժո­ղո­վուրդ չկայ աշ­խար­հի վրայ, հա­յե­րը լաւ ժո­ղո­վուրդ են»։ Բայց ի­րա­կա­նու­թեան մէջ այդ թուղ­թի կտո­րը ձգե­լով՝ ան փաս­տեց իր ազ­նիւ մօ­տե­ցու­մը», շա­րու­նա­կեց Թո­րա­նեան ու եզ­րա­փա­կեց. «Ա­րաբ­նե­րուն հետ մեր դրա­ցիա­կան յա­րա­բե­րու­թիւն­նե­րը շատ լաւ էին: Դուր­սէն ե­կող­ներն են, որ հար­ցեր ստեղ­ծե­ցին: Ամ­բողջ աշ­խար­հը գի­տէ, որ ո՛վ ը­րաւ այս պա­տու­հա­սը: Միայն ժո­ղովր­դա­վա­րու­թեան մա­սին կը խօ­սին, բայց ի­րենք այդ ար­ժէք­նե­րուն դէմ են, որ կը կռուին»: