ՀԳՄ-Ի Վարչութեան Կոչը. «Գրականութիւնը Ազգի Ոգին է»

Հայ ժո­ղո­վուր­դի ինք­նու­թեան ու միաս­նու­թեան ա­պա­հով­ման գոր­ծին մէջ դա­րե­րէ ի վեր ան­փո­խա­րի­նե­լի ե­ղած է մշա­կոյ­թի ու գրա­կա­նու­թեան դե­րը: Բազ­միցս ա­տի­կա տե­սա­նե­լիօ­րէն ա­պա­ցու­ցուած է ու հաս­տա­տուած: Բայց ակն­յայտ  է  եւ դառն այն ի­րո­ղու­թիւ­նը, որ հայ գրա­կա­նու­թիւ­նը գրե­թէ մշտա­պէս դժուա­րու­թիւն­ներ կրած է, գրո­ղը  չէ կրցած լիո­վին նուի­րուիլ ստեղ­ծա­գոր­ծա­կան աշ­խա­տան­քին ու լիար­ժէք դրսե­ւո­րել իր տա­ղան­դը: Ը­սել է, թէ՝ գրա­կա­նու­թիւ­նը միշտ ալ զգա­ցած է օգ­նու­թեան ու օ­ժան­դա­կու­թեան կա­րիք:

Այս մտա­հո­գու­թիւ­նը, հա­ւա­նա­բար, կ՚ու­ղեկ­ցի փոք­րա­թիւ բո­լոր ազ­գե­րուն, քան­զի փոքր է ըն­թեր­ցո­ղա­կան լսա­րա­նը, սահ­մա­նա­փակ՝ գիր­քի շու­կան: Դեռ հե­ռա­ւոր 1911 թուա­կա­նին Յով­հան­նէս Թու­մա­նեա­նը դառ­նու­թեամբ, բայց նաեւ հա­սա­րա­կու­թեան, մե­ծա­հա­րուստ­նե­րու ու­շադ­րու­թիւ­նը գրա­ւե­լու ակն­կա­լի­քով կը գրէր-կը յի­շեց­նէր. «Փոքր ազ­գե­րու մէջ գրա­կա­նու­թիւ­նը միշտ ալ կը պա­հուի ան­հա­տի, հա­սա­րա­կու­թեան եւ պե­տու­թեան ար­տա­քին մի­ջամ­տու­թեամբ ու օ­ժան­դա­կու­թեամբ»: Նման օ­ժան­դա­կու­թիւն թէ՛ Թու­մա­նեա­նի ժա­մա­նակ, թէ՛ հե­տա­գա­յին բա­րե­բախ­տա­բար, այս կամ այն չա­փով ե­ղած է. մենք այ­սօր սի­րով ու խո­նար­հու­մով կը յի­շենք մշա­կոյ­թի ու գրա­կա­նու­թեան հան­դէպ ա­ռանձ­նա­յա­տուկ հո­գա­ծու­թիւն դրսե­ւո­րած մեծ բա­րե­րար­ներ Ա­լեք­սանդր Ման­թա­շեան­ցը, Գա­լուստ Կիւլ­պէն­կեա­նը, Ա­լեք Մա­նու­կեա­նը, ա­ռանց ո­րոնց ազ­գա­նուէր պա­հուած­քին՝ հա­ւա­նա­բար այ­սօր չէինք ու­նե­նար հայ դա­սա­կան գրա­կա­նու­թեան մնա­յուն շարք մը ար­ժէք­ներ: Ան­շուշտ, ար­ժա­նին կը մա­տու­ցա­նենք նաեւ մեր ժա­մա­նակ­նե­րու մե­կե­նաս­ներ, գրա­կա­նու­թեան ու մշա­կոյ­թի իս­կա­կան բա­րե­կամ­ներ Քըրք Քըր­քո­րեա­նին, Վա­հագն Յով­նա­նեա­նին, Սա­մուէլ Կա­րա­պե­տեա­նին, Լուիզ-Սի­մոն Մա­նու­կեա­նին, Ա­րա Աբ­րա­հա­մեա­նին, Օք­րօ Օք­րո­յեա­նին, Հրանդ եւ Մա­նու­շակ Սի­մո­նեան­նե­րուն եւ ու­րիշ­նե­րու:

Ա­ւաղ, մեր օ­րե­րուն ալ, յատ­կա­պէս յետ­խորհր­դա­յին տա­րի­նե­րուն բե­րած հա­սա­րա­կա­կան, ըն­կե­րա­յին-տնտե­սա­կան, բա­րո­յա-հո­գե­բա­նա­կան կտրուկ փո­փո­խու­թիւն­նե­րով պայ­մա­նա­ւո­րուած, հայ գրողն ու գրա­կա­նու­թիւ­նը դար­ձեալ յայտ­նուե­ցան լուրջ դժուա­րու­թիւն­նե­րու մէջ, եւ ժա­մա­նա­կին թե­լադ­րան­քով էր, որ ստեղ­ծուե­ցաւ «Հա­մա­հայ­կա­կան գրա­կան հիմ­նադ­րա­մը»: Ան­ցած տասն տա­րի­նե­րու ըն­թաց­քին ա­նի­կա, յատ­կա­պէս հե­ռուս­տա­մա­րա­թոն­նե­րու մի­ջո­ցով հան­գա­նա­կուած գու­մար­նե­րով (2003, 2007, 2011թթ.) կրցած է նպաս­տել Ե­րե­ւա­նի հա­մայնք­նե­րու եւ մար­զե­րու գրա­կան կեան­քի աշ­խու­ժաց­ման, գրա­կան մա­մու­լի կա­յու­նաց­ման, ո­րոշ չա­փով օ­ժան­դա­կած գրող­նե­րու ըն­կե­րա­յին հար­ցե­րու լուծ­ման (հիմ­նադ­րա­մի ծախ­սե­րուն, յատ­կա­ցում­նե­րուն հա­շուե­տուու­թիւ­նը պար­բե­րա­բար տպագ­րուած է «Գրա­կան թերթ»ին մէջ):

Եւ, ա­հա, տե­ւա­կան ընդ­մի­ջու­մէ ետք, հիմ­նադ­րա­մը, անհ­րա­ժեշ­տու­թեան թե­լադ­րան­քով, նոր մա­րա­թոն նա­խա­ձեռ­նած է, որ պի­տի հե­ռար­ձա­կուի  Հ2 հե­ռուս­տա­տե­սու­թեամբ ս/թ Մարտ 21-ին: Շնոր­հա­կա­լու­թեամբ յի­շե­լով նա­խորդ հան­գա­նա­կու­թիւն­նե­րուն ժա­մա­նակ սրտա­ցաւ վե­րա­բեր­մունք դրսե­ւո­րած բո­լո՜ր նուի­րա­տու­նե­րը, ան­կախ գու­մա­րի չա­փէն, այս ան­գամ եւս նոյն­պի­սի աշ­խու­ժու­թիւն կ՚ակն­կա­լենք ան­հատ­նե­րէ, գոր­ծա­րար­նե­րէ, հիմ­նարկ-ձեռ­նար­կու­թիւն­նե­րէ, հա­սա­րա­կա­կան եւ այլ կազ­մա­կեր­պու­թիւն­նե­րէ: Անհ­րա­ժեշտ մի­ջոց­նե­րու առ­կա­յու­թեան պա­րա­գա­յին՝ գրա­կան մեր կազ­մա­կեր­պու­թիւ­նը գե­ղե­ցիկ ու հե­ռագ­նայ շարք մը ծրագ­րեր ու­նի ի­րա­կա­նաց­նե­լու թէ՛ Հա­յաս­տան-Ար­ցախ-Սփիւռք գրա­կան կա­պե­րու ամ­րապնդ­ման, թէ՛ թարգ­մա­նա­կան գրա­կա­նու­թեան խթան­ման ու գրահ­րա­տա­րակ­չա­կան խնդիր­նե­րու լուծ­ման ուղ­ղու­թեամբ:

Հե­ռուս­տա­մա­րա­թո­նի ա­մե­նաաշ­խոյժ մաս­նա­կից­նե­րուն պի­տի շնոր­հուի «Գրա­կան բա­րե­րար» վկա­յա­գիր, զգա­լի գու­մար փո­խան­ցող­նե­րուն ա­նուն­նե­րը տեղ պի­տի գտնեն Գրող­նե­րու միու­թեան շէն­քի «պա­տուոյ բա­րե­րար» վա­հա­նա­կին վրայ:

«Ան­պատ­ճա՛ռ պէտք է ըլ­լայ այդ հա­մազ­գա­յին հո­գա­ցո­ղու­թիւ­նը,- ե­թէ ճշմա­րիտ է, որ ամ­բոխ­ներն ու ժո­ղո­վուրդ­նե­րը գրա­կա­նու­թեամբ ազգ կը դառ­նան ու կը մտնեն մշա­կուած ազ­գե­րու շար­քը, ե­թէ գրա­կա­նու­թիւ­նը ազ­գի հո­գին է, ե­թէ ա­նոր փառքն ու պար­ծանքն է, ինչ­պէս յայտ­նի է լու­սա­ւոր աշ­խարհ­նե­րու մէջ ա­մէն օր»:

Ա­սոնք եւս ա­մե­նայն հա­յոց բա­նաս­տեղ­ծի խօս­քերն են, սի­րե­լի բա­րե­կամ­ներ: Ան­սանք մեծն Թու­մա­նեա­նի՝ ժա­մա­նա­կի մի­ջով մեզ ուղ­ղուած յոր­դո­րին եւ իւ­րա­քան­չիւրս  մեր հնա­րա­ւո­րու­թեան  չա­փով սա­տար ըլ­լանք հայ գրա­կա­նու­թեան՝ ի շահ ազ­գա­յին մեր ո­գիի ամ­րաց­ման ու ինք­նու­թեան պահ­պան­ման:

Հայ ժո­ղո­վուր­դի ինք­նու­թեան եւ միաս­նու­թեան հիմ­քին դա­րե­րէ ի վեր դրուած է մշա­կոյ­թի ու գրա­կա­նու­թեան հիմ­նա­քա­րը։

Հա­յաս­տա­նի Գրող­նե­րու միու­թիւ­նը Հ2 հե­ռուս­տաա­լի­քով այս տա­րուա­նի Մար­տի 21-ին կը կազ­մա­կեր­պէ հե­ռուս­տա­մա­րա­թոն «Գրա­կա­նու­թիւ­նը ազ­գի ո­գին է» նշա­նա­բա­նով։ Մա­րա­թո­նի ար­դիւն­քին հա­ւա­քուած գու­մա­րը Հա­յաս­տա­նի Գրող­նե­րու միու­թեան (ՀԳՄ) «Հա­մա­հայ­կա­կան գրա­կան հիմ­նադ­րա­մը» կ՚ուղ­ղէ Հա­յաս­տան-Ար­ցախ-Սփիւռք գրա­կան ծրագ­րե­րու ի­րա­գործ­ման, գրող­նե­րու ստեղ­ծա­գոր­ծու­թիւն­նե­րու հրա­տա­րակ­ման։

Կ՚ակն­կա­լենք ձեր օ­ժան­դա­կու­թիւ­նը Հա­մա­հայ­կա­կան գրա­կան հիմ­նադ­րա­մին։

Յ. Գ.- ՀԳՄ նա­խա­գա­հու­թեան ո­րոշ­մամբ, հե­ռուս­տա­մա­րա­թո­նի լա­ւա­գոյն մաս­նա­կից­նե­րուն կը շնոր­հուի «Գրա­կան բա­րե­րար» վկա­յա­կա­նը, իսկ զգա­լի գու­մար փո­խան­ցող­նե­րու ա­նուն­նե­րը տեղ կը գտնեն մեր շէն­քի «Պա­տուոյ բա­րե­րար» վա­հա­նա­կի վրայ։

Հա­յաս­տա­նի Գրող­նե­րու միու­թեան նա­խա­գահ՝

Է­ԴՈ­ՒԱՐԴ ՄԻ­ԼԻ­ՏՈ­ՆԵԱՆ