ՓԱՍՏԵՐՈՒ ՊԱՀԱՆՋ

Սի­սի եր­բեմ­նի կա­թո­ղի­կո­սա­րա­նի վե­րա­դարձ­ման պա­հան­ջով Մե­ծի Տանն Կի­լի­կիոյ Կա­թո­ղի­կո­սու­թեան կող­մէ Թուր­քիոյ Սահ­մա­նադ­րա­կան ա­տեա­նին մօտ բա­ցուած դա­տին ար­ձա­գանգ­նե­րը կը շա­րու­նա­կուին՝ հա­մընկ­նե­լով 2015-ի ո­գե­կո­չում­նե­րու մթնո­լոր­տին հետ։ Ան­թի­լիա­սի պաշ­տօ­նա­կան աղ­բիւր­նե­րուն կող­մէ հրա­պա­րա­կուած հա­ղոր­դագ­րու­թիւն­նե­րուն կամ ներ­կա­յա­ցու­ցիչ­նե­րուն կող­մէ կա­տա­րուած յայ­տա­րա­րու­թիւն­նե­րուն զու­գա­հեռ՝ Մե­ծի Տանն Կի­լի­կիոյ Տ.Տ. Ա­րամ Ա. Կա­թո­ղի­կոսն ալ զա­նա­զան գե­տին­նե­րու վրայ ճա­ռեր կը խօ­սի՝ մի­ջազ­գա­յին հնչո­ղու­թիւն ապահովելու հա­մար այս դա­տա­կան նա­խա­ձեռ­նու­թեան, որ ներ­կա­յիս ա­ռար­կայ է հայ­կա­կան հան­րա­յին կար­ծի­քի ան­մի­ջա­կան ու­շադ­րու­թեան։ Ան այս կա­պակ­ցու­թեամբ ե­լոյթ մըն ալ ու­նե­ցաւ շա­բա­թա­վեր­ջին (Ուր­բաթ, 19 Յու­նիս) Փա­րի­զի մէջ, ուր կը գտնուէր կար­ճա­տեւ այ­ցե­լու­թեամբ։

Ֆրան­սա­յի Ազ­գա­յին ժո­ղո­վի յար­կէն ներս, «Քոլ­պէր» դահ­լի­ճի եր­դի­քին տակ տե­ղի ու­նե­ցաւ հա­ւա­քոյթ մը, որ ըստ էու­թեան հա­մախմ­բեց ֆրան­սա­հայ հա­մայն­քէն դէմ­քեր ու խումբ մը հե­տաքր­քիր­ներ։ Այս դահլ­իճը վե­րա­պա­հուած է Ֆրան­սա­յի Ազ­գա­յին ժո­ղո­վին մօտ մե­ծա­մաս­նու­թեան տէր կու­սակ­ցու­թեան խորհր­դա­րա­նա­կան խմբակ­ցու­թեան նիս­տե­րուն հա­մար։ Պուր­պո­նեան պա­լա­տի սոյն ժո­ղո­վաս­րա­հը այս շրջա­նին կ՚օգ­տա­գոր­ծուի ըն­կեր­վա­րա­կան­նե­րուն կող­մէ, քա­նի որ ա­նոնք մե­ծա­մաս­նու­թիւն կը կազ­մեն Ֆրան­սա­յի Ազ­գա­յին ժո­ղո­վին մօտ։ «Թուր­քիոյ մէջ ինչ­պէ՞ս հա­յոց վե­րա­դարձ­նել ար­դա­րու­թիւ­նը» խո­րագ­րեալ հա­ւա­քոյ­թը կազ­մա­կեր­պուած էր կլոր սե­ղա­նի ձե­ւա­չա­փով, Հայ դա­տի Ֆրան­սա­յի գրա­սե­նեա­կին նա­խա­ձեռ­նու­թեամբ։

Ա­րամ Ա. Կա­թո­ղի­կոս ե­ղաւ պա­տուոյ հիւ­րը այս ձեռ­նար­կին, ո­րուն ներ­կայ էր նաեւ Ֆրան­սա­յի Ազ­գա­յին ժո­ղո­վի ըն­կեր­վա­րա­կան խմբակ­ցու­թեան ղե­կա­վար Պրու­նօ Լէօ­րու։ Մաս­նա­կից­նե­րու շար­քին էին՝ Հա­յաս­տա­նեայց Ա­ռա­քե­լա­կան Ե­կե­ղեց­ւոյ Ֆրան­սա­յի Թե­մի Ա­ռաջ­նորդ Տ. Վա­հան Եպսկ. Յով­հան­նէ­սեան, նախ­կին թե­մա­կալ ա­ռաջ­նորդ Տ. Նոր­վան Արք. Զա­քա­րեան, Փա­րի­զի մօտ Հա­յաս­տա­նի դես­պա­նու­թե­նէն Վա­հագն Ա­թա­բէ­կեան, Ֆրան­սա­հայ կազ­մա­կեր­պու­թիւն­նե­րու հա­մա­կարգ­ման խոր­հուր­դի (CCAF) հա­մա­նա­խա­գահ­ներ՝ Մու­րատ Փա­փա­զեան եւ Ա­րա Թո­րա­նեան, Հայ յե­ղա­փո­խա­կան դաշ­նակ­ցու­թեան Ֆրան­սա­յի մաս­նա­ճիւ­ղէն պա­տաս­խա­նա­տու­ներ, ֆրան­սա­հայ լրա­տուա­մի­ջոց­նե­րու ներ­կա­յա­ցու­ցիչ­ներ եւ այլ դէմ­քեր։

Հա­ւա­քոյ­թի բաց­ման ող­ջոյ­նի խօս­քով մը հան­դէս ե­կաւ Պրու­նօ Լէօ­րու, որ ան­ցեալ Ապ­րի­լի 24-ին Ե­րե­ւա­նի մէջ գտնուած էր՝ մաս կազ­մե­լով Ֆրան­սա­յի Հան­րա­պե­տու­թեան նա­խա­գահ Ֆրան­սուա Օ­լան­տի կող­մէ գլխա­ւո­րուած ո­գե­կո­չում­նե­րուն մաս­նա­կից պա­տուի­րա­կու­թեան։ Ա­պա ծա­ւա­լուն ե­լոյթ մը ու­նե­ցաւ Ա­րամ Ա. Կա­թո­ղի­կոս, որ ման­րա­մաս­նօ­րէն անդ­րա­դար­ձաւ Կի­լի­կեան Ա­թո­ռի դա­տա­կան նա­խա­ձեռ­նու­թեան եւ ա­նոր ա­ծան­ցուած հան­գա­մանք­նե­րուն։ Ան ե­լոյ­թէն ան­մի­ջա­պէս վերջ հրա­ժեշտ ա­ռաւ դահ­լի­ճէն եւ յայ­տա­րա­րուե­ցաւ, թէ պի­տի անց­նէր ա­ռող­ջա­կան քննու­թե­նէ մը։

Այս փու­լէն վերջ սկսաւ ա­սու­լի­սը, զոր վա­րեց լրագ­րող-հրա­պա­րա­կա­գիր Կի­յոմ Փե­րիէ, որ մօ­տա­ւոր ան­ցեա­լին մի­ջոց մը գտնուած է Թուր­քիոյ մէջ ու հե­ղի­նա­կած՝ հայ-թրքա­կան յա­րա­բե­րու­թիւն­նե­րուն վե­րա­բե­րեալ գիրք մը։ Նիս­տին ա­տե­նա­խօս­ներն էին՝ ԺԱ­ՄԱՆԱԿ օ­րա­թեր­թի գլխա­ւոր խմբա­գիր Ա­րա Գօ­չու­նեան, ֆրան­սա­հայ մտա­ւո­րա­կան ու հա­սա­րա­կա­կան գոր­ծիչ Գե­ղամ Գեւո­նեան եւ Հայ դա­տի Ֆրան­սա­յի գրա­սե­նեա­կի ղե­կա­վար Յա­րութ Մար­տի­րո­սեան։ Զե­կու­ցում­նե­րու ա­ւար­տին տե­ղի ու­նե­ցաւ նաեւ հար­ցում-պա­տաս­խա­նի բա­ժին մը եւ այս­պէ­սով օ­րուան նիւ­թը լու­սար­ձա­կի տակ առ­նուած ե­ղաւ իր ամ­բող­ջու­թեան մէջ, բա­զում ե­րե­սակ­նե­րով։ Թէ՛ ի­րադ­րու­թեան դի­տարկ­ման եւ թէ պա­հանջ­նե­րու ներ­կա­յաց­ման ա­ռու­մով հա­մա­պար­փակ քննար­կում մը ծա­ւա­լուած ե­ղաւ Փա­րի­զի մէջ, այդ բո­լոր հա­մա­պա­տաս­խան բա­նա­ձե­ւում­նե­րով հան­դեր­ձ։ Հուսկ, ամ­փո­փիչ խօս­քով մը հան­դէս ե­կաւ Մու­րատ Փա­փա­զեան, ո­րու ե­լոյ­թով ալ եզ­րա­փա­կուե­ցաւ ձեռ­նար­կը։

Միւս կող­մէ, այս հա­ւա­քոյ­թէն ա­ռաջ, Ա­րամ Ա. Կա­թո­ղի­կո­սին ի պա­տիւ սար­քուե­ցաւ ճաշ­կե­րոյթ մը։ Սե­ղա­նի շուրջ, ան­մի­ջա­կան մթնո­լոր­տի մէջ, Նո­րին Սրբու­թեան կող­մէ փո­խան­ցուած կարգ մը հան­գա­մանք­ներ ա­ւե­լի վերջ կլոր սե­ղա­նի ըն­թաց­քին հրա­պա­րա­կուե­ցան Յա­րութ Մար­տի­րո­սեա­նի կող­մէ, երբ ան ար­դէն հրա­ժեշտ ա­ռած էր դահ­լի­ճէն։ Այդ ման­րա­մասնու­թիւն­նե­րը հե­տաքրք­րա­կան էին ա­ռա­ջին հեր­թին այն տե­սան­կիւ­նէն, թէ Թուր­քիա ցարդ հրա­պա­րա­կաւ պաշ­տօ­նա­պէս չէ ար­ձա­գան­գած Ան­թի­լիա­սի կող­մէ կա­տա­ր-ւած դա­տա­կան դի­մու­մին՝ Սահ­մա­նադ­րա­կան ա­տեա­նին մօտ։ Ըստ Յա­րութ Մար­տի­րո­սեա­նի կող­մէ փո­խան­ցուած խօս­քե­րուն, Ա­րամ Ա. Կա­թո­ղի­կո­սին պա­հանջ ներ­կա­յա­ցուած է Սահ­մա­նադ­րա­կան ա­տեա­նին կող­մէ՝ որ­պէս­զի ան ա­պա­ցու­ցա­նէ, թէ Մե­ծի Տանն Կի­լի­կիոյ Կա­թո­ղի­կոսն է եւ Սի­սի եր­բեմ­նի տա­րած­քը (ո­րու սե­փա­կա­նու­թեան ի­րա­ւուն­քին վե­րա­դար­ձուի­լը կը պա­հան­ջուի ներ­կա­յիս) պատ­կա­նած է Մե­ծի Տանն Կի­լի­կիոյ Կա­թո­ղի­կո­սու­թեան։ Հե­տաքրք­րա­կան էր, որ Ա­րամ Ա. Կա­թո­ղի­կոս Փա­րի­զի ե­լոյ­թին մէջ ինքն իսկ չխօ­սե­ցաւ այս կա­պակ­ցու­թեամբ եւ յի­շեալ նո­րու­թիւ­նը յայ­տա­րա­րուե­ցաւ իր մեկ­նու­մէն վերջ կամ իր բա­ցա­կա­յու­թեամբ։