ՅԻՇԵԼՈՎ ՔԱՆԴԱԿԱԳՈՐԾ ԱՐՏԱՇԷՍ ՅՈՎՍԷՓԵԱՆԸ

Այսօր 90 տարեկան պիտի դառնար հայ ազգի տաղանդաւոր զաւակներէն, Հայաստանի ժողովրդական նկարիչ-քանդակագործ Արտաշէս Յովսէփեան, որ հեղինակն է Երեւանը զարդարող նշանաւոր քանդակներու։

Արտաշէս Յովսէփեան ծնած է 1931 թուականի յունիսի 22-ին Սիսիանի Սառնակունք գիւղը։ Սերած է Պարսկաստանի Սալմաստ գաւառի Սաւրա գիւղի Խաչատրեան տոհմէն։ Նախնական կրթութիւնը ստացած է Սիսիանի շրջանային կեդրոնի միջնակարգ դպրոցի երդիքին տակ, աշխատած է որպէս բանուոր, ապա՝ 1954 թուականին, ընդունուած է Թերլեմեզեանի անուան ուսումնարան, երկրորդ դասընթացէն վերջ գործուղղուած է Լենինկրատ՝ ուսանելու համար Ռեպինի անուան գեղանկարչութեան, քանդակագործութեան ու ճարտարապետութեան կաճառին մէջ, զոր աւարտած է 1961 թուականին։

Ան ստեղծագործած է յուշարձանային, յուշարձանային-տեքորաթիւ եւ հաստոցային քանդակագործութեան բնագաւառներուն մէջ։

Մասնակցած է Թամանեանի յուշարձանի համար յայտարարուած մրցոյթին՝ արժանանալով առաջին ու երկրորդ մրցանակներուն։ Հեղինակած է Թամանեանի արձանը, որու բացումը կատարուած է 1974 թուականին։

Բացի այդ, ան հեղինակն է աւելի քան յիսուն բարձրաքանդակներու, բոլորաքանդակներու, կիսանդրիներու, որոնց շարքին յիշատակման արժանի գործերէն են. «Քարլ Մարքս» (պազալտ, 1962), «Ալեքսանդր Թամանեան» (պազալտ, 1974, Երեւան, ճարտարապետ՝ Ս. Պետրոսեան), «Արմէն Տիգրանեան» (պազալտ, 1987, Երեւան), «Նահատակ հին արաբկիրցիներու եւ ԽՍՀՄ հայրենական պատերազմին զոհուած արաբկիրցիներու յիշատակին նուիրուած խաչքար-յուշարձան» (տուֆ, 1988, Երեւան), Սիսիանի մուտքի արծիւը, «Օրբելի եղբայրներ» (պազալտ, 1988, Ծաղկաձոր, ճարտարապետ Ռոմէօ Ջուլհակեան), «Նիկողայոս Ադոնց» (տուֆ, 1993, Սիսիան, ճարտարապետ Ռոմէօ Ջուլհակեան) յուշարձանները, Երեւանի Ս. Սարգիս եկեղեցւոյ բարձրաքանդակները (տուֆ, 1975), Մայր Աթոռ Սուրբ Էջմիածնի վեհարանի բակին մէջ կանգնեցուած խաչքարը, քոնիաքի գործարանի համտեսի սրահի բարձրաքանդակները եւ քոնիաքագործ Մ. Սեդրակեանի յուշահամալիրն ու միւս երախտաւորներու յուշարձան-կիսանդրիները՝ նոյն գործարանի տարածքէն ներս (տուֆ, 1975-1993), Երեւանի մեթրոյի «Սասունցի Դաւիթ» կայարանի բարձրաքանդակները (տուֆ, 1981), Բեկոր Աշոտի (Աշոտ Ղուլեան) (կրանիտ, մարմար, 1994, Ստեփանակերտ, ճարտարապետ Ա. Իսրայէլեան), Արթուր Մկրտչեանի (կրանիտ, մարմար, 1994, Ստեփանակերտ), Վրոյր Ազոյեանի (Որոտնավանքի բակ) մահարձանները, Քաշաթաղի եկեղեցիի բարձրաքանդակները, Ջիւանիի յուշակոթողը Ջաւախքի մէջ, ինչպէս նաեւ մի քանի հարիւր կրաֆիքական աշխատանքներ։ Հաստոցային քանդակներէն են «Սեւահողը» (երանգաւորուած կիփս, 1961), «Եղիշէ Չարենց» (կրանիտ, 1961) եւ այլն։ Կատարած է նաեւ Նիւ Եորքի Ս. Վարդան եկեղեցիի ճակատի բարձրաքանդակներու էսքիզները (1969, ճարտարապետ՝ Ռաֆայէլ Իսրայէլեան)։

Յովսէփեանի արուեստին բնորոշ են ծաւալափլաստիք խնդիրներու համարձակ եւ դիպուկ լուծումներ, գեղարուեստական ընդհանրացման մեծ ուժ եւ յուշարձանագործութեան խոր զգացողութիւն։

Ան արժանացած է բազմաթիւ պարգեւներու, մրցանակներու եւ կոչումներու. ինչպէս՝ Խորհրդային Հայաստանի ժողովրդական նկարիչ, Հայաստանի Հանրապետութեան արուեստի վաստաւավոր գործիչ (1989), Հայաստանի Հանրապետութեան ժողովրդական նկարիչ (2006), Ռուսաստանի վաստակաւոր նկարիչ։

Արտաշէս Յովսէփեան 86 տարեկան հասակին մահացած է 2017 թուականի յուլիսի 6-ին։