ՊԵՐԼԻՆԻ ՄԷՋ ՀԱՆԴԻՊՈՒՄ

Վար­չա­պետ Ահ­մէտ Տա­վու­տօղ­լու ե­րէկ այ­ցե­լեց Պեր­լին, ուր հան­դի­պում մը ու­նե­ցաւ Գեր­մա­նիոյ Վար­չա­պետ Ան­կե­լա Մեր­քէ­լի հետ։ Այս առ­թիւ ան յայ­տա­րա­րեց, թէ «Ի­րաք-Շա­մի իս­լա­մա­կան պե­տու­թիւն» (Ի­ՇԻՊ) ա­հա­բեկ­չա­կան խմբա­ւո­րու­մը սպառ­նա­լիք մըն է հա­մայն մարդ­կու­թեան դէմ, Թուր­քիա եւ Գեր­մա­նիա պատ­րաստ են այդ սպառ­նա­լի­քին դէմ միաս­նա­բար պայ­քա­րե­լու Ի­րա­քի, Սու­րիոյ, Թուր­քիոյ եւ Գեր­մա­նիոյ մէջ, նաեւ ա­մէն տեղ։

Թուր­քիոյ եւ Գեր­մա­նիոյ ղե­կա­վա­րու­թիւն­նե­րուն մի­ջեւ ե­րէկ տե­ղի ու­նե­ցան ա­մե­նա­բարձր մա­կար­դա­կով քննար­կում­ներ, ո­րոնք ա­ռիթ հան­դի­սա­ցան կող­մե­րու հա­սա­րա­կաց օ­րա­կար­գի խնդիր­նե­րու ա­մե­նայն ման­րա­մաս­նու­թեամբ քննարկ­ման։ Պեր­լի­նի մէջ Տա­վու­տօղ­լու եւ Մեր­քէլ նախ ու­նե­ցան ա­ռանձ­նազ­րոյց մը, որ­մէ վերջ գլխա­ւո­րե­ցին Թուր­քիա-Գեր­մա­նիա միջ­կա­ռա­վա­րա­կան խորհր­դակ­ցա­կան ժո­ղո­վը։ Ան­կե­լա Մեր­քէլ աշ­խա­տան­քա­յին ճաշ­կե­րոյթ մըն ալ սար­քեց ի պա­տիւ Ահ­մէտ Տա­վուօղ­լուի։ Եր­կու վար­չա­պետ­նե­րը ա­ւե­լի վերջ սար­քե­ցին հա­մա­տեղ մամ­լոյ ա­սու­լիս մը։ Հա­շուի առ­նե­լով Սուլ­թա­նահ­մէ­տի հրա­պա­րա­կին վրայ տե­ղի ու­նե­ցած ա­հա­բեկ­չա­կան պայ­թու­մը եւ ա­նոր բո­լոր զո­հե­րուն Գեր­մա­նիոյ քա­ղա­քա­ցի ըլ­լա­լու հան­գա­ման­քը՝ Ահ­մէտ Տա­վու­տօղ­լու մամ­լոյ ա­սու­լի­սի սկիզ­բին գեր­մա­նե­րէ­նով հան­դէս ե­կաւ ցա­ւակ­ցա­կան ար­տա­յայ­տու­թիւն­նե­րով։ Կը հա­ղոր­դուի, որ Մեր­քէլ-Տա­վու­տօղ­լու զրոյ­ցին ըն­թաց­քին ա­ռաջ­նա­հեր­թօ­րէն քննար­կուած են ա­հա­բեկ­չու­թեան դէմ պայ­քա­րի հար­ցը, փախս­տա­կան­նե­րու խնդի­րը, տա­րած­քա-շըր­ջա­նա­յին ի­րա­դար­ձու­թիւն­նե­րը, ինչ­պէս նաեւ Թուր­քիա-Եւ­րո­միու­թիւն յա­րա­բե­րու­թիւն­նե­րը աշ­խու­ժաց­նե­լու ուղ­ղեալ քայ­լե­րը։

Պեր­լի­նի մէջ կա­տա­րած յայ­տա­րա­րու­թեան շրջագ­ծով Ահ­մէտ Տա­վու­տօղ­լու ե­րախ­տա­գի­տու­թեամբ ար­տա­յայ­տուե­ցաւ փախս­տա­կան­նե­րու խնդրին վե­րա­բե­րեալ Ան­կե­լա Մեր­քէ­լի կող­մէ դրսե­ւո­րուած զգայ­նու­թեան կա­պակ­ցու­թեամբ, ո­րով­հե­տեւ գեր­մա­նա­ցի վար­չա­պե­տի դիր­քո­րոշ­ման շնոր­հիւ Եւ­րո­պա­յի մէջ ըն­կա­լուե­ցաւ այս խնդրին լրջու­թիւ­նը։ Հար­ցու­մի մը պա­տաս­խա­նե­լով Տա­վու­տօղ­լու նշեց, թէ Ռու­սաս­տա­նի մի­ջամ­տու­թե­նէն վերջ Սու­րիոյ մէջ ա­պա­հով վայր մը չէ մնա­ցած։ Թրքա­կան կող­մի մօ­տե­ցու­մը այն է, որ Սու­րիա­յէ ներս պէտք է ժամ ա­ռաջ լու­ծում մը գտնել՝ քա­ղա­քա­կան երկ­խօ­սու­թիւն­նե­րու մի­ջո­ցաւ։ «Ա­նա­տո­լու» գոր­ծա­կա­լու­թեան հա­ղոր­դում­նե­րով, այս նիւ­թին շուրջ ա­ռան­ձին չեն ո՛չ Ան­կե­լա Մեր­քէ­լը ոչ ալ Գեր­մա­նիան։ Թուր­քիա Գեր­մա­նիոյ կող­քին է ինչ­պէս միշտ։ Տա­վու­տօղ­լուի խօս­քե­րով, քա­ղա­քա­կան ղե­կա­վար­նե­րը պատ­մու­թեան մէջ կ՚ար­ժե­ւո­րուին ոչ միայն ի­րենց զար­գա­ցու­ցած ծրագ­րե­րով, այլ նաեւ դժուա­րին ի­րա­վի­ճակ­նե­րու մէջ ի­րենց որ­դեգ­րած մար­դա­սի­րա­կան դիր­քո­րո­շու­մով։ Առ­կայ մթնո­լոր­տին մէջ, ըստ ի­րեն, Մեր­քէլ ա­ռած է քայլ մը, որ պատ­մու­թեան պի­տի անց­նի յա­նուն հա­մայն մարդ­կու­թեան խղճին։

Հարկ է նշել, որ վեր­ջին օ­րե­րուն Գեր­մա­նիա­յէն շարք մը պաշ­տօ­նա­տար­ներ քննա­դա­տու­թիւն­ներ հաս­ցէագ­րած էին Թուր­քիոյ՝ փախս­տա­կան­նե­րու հար­ցին շուրջ ծա­ւա­լուած հա­մա­գոր­ծակ­ցու­թեան ար­դիւն­քի ան­բա­ւա­րա­րու­թեան մա­սին։ Յու­նաս­տա­նի ղե­կա­վա­րու­թիւնն ալ նման քննա­դա­տու­թիւն­նե­րէ ան­դին, մե­ղադ­րա­կան պնդում­ներ յա­ռաջ քշած էր Ան­գա­րա­յի հաս­ցէին։ Յա­մե­նայն­դէպս, Պեր­լի­նի մէջ Տա­վու­տօղ­լուի կող­մէ ե­րէկ կա­տա­րուած յայ­տա­րա­րու­թիւն­նե­րը ե­կան հեր­թա­կան ան­գամ ա­պա­ցու­ցա­նել թրքա­կան կող­մին կամ­քը։

Բաց աս­տի, Տա­վու­տօղ­լու տե­ղե­կա­ցուց, որ Թուր­քիա եւ Գեր­մա­նիա ո­րո­շած են սկսիլ բա­նակ­ցու­թիւն­նե­րու, որ­պէս­զի այս տա­րուան երկ­րորդ կէ­սին թրքահ­պա­տակ­նե­րը կա­րե­նան ա­ռանց մուտ­քի ար­տօ­նու­թեան անհ­րա­ժեշ­տու­թեան այ­ցե­լել Շեն­կէ­նի գօ­տիի եր­կիր­նե­րը։