ԹՈՒՐՔԻՈՅ ԵՒ ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ԴԱՍԱԳԻՐՔԵՐՈՒՆ ՄԷՋ ԱԶԳԱՅՆԱԿԱՆՈՒԹԵԱՆ ՀԵՏՔԵՐ

Եւ­րո­միու­թեան կող­մէ հո­վա­նա­ւո­րուած Թուր­քիա-Հա­յաս­տան յա­րա­բե­րու­թիւն­նե­րու բնա­կա­նո­նաց­ման խրա­խուս­ման ուղ­ղեալ ծրագ­րին շրջագ­ծով շա­բա­թա­վեր­ջին հե­տաքրք­րա­կան հա­ւա­քոյթ մը տե­ղի ու­նե­ցաւ Իս­թան­պու­լի մէջ։ Պատ­մու­թեան հիմ­նար­կի (Tarih Vakfı) եր­դի­քին տակ տե­ղի ու­նե­ցաւ ա­սու­լիս մը, ո­րու ըն­թաց­քին օ­րա­կար­գի վրայ ե­կան Թուր­քիոյ եւ Հա­յաս­տա­նի դա­սա­գիր­քե­րուն մէջ ազ­գայ­նա­կա­նու­թեան եւ սե­ռա­կա­նու­թեան հետ­քե­րը։ Եր­կու եր­կիր­նե­րէն կրթա­կան մշակ­ներ եւ ա­կա­դե­մա­կան­ներ տա­րես­կիզ­բէն ի վեր այս ծրագ­րին հա­մար ի­րա­կա­նա­ցու­ցած էին եր­կու ժո­ղով­ներ։ Ա­ռա­ջին ժո­ղո­վը Յու­նուա­րին տե­ղի ու­նե­ցած էր Իս­թան­պու­լի մէջ, իսկ երկ­րոր­դը՝ Մար­տին, Ե­րե­ւա­նի մէջ։ Շա­բաթ յետ­մի­ջօ­րէին Պատ­մու­թեան հիմ­նար­կին մէջ տե­ղի ու­նե­ցաւ ա­սու­լիս մը, ո­րու ըն­թաց­քին ներ­կա­յացուե­ցան այս աշ­խա­տան­քին ար­դիւնք­նե­րը։ Ա­տե­նա­խօս­ներն էին՝ Էօզ­լէմ Չայ­քենթ, Փը­նար Սա­յան, Մա­րիա Կա­րա­պե­տեան, Ֆը­րատ Կիւլ­լիւ եւ Էօ­մէր Թու­րան։

Սոյն աշ­խա­տան­քը տա­րուած էր վեր­յիշ­ման եւ մո­ռաց­ման քա­ղա­քա­կա­նու­թիւն­նե­րու ա­ռանց­քին շուրջ։ Պատ­մա­բան­ներն ու պատ­մու­թեան ու­սու­ցիչ­նե­րը Թուր­քիա-Հա­յաս­տան յա­րա­բե­րու­թիւն­նե­րուն մէջ ինչ­պի­սի ցանց մը կը ստեղ­ծէին ի­րենց մաս­նա­գի­տու­թեամբ։ Սոյն ու­սում­նա­սի­րու­թիւն­նե­րու հի­ման վրայ պատ­րաս­տուած տե­ղե­կա­գի­րը ման­րա­մաս­նօ­րէն ներ­կա­յա­ցուե­ցաւ վե­րո­յի­շեալ ա­տե­նա­խօս­նե­րուն կող­մէ։ Թէ՛ Թուր­քիա­յէն եւ թէ Հա­յաս­տա­նէն հա­մալ­սա­րան­ներ ու գի­տա­հա­սա­րա­կա­կան կազ­մա­կեր­պու­թիւն­ներ ներգ­րա­ւուած էին այս աշ­խա­տան­քին։

Հա­ւա­քոյ­թի ըն­թաց­քին նիւ­թի Հա­յաս­տա­նի ե­րե­սա­կը ներ­կա­յա­ցուց Մա­րիա Կա­րա­պե­տեան, իսկ Թուր­քիոյ ե­րե­սա­կին շուրջ խօ­սե­ցաւ Ֆը­րատ Կիւլ­լիւ։ Ա­նոնք մատ­նան­շե­ցին, որ լուրջ կա­րե­ւո­րու­թիւն կը ներ­կա­յաց­նէ եր­կու կող­մե­րէ ու­սու­ցիչ­նե­րու հա­մախմ­բու­մը եւ ա­նոնց կող­մէ այդ մթնո­լոր­տին շնչուի­լը։ Եր­կու ա­տե­նա­խօս­ներն ալ մատ­նան­շե­ցին, որ պատ­մու­թեան ըն­թաց­քին պա­տե­րազ­մա­կան շրջան­նե­րու չափ ե­ղած էին նաեւ խա­ղաղ շրջան­ներ։ Ա­նոնք ընդգ­ծե­ցին, որ պատ­մու­թեան դա­սա­գիր­քե­րու մէջ բա­ւա­կան ազ­գայ­նա­կան դի­տար­կու­մէ մը կը մա­տու­ցուին ան­ցեա­լի ի­րա­դար­ձու­թիւն­նե­րը։

Հա­ւա­քոյ­թի մաս­նա­կից­նե­րու շար­քին էր Կա­թո­ղի­կէ Հա­յոց Վի­ճա­կա­ւոր Տ. Լե­ւոն Արք. Զէ­քիեան։