ԱՌԱՆՑ ՆԱԽԱՊԱՅՄԱՆԻ

Հա­յաս­տա­նի Հան­րա­պե­տու­թեան նա­խա­գահ Սերժ Սարգ­սեա­նի Սթրազ­պուր­կի մէջ, Եւ­րո­խոր­հուր­դի խորհր­դա­րա­նա­կան վե­հա­ժո­ղո­վի (ԵԽԽՎ) լիա­գու­մար նիս­տի ըն­թաց­քին ու­նե­ցած ե­լոյ­թին ար­ձա­գանգ­նե­րը կը շա­րու­նա­կուին։ Սթարզ­պուր­կի մէջ Սերժ Սարգ­սեան պա­տաս­խա­նեց նաեւ Թուր­քիոյ պա­տուի­րա­կու­թեան ան­դամ­նե­րէն ե­րես­փո­խան Թուղ­րուլ Թիւր­քէ­շի հարց­ման։ Այս առ­թիւ հեր­թա­կան ան­գամ օ­րա­կար­գի վրայ ե­կան Թուր­քիա-Հա­յաս­տան յա­րա­բե­րու­թիւն­նե­րու առ­կայ փա­կու­ղիի դրսե­ւո­րում­նե­րը։ Նա­խա­գահ Սարգ­սեան կրկնեց, որ Հա­յաս­տան կը պատ­րաս­տուի մին­չեւ գա­րուն առ ո­չինչ յայ­տա­րա­րել Թուր­քիոյ եւ Հա­յաս­տա­նի մի­ջեւ Ցիւ­րի­խի մէջ ստո­րագ­րուած ար­ձա­նագ­րու­թիւն­նե­րը։ Ստո­րեւ կը ներ­կա­յաց­նենք Սերժ Սարգ­սեա­նի պա­տաս­խա­նը՝ Թուղ­րուլ Թիւր­քէ­շի հարց­ման.

«Գի­տէք, մենք լաւ չենք հասկ­նար թրքա­կան կող­մի պա­հան­ջը՝ ո­րե­ւէ քայլ կա­տա­րե­լու ժա­մա­նակ։ 2008 թուա­կա­նին՝ իմ ընտ­րուե­լէն յե­տոյ, ես նա­խա­ձեռ­նե­ցի հայ-թրքա­կան բա­նակ­ցու­թիւն­նե­րու հրա­պա­րա­կայ­նա­ցու­մը եւ ար­դիւն­քին հան­դի­պում­ներ տե­ղի ու­նե­ցան Թուր­քիոյ նա­խա­գա­հի եւ իմ մի­ջեւ, բա­նակ­ցու­թիւն­նե­րը թա­փով շա­րու­նա­կուե­ցան եւ մենք Զուի­ցե­րիոյ մէջ՝ ՄԱԿ-ի Անվ­տան­գու­թեան խոր­հուր­դի մշտա­կան ան­դամ­նե­րու ար­տա­քին գոր­ծոց նա­խա­րար­նե­րու մաս­նակ­ցու­թեամբ ստո­րագ­րե­ցինք եր­կու փաս­տա­թուղթ Հա­յաս­տա­նի եւ Թուր­քիոյ մի­ջեւ յա­րա­բե­րու­թիւն­ներ հաս­տա­տե­լու մա­սին։ Մինչ բա­նակ­ցու­թիւն­նե­րուն սկսի­լը եւ բա­նակ­ցու­թիւն­նե­րու իսկ ար­դիւնք հան­դի­սա­ցող այդ փաս­տա­թուղ­թե­րուն մէջ շատ յստակ ամ­րագ­րուած է, որ այդ յա­րա­բե­րու­թիւն­նե­րը պէտք է հաս­տա­տուին ա­ռանց նա­խա­պայ­ման­նե­րու։ Բայց, ցա­ւօք սրտի, ար­ձա­նագ­րու­թիւն­նե­րը ստո­րագ­րե­լէ յե­տոյ թրքա­կան կող­մը մշտա­պէս կը փոր­ձէ եւ հի­մա ալ՝ մին­չեւ այ­սօր ալ, այդ փոր­ձե­րը կը շա­րու­նա­կուին, նա­խա­պայ­ման­ներ կ՚ա­ռա­ջադ­րուին։ Մենք մի­ջազ­գա­յին գործ­նա­կա­նու­թեան մէջ այդ­պի­սի օ­րի­նա­կի չենք հան­դի­պած։ Բո­լոր պայ­ման­նե­րը կը բա­նակ­ցուին մին­չեւ փաս­տա­թուղ­թի ստո­րագ­րու­մը, իսկ փաս­տա­թուղթ ստո­րագ­րե­լէ յե­տոյ տար­րա­կան բա­րո­յա­կա­նու­թիւ­նը կը պա­հան­ջէ կա­տա­րել այդ փաս­տա­թուղ­թի պա­հանջ­նե­րը։ Մենք հի­մա ար­դէն ինն տա­րի անց դար­ձեալ կը լսենք թրքա­կան կող­մէն կարգ մը քայ­լե­րու ձեռ­նար­կե­լու անհ­րա­ժեշ­տու­թիւն։ Ար­դեօք եր­կիր­նե­րու մի­ջեւ յա­րա­բե­րու­թիւն­նե­րու հաս­տա­տու­մը պէտք է ու­ղեկ­ցուի կարգ մը ժես­տե­րով, զի­ջում­նե­րով։ Փաս­տա­թուղ­թին մէջ շատ յստակ ամ­րագ­րուած է, որ հաս­տա­տել յա­րա­բե­րու­թիւն­ներ, այ­նու­հե­տեւ անդ­րա­դառ­նալ եր­կու եր­կիր­նե­րու մի­ջեւ ե­ղած բո­լոր կնճռոտ հար­ցե­րուն, իսկ թրքա­կան կող­մը, կը կրկնեմ, նա­խա­պայ­ման­ներ կ՚ա­ռա­ջադ­րէ։

«Մենք եր­բե­ւէ ո­րե­ւէ նա­խա­պայ­ման չենք կրնար ըն­դու­նիլ։ Ա­յո, Թուր­քիան հզօր պե­տու­թիւն է, Թուր­քիան հսկա­յա­կան նե­րուժ ու­նի եւ Հա­յաս­տա­նի նե­րու­ժը ան­կա­րե­լի է հա­մե­մա­տել Թուր­քիոյ հետ, սա­կայն սա չի նշա­նա­կեր, որ Թուր­քիան ու­ժի դիր­քե­րէ պէտք է խօ­սի Հա­յաս­տա­նի հետ կամ նա­խա­պայ­ման­ներ ա­ռա­ջադ­րէ։ Ե­թէ այդ­պէս ըլ­լայ, ա­պա Թուր­քիա­յէն շատ ա­ւե­լի հզօր եր­կիր­ներ կան բնակ­չու­թեան եւ տնտե­սու­թեան ա­ռու­մով եւ այդ հզօր եր­կիր­ներն ալ Թուր­քիոյ հետ պէտք է խօ­սին ու­ժի դիր­քե­րէ կամ նա­խա­պայ­ման­նե­րու լե­զուով։ Կը կար­ծեմ, թէ թրքա­կան իշ­խա­նու­թիւն­ներն ու թուրք ժո­ղո­վուր­դը այդ­պի­սի մօ­տե­ցում եր­բեք չեն ըն­դու­նիր։ Այն­պէս ալ մենք չենք ըն­դու­նիր այդ­պի­սի մօ­տե­ցում­ներ։ Ուղ­ղա­կի շատ ցան­կա­լի կ՚ըլ­լայ, ան­կախ այն բա­նէն, որ այդ ար­ձա­նագ­րու­թիւն­նե­րը Հա­յաս­տա­նի կող­մէ մօտ ժա­մա­նակ­ներս՝ մին­չեւ գա­րուն առ ո­չինչ պի­տի յայ­տա­րա­րուին, ո­րով­հե­տեւ ա­նի­մաստ են ա­նոնք։ Կը կար­ծեմ ճիշդ պի­տի ըլ­լայ, որ թրքա­կան կող­մը տա­րած­քաշր­ջա­նի մէջ կա­յու­նու­թիւ­նը՝ այս փխրուն կա­յու­նու­թիւ­նը պահ­պա­նե­լու հա­մար հրա­ժա­րի իր կողմ­նա­կալ դիր­քո­րոշ­ման եւ միան­շա­նակ Ատր­պէյ­ճա­նին սա­տա­րե­լու քա­ղա­քա­կա­նու­թե­նէն։ Կ՚ու­զեմ ձե­զի յի­շեց­նել, որ 2016 թուա­կա­նի ռազ­մա­կան գոր­ծո­ղու­թիւն­նե­րու ժա­մա­նակ Թուր­քիան միակ պե­տու­թիւնն էր աշ­խար­հի, որ սա­տա­րեց այդ ռազ­մա­կան գոր­ծո­ղու­թիւն­նե­րուն եւ նա­խա­գա­հի ու վար­չա­պե­տի մա­կար­դա­կով չորս օ­րուան ըն­թաց­քին հինգ յայ­տա­րա­րու­թիւն ըն­դու­նեց՝ ի պաշտ­պա­նու­թիւն Ատր­պէյ­ճա­նի։ Այս­պի­սի պա­րա­գա­նե­րու մէջ մենք ի՞նչ քայ­լե­րու կրնանք ձեռ­նար­կել։ Սա մեր ժո­ղո­վուր­դի հա­մար վի­րա­ւո­րա­կան կ՚ըլ­լայ։ Յա­րա­բե­րու­թիւն­ներ հաս­տա­տե­լու հա­մար եր­թալ միա­կող­մա­նի զի­ջում­նե­րու»։