ՀԵՐԹԱԿԱՆ ՀԱՐՑԱԿԱՆԸ

Սու­րիոյ սահ­մա­նին վրայ Թուր­քիոյ կող­մէ Ռու­սաս­տա­նի SU-24 ռազ­մաօ­դա­նա­ւի վար առ­նուե­լուն բե­րու­մով Ան­գա­րա-Մոս­կուա ա­ռանց­քին վրայ ծա­գած լա­րուա­ծու­թիւ­նը կը շա­րու­նա­կէ բնո­րո­շել օ­րա­կար­գը։ Եր­կու եր­կիր­նե­րու ղե­կա­վա­րու­թիւն­նե­րը թէեւ մտադ­րու­թիւն չեն յայտ­ներ կա­ցու­թիւ­նը բար­դաց­նե­լու, սա­կայն գործ­նա­կան քայ­լե­րը, վեր­ջին հա­շուով, միշտ կը մնան մտա­հո­գիչ։ Հան­րա­պե­տու­թեան նա­խա­գահ Էր­տո­ղան ե­րէկ յայ­տա­րա­րեց, որ Թուր­քիա մտա­դիր չէ լա­րուա­ծու­թիւ­նը բարձ­րաց­նե­լու, բայց նաեւ չի հան­դուր­ժեր իր օ­դա­յին մար­զի խախտ­ման, սահ­ման­նե­րուն դէմ ոտնձ­գու­թեան։ Վար­չա­պետ Տա­վու­տօղ­լու եւս ը­սաւ, որ թէեւ ինք տուած էր ռու­սա­կան օ­դա­նա­ւը վար առ­նե­լու հրա­հան­գը, սա­կայն կը հա­մա­րէ որ եր­կու եր­կիր­նե­րը բա­րե­կամ­ներ են։ Այս մթնո­լոր­տին մէջ Ար­տա­քին գոր­ծոց նա­խա­րար Մեւ­լիւտ Չա­վու­շօղ­լու հե­ռա­խօ­սազ­րոյց մը ու­նե­ցաւ իր ռուս պաշ­տօ­նակ­ցին՝ Սէր­կէյ Լաւ­րո­վի հետ։ Ան ներ­կա­յա­ցուց Թուր­քիոյ հիմ­նա­ւո­րում­նե­րը եւ յի­շե­ցուց, թէ թրքա­կան կող­մը քա­նիցս զգու­շա­ցու­ցած էր Մոս­կուան։ Մի­ջազ­գա­յին հան­րու­թեան պա­ղա­րիւ­նու­թեան կո­չե­րուն մթնո­լոր­տին մէջ, ե­րէկ Ընդ­հա­նուր սպա­յա­կոյ­տի նա­խա­գա­հու­թեան պա­տաս­խա­նա­տու­ներն ալ շփման մէջ ան­ցան ի­րենց ռուս պաշ­տօ­նա­կից­նե­րուն հետ։

Ռու­սաս­տա­նի ղե­կա­վա­րու­թիւ­նը այս հանգ­րուա­նին խիստ յայ­տա­րա­րու­թիւն­նե­րով հան­դէս ե­կաւ Ան­գա­րա­յի հաս­ցէին։ Թէեւ Լաւ­րով ը­սաւ, որ չեն պատ­րաս­տուիր Թուր­քիոյ հետ պա­տե­րազ­մե­լու, սա­կայն օ­դա­նա­ւի դէպ­քը ո­րա­կեց ծրագ­րա­ւո­րեալ խա­փա­նա­րա­րու­թիւն մը։ Ըստ իրեն, թուրք ժողովուրդին նկատմամբ չէ փոխուած իրենց վերաբերմունքը, հարցեր կը յառաջանան միայն Թուրքիոյ ղեկավարութան հետ։ Ան նաեւ պնդեց, որ ռուսական ինքնա­թի­ռը խոցելով Թուրքիա կանգնած է ԻՇԻՊ-ի կողքին։ Այս ծանր պնդումին զու­գա­հեռ Լաւրով հաւանութիւն տուաւ ֆրանսական կողմի յղացած գաղափարին՝ Թուր­քիա-Սուրիա սահմանը փակե­լու վերաբերեալ։ SU-24-ի փրկուած օ­դա­չուն ալ ե­րէկ պնդեց, թէ թրքա­կան կող­մը ո­րե­ւէ ձե­ւով չէր զգու­շա­ցու­ցած ի­րենց։ Ռու­սաս­տա­նի Նա­խա­գահ Վլա­­տի­միր Փու­թին ե­րէկ տե­ղե­կա­ցուց, որ ե­թէ նման ե­րե­ւոյթ մը կրկնուի, ա­պա ի­րենք ան­պայ­ման պի­տի հա­կազ­դեն։ Իր հրա­հան­գով ե­րէկ Սու­րիոյ ռու­­սա­կան ռազ­մա­խա­րիս­խին մէջ տե­ղա­կա­յուե­ցան C-400 հրթիռ­ներ, ո­րոնց ծած­կոյ­թին մէջ կը մտնէ Թուր­քիան։ Իր կար­գին Ռու­սաս­տա­նի Վար­չա­պետ Տի­միթ­րի Մետ­վե­տեւն ալ պնդեց, որ կարգ մը թուրք ի­րա­ւա­սու­ներ շահ կ՚ա­պա­հո­վեն Ի­ՇԻՊ-ի քա­րիւ­ղի գոր­ծար­քէն։

Ռու­սաս­տան ե­րէկ միեւ­նոյն ժա­մա­նակ ռմբա­կո­ծեց այն բեռ­­նա­տար­նե­րու շա­րա­սիւ­նը, որ մար­դա­սի­րա­կան օ­ժան­դա­կու­թիւն կը փո­խադ­րեր Թուր­քիա­յէն դէ­պի Սու­րիա՝ սահ­մա­նա­կից թիւրք­մէն­նե­րուն հա­մար։ Սա յատ­կան­շա­կան էր այն ա­ռու­մով, որ օր մը ա­ռաջ թիւր­քէն­նե­րը վար ա­ռած էին ռու­սա­կան ուղ­ղա­թիռ մը, որ կը ջա­նար հաս­նիլ եր­կու օ­դա­չու­նե­րու օգ­նու­թեան։ Ռու­սաս­տան նաեւ տնտե­սա­կան բռնամի­ջոց­ներ գոր­ծադ­րել սկսաւ Թուր­քիոյ դէմ, թէեւ Ու­ժա­նիւ­թի նա­խա­րար Ալ­պայ­րաք յայտ­նեց, թէ մտա­հո­գու­թիւն չու­նի բնա­կան կա­զի կա­նո­նա­ւոր հոս­քին ուղ­ղու­թեամբ։ Երէկ, Մոսկուայի մօտ Թուրքիոյ դեսպանատան առ-ջեւ տեղի ունեցաւ բողոքի բուռն ցոյց մը։

Բաց աս­տի, Էր­տո­ղան ե­րէկ հե­ռա­խօ­սազ­րոյց մը ու­նե­ցաւ Ֆրան­սա­յի Նա­խա­գահ Օ­լան­տի հետ, որ այ­սօր կը տե­սակ­ցի Վլատիմիր Փու­թի­նի հետ։ Նախագահ Րէճէպ Թայյիպ ­Էրտողան երէկ յստակօրէն յայտ­նեց, որ Թուր­քիա միշտ խաղաղութեան ի նպաստ դիրք կը գրաւէ։