ՊԱՂ ՊԱՏԵՐԱԶՄ, ԿՐԿԻ՞Ն…

Ռուս դի­ւա­նա­գէտ­ներն ու քա­ղա­քա­գէտ­նե­րը, մին­չեւ ծուն­կե­րը խրած ձիւ­նի մէջ, ե­րես­նե­րը փո­թո­րի­կի խա­րա­զա­նով մտրա­կուած եւ ապ­շա­հար դէմ­քե­րու նման, այ­սօր կը խո­կան, ար­դեօք Պաղ պա­տե­րազ­մի օ­րերը՞ վե­րա­դար­ձած են, կամ մօ­տա­լուտ են, Ա­րեւ­մուտ­քի քա­ղա­քա­կան խա­ղե­րը նկա­տի ու­նե­նա­լով։ Իսկ ան­դին, Ա­րեւ­մուտ­քը իր ար­բա­նեակ­նե­րով, ոտ­քեր­նին խրած Ա­սիոյ, Մի­ջին Ա­րե­ւել­քի, Ափ­րի­կէի կամ Եւ­րո­պա­յի խառ­նի­ճա­ղանճ պա­տե­րազ­մա­կան եւ քա­ղա­քա­կան վե­րի­վայ­րում­նե­րու ճախ­ճա­խուտ­նե­րուն մէջ, նոյն հար­ցին պա­տաս­խա­նը կու տան­… շա­րու­նա­կե՞նք, թէ ոչ ար­դէն Պաղ պա­տե­րազմ է կա­տա­րուա­ծը։

Ռու­սաս­տա­նի դէմ կի­րար­կուած տն­տե­սական եւ քա­ղա­քա­կան ար­գե­լա­փա­կում­նե­րուն հե­տե­ւանք­նե­րը ար­դէն սկսած են ե­րեւ­նալ Եւ­րո­պա­յի մէջ, երբ Ի­տա­լիոյ ար­տա­քին գոր­ծոց նա­խա­րա­րը բա­ցա­յայ­տօ­րէն կը յայ­տա­րա­րէր, թէ «նոր Պաղ պա­տե­րազմ մը, ան­տա­րա­կոյս մեծ ա­ղէտ է»։ Ռու­սա­կան ա­ռա­ծը կ­­՚ը­սէ. «Երբ ան բա­դի նման է, կը լո­ղայ բա­դի նման, կը կռնչէ բա­դի նման, ու­րեմն՝ բադ է», եւ այս վեր­ջին տաս­նա­մեա­կին պա­տա­հա­ծը ու­րեմն՝ Պաղ պա­տե­րազ­մի նա­խօ­րեակն է, ե­թէ ոչ սկիզ­բը։

1960-ա­կան թուա­կան­նե­րուն պա­տա­հած առ­ճա­կա­տում­նե­րը Միա­ցեալ Նա­հանգ­նե­րուն եւ Խորհր­դա­յին Միու­թեան մի­ջեւ, յան­գե­ցան Պաղ պա­տե­րազ­մի եր­կար ժա­մա­նա­կաշր­ջա­նի մը, որ տե­ւեց մին­չեւ Խորհր­դա­յին Միու­թեան փ­­լու­զու­մը։ Այդ ժա­մա­նա­կա­մի­ջո­ցին, եր­կու զան­գուած­նե­րը ա­ռե­րես ճա­կա­տում­ներ բնաւ չու­նե­ցան, ո­րով­հե­տեւ ա­նոնք օգ­տա­գոր­ծե­ցին փոքր եւ տկար ազ­գեր ի­րենց նո­րա­գոյն ռազ­մամ­թեր­քի, տնտե­սա­կան եւ քա­ղա­քա­կան փոր­ձա­ռում­նե­րուն հա­մար։ Ա­նոնք ի­րենց հպա­տակ տա­րածք­նե­րուն շուրջ ստեղ­ծե­ցին սահ­ման­ներ, ուր կու­տա­կե­ցին հիւ­լէա­կան եւ եր­կա­րա­ձիգ հրթիռ­ներ՝ զի­րար ոչն­չաց­նե­լու սպառ­նա­լիք­նե­րով։ Խորհր­դա­յին Միու­թեան տա­պա­լու­մէն ետք, այ­նու­հե­տեւ Ա­րեւ­մուտ­քը ջա­նաց ընկ­ճել եւ Ա­րեւ­մուտ­քին են­թա­կայ դարձ­նել ար­դէն խոր­տա­կուած Ռու­սաս­տա­նը եւ իր ար­բա­նեակ­նե­րը։ Սա­կայն յա­րա­տեւ պրկում­ներն ու ան­վերջ պա­հանջք­նե­րը հա­կա­ռակ հե­տե­ւանք­ներ ստեղ­ծե­ցին ա­րե­ւե­լեան ճա­կա­տին մօտ։ 2007 թուա­կա­նին, Գեր­մա­նիոյ մէջ, Ռու­սաս­տա­նի Փու­թի­նը իր խօս­քով ար­դէն սկսած էր իր հա­կա­դարձ պայ­քա­րին Ա­րեւ­մուտ­քին դէմ։ Ա­րեւ­մուտ­քը չէր կրնար հա­ւա­տալ, թէ տնտե­սա­պէս եւ ռազ­մա­քա­ղա­քա­կան գետ­նի վրայ խոր­տա­կուած պե­տու­թիւն մը կրնար այս­քան ա­րագ հզօ­րա­նալ եւ հիւ­լէա­կան զէն­քի դի­մե­լու սպառ­նա­լիք­ներ ուղ­ղել ի­րեն, ա­ռանց նկա­տի առ­նե­լու, թէ իր (Ա­րեւ­մուտ­քին) ճնշում­նե­րը, սպառ­նա­լիք­նե­րը, շրջա­փա­կում­ներն ու պա­հանջք­նե­րը զար­թօն­քի, ա­պա՝ ընդվ­զու­մի մատ­նե­ցին ռուս ժո­ղո­վուրդն ու հա­մայն ա­րե­ւե­լեան ճա­կա­տի եր­կիր­նե­րը, ա­ռա­ւել եւս հա­մախմ­բե­լով զա­նոնք Փու­թի­նի կամ ներ­կայ իշ­խա­նու­թիւն­նե­րուն շուրջ։

Վեր­ջին տաս­նա­մեակ­նե­րու սկիզբ­նե­րուն ծայր ա­ռած աշ­խար­հա­տա­րած ռազ­մա­քա­ղա­քա­կան ե­ղե­լու­թիւն­նե­րը, ո­րոնց ակ­նե­րեւ հե­ղի­նակն էր Ա­րեւ­մուտ­քը, կը մի­տէին շրջա­փա­կել եւ մե­կու­սաց­նել Ռու­սաստանը։ Սկսե­լով նախ­կին Եու­կոս­լա­ւիա­յէն, Ռու­սաս­տա­նի հա­մար ձեռն­տու չէր եւ ան­կա­րող մի­ջա­մուխ ըլ­լա­լու, ո­րով­հե­տեւ տա­կա­ւին կը թօ­թա­փէր Խորհր­դա­յին հին վէր­քե­րը եւ վե­րա­կանգ­նու­մի մէջ էր։ Սա­կայն վեր­ջին տաս­նա­մեա­կին կա­տա­րո­ւած ի­րադար­ձու­թիւն­նե­րը, ար­դէն սահ­ման­նե­րը կը հա­տէին, Ռու­սաս­տա­նի հա­կա­դար­ձու­թիւ­նը արթնց­նե­լով, մա­նա­ւանդ՝ Ուք­րայ­նոյ պա­րա­գա­յին, ո­րուն ղե­կա­վար­նե­րու ամ­խո­հեմ ա­րար­քին պատ­ճա­ռով, եր­կիրն ու ժո­ղո­վուր­դը զոհ դար­ձան «դե­մոկ­րա­սիին»։ Եւ այն­տեղ տա­կա­ւին չէ ա­ւար­տած դժբախտ թատ­րեր­գու­թիւ­նը, տես­նե­լով ռազ­մա­կան ու­ժե­րու եւ զի­նամ­թեր­քի կու­տա­կու­մը երկ­րի սահ­ման­նե­րուն վրայ եւ մէջ, Ա­րեւ­մուտ­քի եւ Ա­րե­ւել­քի ճա­կա­տում­նե­րու ռազ­մա­դաշտ ս­­տեղ­ծե­լու հա­մար։ Ինչ­պէ՞ս կա­րե­լի է հա­ւա­տալ, թէ նոյն ազ­գի եւ կրօն­քի զա­ւակ­ներ զի­րար կը ջար­դեն եւ կը յօ­շո­տեն յա­նուն տար­բեր գա­ղա­փա­րա­խօ­սու­թիւն­նե­րու։

Պա­րա­գան նոյնն է ն­­աեւ Եւ­րո­պա­յի, Մի­ջին Ա­րե­ւել­քի եւ Ա­սիոյ կարգ մը եր­կիր­նե­րու պա­րա­գա­յին, ուր եր­կուս­տեք ռազ­մա­կան կու­տա­կում­նե­րը կը գու­ժեն Պաղ պա­տե­րազ­մի վե­րա­դար­ձը։

Նա­խա­գահ Ռա­նըլտ Ռե­կըն իր իշ­խա­նու­թեան օ­րով յայ­տա­րա­րած էր. «Միայն օ­տար մո­լո­րա­կա­յին յար­ձա­կում մը կրնայ ա­րա­գաց­նել Միա­ցեալ Նա­հանգ­նե­րու եւ Ռու­սաս­տա­նի մօ­տե­ցու­մը»։

­Մենք, որ­պէս մարդ­կա­յին ի­րա­ւունք­նե­րու պաշտ­պան, չե՞նք կրնար ը­նել այդ՝ ա­ռանց օ­տար մո­լո­րա­կա­յին մի­ջա-մ­ըտու­թեա­ն։

Խմբագրական «Նոր Օր»ի
Լոս Անճելըս