ՉԷԶՈՔՈՒԹԵԱՆ ՀՌՉԱԿՈՒՄԷՆ ԱՌԱՋ

Ֆրանսայի արտաքին գործոց նախարարին Պէյրութ այցելութիւնը կրնար ուղենշային իմաստ ստանալ այն առումով, որ գործող կառավարութեան օրով առաջին անգամն է, որ գերտէրութեան մը բարձրաստիճան պաշտօնատարը կը ժամանէ Լիբանան՝ ճգնաժամային պայմաններու մէջ բանակցութիւններ վարելու համար:

Ակնկալութիւնը պարզ է: Ճեղքել տնտեսական պաշարումը եւ վերագործարկել օժանդակութիւններու ծրագիրը: Ֆրանսայի պաշտօնական կարգախօսը՝ «Օգնեցէ՛ք մեզի, որպէսզի կարենանք օգնել ձեզի» տեսքով, բարեկարգչական խնդիրներու կը վերաբերի: Լիբանան պէտք է նախաձեռնէ վարչակառավարման նոր դրութիւններու՝ կարենալ ապահովելու արդիւնաւէտ ոլորտային բարեփոխումներ, որպէսզի ստանայ աջակցութիւնը միջազգային ընտանիքին: Հանգոյցը յայտնապէս վարչակառավարման դրութիւններու չի վերաբերիր: Օգնելու կարգախօսին տակ յստակօրէն կայ քաղաքական առանցք, որ Արեւմուտքին, յատկապէս Միացեալ Նահանգներուն եւ որոշ առումներով նաեւ Եւրոպային կը վերաբերի: Իրանի մեկուսացումը տարածքաշրջանին մէջ մեծ օրակարգն է, որ բնականաբար ունի ենթաբաժիններ:

Այս բոլորով հանդերձ, սակայն, Ֆրանսան կը փորձէ ինքնուրոյն քայլ առնել եւ՝ իբրեւ Լիբանանի հետ բացառիկ գործընկերական յարաբերութիւններ ունեցող երկիր՝ առաջին օրինակը կու տայ տնտեսական պաշարումը ճեղքելու ուղղութեամբ:

Նման գործընթացներու մեկնարկին վրայ հաւանաբար ազդեցութիւն կ՚ունենան նաեւ այլընտրանքային ուղիներ որոնելու Պէյրութի քաղաքական տարբեր շրջանակներու հրապարակային քննարկումներն ու այդ բոլորին պետական մակարդակով արձագանգումները: Արեւելումի շրջադարձէն մինչեւ ուժանիւթի եւ ջուրի ոլորտներուն մէջ Լիբանան-Ռուսաստան համագործակցութեան ծրագիրներու մասին պաշտօնական քննարկումները կամ Չինաստանի կողմէ պետական առկախ ծրագիրներ ստանձնելու հաւանականութեան մասին բարձրաձայնումները կը մղեն պաշարման գործողութիւններուն մասնակից պետութիւնները ճեղքումի տպաւորութիւն ձգող քայլերու ձեռնարկելու:

Այս պարունակին մէջ պէտք է ընկալել նաեւ Լիբանանի մէջ Միացեալ Նահանգներու դեսպանին յայտարարութիւնը, թէ՝ Ուաշինկթըն լիբանանցի ժողովուրդը օժանդակութիւններէ եւ ամերիկեան դրամանիշէ չի զրկեր եւ թէ՝ լիբանանցի ժողովուրդը աշխարհի մէջ ազգային համերաշխութեան եւ համակեցութեան տիպար օրինակ կը նկատուի:

Այստեղ պարզ է, որ գործող կառավարութիւն-ժողովուրդ տարանջատումի վարքագիծն է, որ կը դրսեւորուի: Միացեալ Նահանգները պատրաստ են ժողովուրդին օգնելու՝ կառավարութիւնը շրջանցելով: Նման յայտարարութիւն ժողովուրդ-գործադիր իշխանութիւն անջրպետի խորացման կը միտի, աւելի ճիշդը՝ կը քաջալերէ հակակառավարական տրամադրութիւններու բարձրացումը:

Քաղաքական ներկապնակը այնպիսի հակասական գոյներով կը ներկայանայ այսօր, որ չէզոքութեան տեսութիւնը բաժանարար հետեւանքներ կը յառաջացնէ: Տարբեր խնդիր է անշուշտ, որ չէզոքութիւն առաջադրելը այս պարագային կ՚ընկալուի իբրեւ մէկ պետութեան ազդեցութեան չէզոքացումը առաւելաբար: Մինչդեռ իրողապէս այն է իրավիճակը, որ բացարձակ չէզոքութիւնը իրատեսական չէ, քանի որ Լիբանանի մէջ բոլոր գլխաւոր ուժերը կախեալութեան հարց ունին այս կամ այն պետութենէն: Հետեւաբար, միակողմանի չէզոքութիւնը բնականաբար սուր հակազդեցութիւններ կը յառաջացնէ:

Այլ հարց կը ծագի, թէ չէզոքութիւն առաջադրողները, գիտակից ըլլալով հանդերձ, թէ նոր բաժանարարութեան կրնայ առաջնորդել նման քայլ մը ներկայ պայմաններուն մէջ, ինչո՛ւ կը պաշտօնականացնեն անոր հրապարակայնացումը:

Չէ բացառուած, որ չէզոքութիւնը ներածուած գաղափար է, չըսելու համար պատուիրուած, ի վերջոյ ընդգծելու համար, որ Լիբանանի մէջ կայ հատուած մը, որ չ՚ուզեր կրել մէկ այլ հատուածի ռազմաքաղաքական կողմնորոշումներուն ծանրակշիռ հետեւանքները:

Չէզոքութիւնը, կախեալ չըլլալու, հեռակառավարումը մերժելու եւ զուտ ազգայինը գերադասելու առումներով անվիճարկելի տեսութիւն է եւ սկզբունք: Բայց երբ համալիբանանեան չէ եւ, ըստ էութեան, գործնապէս կը վերաբերի մէկ կողմի մերժումին, ապա քաղաքականօրէն կ՚ընկալուի իբրեւ այլ շահագրգիռ կողմէ յաւելեալ կախեալութեան վիճակի խորացում:

Շղթայական գործողութիւններուն առաջադրուած պահանջները նոր հանգրուաններ կը թեւակոխեն: Ընկերայինէն քաղաքացիական, քաղաքացիականէն ներքաղաքական, իսկ ներլիբանանեանէն տարածքաշրջանային հասնելու համար միջազգային ընտանիքին ուղղուած ուղերձ՝ չէզոք երկիր հռչակուելու:

Իսկ նման հանրահռչակում մը երկար նախապատրաստութիւն կ՚ենթադրէ: Առաջին հերթին՝ ներլիբանանեան իրողական համաձայնութիւն բոլոր կողմերէն կախեալութիւնը մերժելու՝ նախ յայտարարողական, ապա գործնական առումներով:

ՇԱՀԱՆ ԳԱՆՏԱՀԱՐԵԱՆ

Խմբագրական «Ազդակ»ի, Պէյրութ