Հրայր Բա­զէի «100 » Լու­սան­կար­չա­կան Գիր­քիՆ Շնոր­հա­ն­դէսԸ

Հա­մազ­գա­յին հայ կրթա­կան եւ մշա­կու­թա­յին միու­թեան Մոն­րէա­լի «Սա­նա­հին» մաս­նա­ճիւ­ղի գրա­կան յանձ­նա­խում­բին կազ­մա­կեր­պած Հրայր Խա­չե­րեա­նի «100» պատ­կե­րա­գիր­քի շնոր­­հան­դէ­սը տեղի ունեցաւ վերջերս:

Գրա­կան յանձ­նա­խում­բին ա­նու­նով Ա­նա­հիտ Պա­լեան բա­րի գա­լուս­տի խօս­քե­րով ող­ջու­նեց գրա­սէր ներ­կա­նե­րը եւ ա­պա ներ­կա­յա­ցուց հե­ղի­նա­կին հա­կիրճ կեն­սագ­րա­կա­նը:

Հրայր Բա­զէ Խա­չե­րեան ծնած է 1961 թուականին Լի­բա­նան: 1984 թուականէն ի վեր հաս­տա­տուած է Գա­նա­տա: 1988 թուականին Սփիւռ­քի մէջ իր մաս­նակ­ցու­թիւ­նը բե­րած է ար­ցա­խեան շարժ­ման առըն­չուող բազ­մա­տե­սակ գոր­ծու­նէու­թիւն­նե­րու: Ա­ռա­ջին ան­գամ Հա­յաս­տան այ­ցե­լած է 1992 թուականին, եւ այ­նու­հե­տեւ, տա­րին մէկ ան­գամ ան կը մեկ­նի հայ­րե­նիք՝ սնա­նե­լու նոր ա­ւի­շով: 1993-ը կը հա­մա­րուի Հրայր Բա­զէի վե­րածնն­դեան թուա­կա­նը: Այդ տա­րին ան ծանր հի­ւանդ էր, եւ բժիշկ­նե­րը կեան­քի շատ կարճ ժա­մա­նակ տուած էին ի­րեն: Բայց շնոր­հիւ իր հա­ւատ­քին, իր նկա­րագ­րին ու մեր հայ­րե­նի­քին նկատ­մամբ իր բա­ցար­ձակ պաշ­տա­մուն­քին՝ Բա­զէն վե­րապ­րե­ցաւ: Այ­սօր քսաներկու տա­րի­ներ ան­ցած են այդ տխուր օ­րե­րէն, երբ Հրայր ե­տին ձգե­լով իր ա­ռեւտ­րա­կա­նի աս­պա­րէ­զը, փա­կե­լով ան­գամ իր հա­սու­թա­բեր խա­նու­թը՝ ո­րո­շած է ապ­րիլ միայն Հա­յաս­տա­նի, Ար­ցա­խի եւ Հա­յոց Աշ­խար­հի լու­սան­կար­չա­կան վկա­յագ­րու­թեամբ, դառ­նա­լով՝ «Տե­ւա­կան ճա­նա­պար­հորդ, ա­ռանց թա­փա­ռա­կան ըլ­լա­լու»:

Տասնեօթ տա­րի­նե­րու աշ­խա­տան­քի իբ­րեւ ար­դիւնք՝ հան­րա­ծա­նօթ լու­սանկա­րիչ Հրայր Բա­զէի «100.  1915-2015» պատ­կե­րա­գիր­քը կը բաղ­կա­նայ 516 է­ջե­րէ, ո­րոնց մէջ կ՚ար­տա­ցո­լայ ամ­բողջ աշ­խար­հի տա­րած­քին սփռուած հայ­կա­կան պատ­մա­կան եւ մշա­կու­թա­յին ժա­ռան­գու­թիւ­նը:

Ճիշդ է, որ գիր­քը նուի­րուած է Եղեռնի 100-ա­մեա­կին, սա­կայն ա­րուես­տա­գէ­տը, շրջե­լով ա­ւե­լի քան քառասուն եր­կիր­ներ, կու գայ իր շեշ­տը դնե­լու ոչ թէ կա­տա­րուած ող­բեր­գու­թեան վրայ, այլ կը ներ­կա­յաց­նէ հայ ժո­ղո­վուր­դի նուա­ճում­ներն ու պատ­մամ­շա­կու­թա­յին հարս­տու­թիւ­նը՝ սկսե­լով 2000 տա­րե­կան մե­տաղ­նե­րէն անց­նե­լով 4-րդ եւ 5-րդ դա­րե­րու ե­կե­ղե­ցի­նե­րէն, հաս­նե­լով մին­չեւ մեր ներ­կան:

Հրայր իր հրա­շա­լի այս գիր­քով կը ներ­կա­յաց­նէ ա­րուես­տա­սէր ու տա­ղան­դա­ւոր հայ ժո­ղո­վուր­դի պատ­մա­կան ար­ժէք­նե­րը:

Մօ­տա­ւո­րա­պէս եր­կու տաս­նա­մեակ­նե­րէ ի վեր Բա­զէն ցու­ցա­հան­դէս­նե­րով, դա­սա­խօ­սու­թիւն­նե­րով եւ լու­սան­կար­նե­րով աշ­խար­հին կը ներ­կա­յաց­նէ Ար­ցա­խը, Հա­յաս­տանն ու պատմական Հա­յաս­տա­նը: Պէտք է նաեւ նշել, թէ Հրայր այն բախ­տա­ւոր­նե­րէն ե­ղած է, որ բարձ­րա­ցած է Ա­րա­րատ լե­րան գա­գա­թը, ի հար­կէ իր ոսպ­նեա­կին ընդ­մէ­ջէն մե­զի ներ­կա­յաց­նե­լու այն ան­կիւն­ներն ու տա-­րածք­նե­րը, ո­րոնք ցարդ ան­ծա­նօթ են մե­զի:

Ան հրա­տա­րա­կած է ա­ւե­լի քան տասներկու պատ­կե­րա­գիր­քեր, ո­րոնց­մէ կա­րե­լի է յի­շել «Ար­ցախ՝ լու­սան­կար­չա­կան ու­ղե­ւո­րու­թիւն», «Ար­ցախ՝ 100 լու­սան­կար», «Եր­կիր», «Մէկ ազգ, մէկ ե­կե­ղե­ցի» եւայլն: Իր լու­սան­կար­նե­րը լոյս տե­սած են բազ­մա­թիւ թեր­թե­րու, գիր­քե­րու եւ այլ հրա­տա­րա­կու­թիւն­նե­րու մէջ:

Ձեռ­նար­կի ա­ւար­տին ներ­կա­նե­րը բարձր գնա­հա­տե­ցին ա­րուես­տա­գէ­տին նուի­րումն ու ցու­ցա­բե­րած կիր­քը մեր մշա­կու­թա­յին կո­թող­նե­րու վկա­յագ­րու­թեան եւ ա­նոնց ար­ժե­ւոր­ման եւ պատ­շաճ ներ­կա­յաց­ման հա­մար իր ի գործ դրած ճի­գերն ու ան­խոնջ աշ­խա­տան­քը: Իր լու­սա­պատ­կեր­նե­րը վա­ւե­րագ­րա­կան ար­ժէք կը ներ­կա­յաց­նեն, ո­րոնց ընդ­մէ­ջէն, նախ, հայ ներ­կայ եւ ա­պա­գայ սե­րունդ­նե­րը, եւ ա­պա օ­տար­նե­րը կը ծա­նօ­թա­նան ոչ միայն մեր ժո­ղո­վուր­դի մշա­կու­թա­յին ժա­ռան­գու­թեան, այ­լեւ՝ ա­նոր տուն տուող ստեղ­ծա­գոր­ծա­կան ո­գիին, ա­նոր հան­ճա­րին, եւ ա­նով կը զրա­հա­ւո­րուին պա­տուով դի­մագ­րա­ւե­լու «դուր­սի աշ­խար­հը»: