ՈԳԵԿՈՉՈՒԵՑԱՒ ՄՀԵՐ ՄԿՐՏՉԵԱՆ

«Դե­րա­սա­նը պի­տի կա­րե­նայ ա­մէն ինչ խա­ղալ: Դե­րա­սա­նը կը ներ­կա­յաց­նէ մար­դը, իսկ մար­դու էու­թեան մէջ թէ՛ լաց կայ, թէ՛ ծի­ծաղ եւ թէ կա­տա­կեր­գու­թիւն»:

Նման կար­ծիք ու­նե­ցած է դե­րա­սան Մհեր Մկրտչեան եւ իր դե­րա­սա­նա­կան գոր­ծու­նէու­թեան ամ­բողջ ըն­թաց­քին ան հա­ւա­տա­րիմ մնաց իր հա­մո­զու­մին՝ խա­ղաց ա­մէն ինչ ու խա­ղաց մեծ վար­պե­տու­թեամբ, ար­հես­տա­վար­ժօ­րէն, անկրկ­նե­լի: Մնաց բո­լո­րին յի­շո­ղու­թեան մէջ:

Ե­րէկ Մհեր Մկրտչեա­նի ոգեկոչման օրն էր: 1993 թուա­կա­նի Դեկ­տեմ­բե­րի 29-ին նշա­նա­ւոր հայ դե­րա­սան, Խորհր­դա­յին Հա­յաս­տա­նի ժո­ղովր­դա­կան ա­րուես­տա­գէտ, շար­ժան­կա­րի եւ թատ­րո­նի մեծ կա­տա­կեր­գուն հրա­ժեշտ տուաւ կեան­քին:

«Մհեր Մկրտչեան  ի­րա­կա­նու­թեան մէջ բա­ցա­ռիկ անձ­նա­ւո­րու­թիւն էր: Բնու­թիւ­նը ա­նոր տուած էր ա­մէն ինչ՝ դե­րա­սա­նա­կան ու­նա­կու­թիւն, խելք՝ յա­րա­բե­րուե­լու մար­դոց, դե­րա­սան­նե­րու, ա­րուես­տա­գէտ­նե­րու հետ:

«Մեծ դե­րա­սան է: Ի հար­կէ, իր մա­սին պէտք է յի­շել, պէտք է խօ­սիլ իր մա­սին ժա­պա­ւէն­նե­րով, հե­ռուս­տա­հա­ղոր­դում­նե­րով, ո­րով­հե­տեւ ա­տի­կա թոյլ կու տայ ե­րի­տա­սարդ­նե­րուն ա­ւե­լի լաւ ճանչ­նա­լու մեր մե­ծե­րը, հաս­կա­նա­լու ինչ ճա­նա­պարհ ան­ցած են ա­նոնք, ինչ­պէս հա­սած են ի­րենց ա­րուես­տի գա­գաթ­նա­կէ­տը: Կա­րե­ւոր է տես­նել, ի­մա­նալ այդ ճա­նա­պար­հը», ը­սած է շար­ժա­րուես­տա­գէտ, Հայ­կա­կան ազ­գա­յին շար­ժան­կա­րի ա­կա­դե­միոյ խոր­հուր­դի ան­դամ Ա­նե­տա Երզն­կեան:

Մհեր Մկրտչեան ծնած է Կիւմ­րի, 1930 թուա­կա­նին: Հայ­րը ծա­գու­մով մշե­ցի էր, իսկ մայ­րը՝ վա­նե­ցի:

Կիւմ­րիի մէջ յա­ճա­խած է նկար­չա­կան ու ե­րաժշ­տա­կան դպրոց­ներ, միա­ժա­մա­նակ մաս­նակ­ցած է թա­տե­րա­կան ինք­նա­գործ խմբա­կի մը: 1945-1946 թուա­կան­նե­րուն ու­սա­նած է Մռա­ւեա­նի ա­նուան թատ­րո­նին կից սթու­տիո­յի մէջ, ա­ւար­տե­լէ ետք, 1947 թուա­կա­նին ընդգր­կուած է նոյն թատ­րո­նի հիմ­նա­կան խում­բին մէջ: Այս թատ­րո­նին մէջ Մհեր Մկրտչեան խա­ղա­ցած է տաս­նեա­կէ ա­ւե­լի մեծ ու փոքր դե­րեր՝ ցու­ցա­բե­րե­լով իր տա­րի­քի հա­մար ան­սո­վոր վար­պե­տու­թիւն: 1953 թուա­կա­նին ան տե­ղա­փո­խուած է Սուն­դու­կեա­նի ա­նուան թատ­րոն։ Մինչ այդ կ՚ու­սա­նէր գե­ղա­րուես­տա­թա­տե­րա­կան հիմ­նար­կին մէջ՝ ղե­կա­վա­րու­թեամբ Վ. Վա­ղար­շեա­նի:

Մհեր Մկրտչեան ե­թէ «հայ­ֆիլմ»ի մէջ յա­ջո­ղու­թեամբ կը մարմ­նա­ւո­րէր տրա­մա­թի­քա­կան կեր­պար­ներ, ինչ­պէս՝ Նի­կո­լը («Հին օ­րե­րի եր­գը»), ա­պա այլ շար­ժան­կա­րի սթիւ­տիո­ներ զայն կը հրա­ւի­րէին բա­ցա­ռա­պէս կա­տա­կեր­գա­կան դե­րե­րու հա­մար: Ան կը նկա­րա­հա­նուի «Կով­կա­սի գե­րու­հին», «Այ­բո­լիտ-66», «Մի­մի­նօ», «Ա­լի պա­պան եւ քա­ռա­սուն ա­ւա­զակ­նե­րը», «Ու­նայ­նու­թիւն ու­նայ­նու­թեան» ժա­պա­ւէն­նե­րուն մէջ, ո­րոնց մէջ մարմ­նա­ւո­րած կեր­պար­նե­րուն հա­մար գնա­հա­տուած է պե­տա­կան բարձր պար­գեւ­նե­րով:

Մկրտչեան ար­ժա­նա­ցած է Պե­տա­կան մրցա­նակ­նե­րու ԽՍՀՄ 1978 եւ 1979 թուա­կան­նե­րուն, իսկ յետ­մա­հու՝ 2001 թուա­կա­նին պար­գե­ւատ­րուած է Հա­յաս­տա­նի Հան­րա­պե­տու­թեան «Սուրբ Մես­րոպ Մաշ­տոց» շքան­շա­նո­վ։