ՍԹԱՓԵՑՄԱՆ ՊԱՀԱՆՋ

Հա­յաս­տա­նի Ար­տա­քին գոր­ծոց նա­խա­րա­րու­թիւ­նը կոչ ուղ­ղեց, որ­պէս­զի մի­ջազ­գա­յին հան­րու­թիւ­նը սթա­փեց­նէ Ատր­պէյ­ճա­նի ղե­կա­վա­րու­թիւ­նը։

Հա­յաս­տան-Ատր­պէյ­ճան սահ­մա­նին վրայ պա­տա­հած վեր­ջին ի­րա­դար­ձու­թիւն­նե­րը խոր մտա­հո­գու­թիւն կը պատ­ճա­ռեն Լեռ­նա­յին Ղա­րա­բա­ղի հա­կա­մար­տու­թեան կար­գա­ւոր­ման գոր­ծըն­թա­ցին տե­սա­կէ­տէ։ Ինչ­պէս հա­ղոր­դած էինք, ե­րէկ ա­ռա­ւօ­տեան շատ կա­նուխ ժա­մե­րուն Ատր­պէյ­ճա­նի զօր­քե­րը ոտնձգու­թիւն մը կա­տա­րե­ցին Հա­յաս­տա­նի պե­տա­կան սահ­մա­նին դէմ։ Ա­զէ­րի զի­նուոր­ներ փոր­ձե­ցին ներ­թա­փան­ցել հայ­կա­կան սահ­մա­նէն ներս։ Դէպ­քը պա­տա­հե­ցաւ Ատր­պէյ­ճա­նի սահ­մա­նա­կից Տա­ւու­շի մար­զի Չի­նա­րի գիւ­ղի մեր­ձա­կայ­քին։ Բա­խում­նե­րու հե­տե­ւան­քով եր­կու կող­մերն ալ ու­նե­ցան կո­րուստ­ներ։

Ե­րե­ւա­նի ղե­կա­վա­րու­թիւ­նը ե­րէկ ան­մի­ջա­պէս ար­ձա­գան­գեց այս պա­տա­հա­րին։ Հա­յաս­տա­նի Ար­տա­քին գոր­ծոց նա­խա­րա­րու­թիւ­նը հան­դէս ե­կաւ յայ­տա­րա­րու­թիւ­նով մը, ո­րով խստա­գոյնս դա­տա­պար­տեց երկ­րի սահ­մա­նին վրայ Ատր­պէյ­ճա­նի կող­մէ ի­րա­կա­նա­ցուած ներ­թա­փանց­ման փոր­ձը, որ պատ­ճառ դար­ձած է մարդ­կա­յին կո­րուստ­նե­րու։ Նա­խա­րա­րու­թեան յայ­տա­րա­րու­թեան մէջ խո­րին ցա­ւակ­ցու­թիւն յայտ­նուե­ցաւ զո­հե­րու հա­րա­զատ­նե­րուն եւ ծա­ռա­յա­կից­նե­րուն։

«Այն պայ­ման­նե­րուն մէջ, երբ տա­կա­ւին յաղ­թա­հա­րուած չէ Ապ­րի­լին Ար­ցա­խի դէմ Ատր­պէյ­ճա­նի բռնու­թեան հե­տե­ւան­քով կար­գա­ւոր­ման գոր­ծըն­թա­ցին կրած լրջա­գոյն վնա­սը, Պա­քու կը դի­մէ նոր ար­կա­ծախնդրու­թեան՝ կոպ­տօ­րէն խախ­տե­լով Վիեն­նա­յի եւ Սեն Փե­թերս­պուր­կի գա­գա­թա­ժո­ղով­նե­րուն ձեռք բե­րուած պայ­մա­նա­ւո­րուա­ծու­թիւն­նե­րը, հիմ­նա­հար­ցը խա­ղաղ մի­ջոց­նե­րով կար­գա­ւո­րե­լու յանձ­նա­ռու­թիւ­նը։ Պա­քու այս­պէս կը պա­տաս­խա­նէ Համ­պուր­կի մէջ ԵԱՀԿ-ի Մինս­քեան խմբա­կի հա­մա­նա­խա­գահ եր­կիր­նե­րու ար­տա­քին գոր­ծոց նա­խա­րար­նե­րուն հնչե­ցու­ցած յստակ պա­հան­ջին՝ ան­վե­րա­պա­հօ­րէն պահ­պա­նել 1994-1995 թուա­կան­նե­րու զի­նա­դա­դա­րի հա­մա­ձայ­նագ­րե­րը», ը­սուած է յայ­տա­րա­րու­թեան մէջ։

Ըստ նոյն յայ­տա­րա­րու­թեան, ե­ռա­նա­խա­գահ­նե­րու մի­ջո­ցաւ բազ­միցս կոչ ուղ­ղուած է յար­գել զի­նա­դա­դա­րը յատ­կա­պէս տօ­նա­կան օ­րե­րուն։ Ի­րա­կա­նաց­նե­լով ռազ­մա­կան ներ­թա­փանց­ման փոր­ձը Ա­մա­նո­րի եւ Ս. Ծննդեան տօ­նե­րու նա­խա­շե­մին՝ Պա­քու դէմ դուրս կու գայ հա­մա­մարդ­կա­յին ար­ժե­հա­մա­կար­գին։ «Մի­ջազ­գա­յին հան­րու­թիւ­նը, ա­ռա­ջին հեր­թին՝ ԵԱՀԿ-ի Մինս­քեան խմբա­կի հա­մա­նա­խա­գահ եր­կիր­նե­րը, ան­յա­պաղ քայ­լե­րով պէտք է սթա­փեց­նեն ի­րենց կո­չերն ու պա­հանջ­նե­րը յանդգ­նօ­րէն ար­հա­մար­հող ա­նոնց հա­կա­ռա­կող, ի­րա­կա­նու­թեան զգա­ցու­մը կորսն­ցու­ցած Ատր­պէյ­ճա­նի ղե­կա­վա­րու­թիւ­նը», եզ­րա­փա­կուած է յայ­տա­րա­րու­թիւ­նը։

Իր կար­գին, Հա­յաս­տա­նի Ար­տա­քին գոր­ծոց նա­խա­րա­րու­թեան բան­բեր Տիգ­րան Բա­լա­յեանն ալ ե­րէկ տե­ղե­կա­ցուց, որ հայ­կա­կան դի­ւա­նա­գի­տու­թիւ­նը հա­մա­պա­տաս­խան մի­ջոց­նե­րու կը ձեռ­նար­կէ Ատր­պէյ­ճա­նի կող­մէ կա­տա­րուած ներ­թա­փանց­ման փոր­ձին վե­րա­բե­րեալ։

Ե­րէկ ա­ռա­ւօ­տեան շատ կա­նուխ ժա­մե­րուն, Հա­յաս­տա­նի սահ­մա­նա­կից Տա­ւու­շի մար­զի Չի­նա­րի գիւ­ղի հա­րաւ-ա­րե­ւել­քին Ատր­պէյ­ճա­նի զօր­քե­րը կա­տա­րե­ցին ներ­խուժ­ման փորձ մը, ո­րու հե­տե­ւան­քով հայ­կա­կան կող­մը ու­նե­ցաւ ե­րեք նա­հա­տակ։ Ըստ Հա­յաս­տա­նի Պաշտ­պա­նու­թեան նա­խա­րա­րու­թեան աղ­բիւր­նե­րուն, հայ նա­հա­տակ­ներն են՝ Շա­ւարշ Մե­լի­քեան (սպայ), Էդ­գար Նա­րա­յեան եւ Է­րիք Ա­բո­վեան։ Նա­խա­րա­րու­թիւ­նը տե­ղե­կա­ցուց, որ հայ­կա­կան կող­մը վի­րա­ւոր­ներ չու­նի եւ տե­ղի ու­նե­ցած սադ­րան­քի ամ­բողջ պա­տաս­խա­նա­տուու­թիւ­նը կը վի­ճա­կի Ատր­պէյ­ճա­նի ռազ­մա­քա­ղա­քա­կան ղե­կա­վա­րու­թեան։ Նա­խա­րա­րու­թիւ­նը ե­րէկ բա­խում­նե­րուն վե­րա­բե­րեալ կա­տա­րուած ա­ռա­ջին հա­ղոր­դում­նե­րուն զու­գա­հեռ տե­ղե­կա­ցու­ցած էր, որ Հա­յաս­տա­նի զի­նեալ ու­ժե­րը լիո­վին կը վե­րահս­կեն ի­րա­վի­ճա­կը՝ կան­խե­լով հա­կա­ռա­կոր­դի ոտնձ­գու­թիւն­նե­րը։ Հայ­կա­կան զի­նեալ ու­ժե­րը մար­տի բռնուած են հա­կա­ռա­կոր­դի հետ սահ­մա­նի յի­շեալ հա­տուա­ծէն ներս։ Հա­յաս­տա­նի Պաշտ­պա­նու­թեան նա­խա­րա­րու­թիւ­նը կը տի­րա­պե­տէ Ատր­պէյ­ճա­նի կող­մէ երկ­րի սահ­մա­նի խախտ­ման վե­րա­բե­րեալ ան­հեր­քե­լի ա­պա­ցոյց­նե­րուն։ Հայ­կա­կան զի­նեալ ու­ժե­րուն կող­մէ կ՚ի­րա­կա­նա­ցուին ո­րո­նո­ղա­կան-մաքր­ման աշ­խա­տանք­ներ։ Հա­յաս­տա­նի Պաշտ­պա­նու­թեան նա­խա­րա­րու­թեան բան­բեր Արծ­րուն Յով­հան­նի­սեան տե­ղե­կա­ցուց, որ Ատր­պէյ­ճա­նի զօր­քե­րը տուած են եօթ զին­ծա­ռա­յո­ղի կո­րուստ։ Ա­զէ­րի զօր­քե­րը ու­նե­ցած են նաեւ վի­րա­ւո­րեալ­ներ։ Ա­նոնց կո­րուստ­նե­րէն ո­մանց դիակ­նե­րը յայտ­նա­բե­րուած են հայ­կա­կան դիր­քե­րու մօ­տա­կայ­քին։

Հա­յաս­տա­նի Պաշտ­պա­նու­թեան նա­խա­րա­րու­թեան աղ­բիւր­նե­րը ե­րէկ յստա­կօ­րէն տե­ղե­կա­ցու­ցին, որ հայ­կա­կան զի­նեալ ու­ժե­րու ստո­րա­բա­ժա­նում­նե­րը չէ­զո­քա­ցու­ցած են Ատրպէյ­ճա­նի զօր­քե­րուն նա­խա­յար­ձակ գոր­ծո­ղու­թիւն­նե­րը։ Պաշտ­պա­նու­թեան նա­խա­րա­րու­թիւնն ալ բաժ­նած է նա­հա­տակ­նե­րու ծանր վիշ­տը եւ իր ցա­ւակ­ցու­թիւ­նը յայտ­նած՝ ա­նոնց հա­րա­զատ­նե­րուն։

ՀԱՊԿ-ԷՆ ԱՐ­ՁԱ­ԳԱՆԳ

Միւս կող­մէ, Հա­ւա­քա­կան անվ­տան­գու­թեան պայ­մա­նագ­րի կազ­մա­կեր­պու­թիւ­նը (ՀԱՊԿ) ար­ձա­գան­գեց ե­րէկ Հա­յաս­տան-Ատր­պէյ­ճան սահ­մա­նին վրայ պա­տա­հած դէպ­քե­րուն։ ՀԱՊԿ-ի ընդ­հա­նուր քար­տու­ղար Նի­քո­լայ Պոր­տիու­ժա յայ­տա­րա­րու­թիւ­նով մը հան­դէս ե­կաւ դէպ­քին կա­պակ­ցու­թեամբ։ Ըստ ի­րեն, ՀԱՊԿ-ի ան­դամ երկ­րի տա­րած­քէն ներս տե­ղի ու­նե­ցած գոր­ծո­ղու­թիւ­նը կը հա­մա­րուի սադ­րիչ։ ՀԱՊԿ-ի քար­տու­ղա­րու­թիւ­նը ա­ռանձ­նա­յա­տուկ տագ­նա­պով ըն­դու­նած է Հա­յաս­տա­նի Հան­րա­պե­տու­թեան Չի­նա­րի գիւ­ղի մեր­ձա­կայ­քին տե­ղի ու­նե­ցած զի­նեալ մի­ջա­դէ­պին մա­սին տե­ղե­կու­թիւ­նը։

«ՀԱՊԿ-ի ան­դամ պե­տու­թեան տա­րած­քէն ներս տե­ղի ու­նե­ցած այդ գոր­ծո­ղու­թիւն­նե­րը կը գնա­հա­տենք սադ­րիչ, յա­տա­կա­պէս այս տա­րուան Ապ­րի­լին Լեռ­նա­յին Ղա­րա­բա­ղի մէջ ծանր սպա­ռա­զի­նու­թեան եւ զի­նա­տե­սակ­նե­րու կի­րառ­մամբ տե­ղի ու­նե­ցած բա­ւա­կան լուրջ մի­ջա­դէ­պի ֆո­նին վրայ։ Կը թուէր, որ եր­կու եր­կիր­նե­րու, ինչ­պէս նաեւ շարք մը պե­տու­թիւն­նե­րու ղե­կա­վար­նե­րու գոր­ծադ­րած ջան­քե­րուն շնոր­հիւ, ղա­րա­բա­ղեան հա­կա­մար­տու­թեան կար­գա­ւոր­ման գոր­ծըն­թա­ցը վեր­ջա­պէս կ՚աշ­խու­ժա­նայ։ Սա­կայն, վեր­ջին շրջա­նին կրա­կի դադ­րե­ցան պայ­մա­նա­ւո­րուա­ծու­թեան պար­բե­րա­կան խախ­տում­նե­րու մա­սին տա­րած­քաշր­ջա­նէն հա­սած տե­ղե­կու­թիւն­նե­րը, ինչ­պէս նաեւ զի­նուոր­նե­րու մա­հուան տե­ղի տուած՝ Դեկ­տեմ­բե­րի 29-ի հեր­թա­կան դէպ­քը կը յա­ռա­ջաց­նէ լուրջ մտա­հո­գու­թիւն», նշուած է Պոր­տեու­ժա­յի յայ­տա­րա­րու­թեան մէջ, որ զե­տե­ղուած է ՀԱՊԿ-ի պաշ­տօ­նա­կան կայ­քէ­ջին վրայ։